طالبان در جستجوی مشروعیت نداشته

فاش نیوز - برخی از ناظران این تنش مرزی با افغانستان را به موضوع مورد مناقشه حق‌آبه که زمینه ساز تنش میان ایران و افغانستان شده ارتباط دادند؛ در حالی که مقام های رسمی ایران اعلام کردند ریشه این درگیری‌ها، رویارویی مرزبانان ایرانی با افراد مسلح ناشناسی بود که قصد ورود به خاک ایران را داشتند.
همزمان با رسانه‌ای شدن خبر درگیری‌های مرزی میان ایران و طالبان و همچنین نشر تصاویر و فیلم‌های مرتبط با تنش مرزی اخیر، درگیری که در مرز سیستان و بلوچستان و ولایت نیمروز رخ داد، گمانه‌زنی‌ها درباره منشاء این درگیری‌ها افزایش یافت.برخی از ناظران این تنش مرزی را به موضوع مورد مناقشه حق‌آبه که زمینه‌ساز تنش میان ایران و افغانستان شده ارتباط دادند؛ در حالی که مقام های رسمی ایران اعلام کردند ریشه این درگیری‌ها، رویارویی مرزبانان ایرانی با افراد مسلح ناشناسی بود که قصد ورود به خاک ایران را داشتند.

در همین راستا جانباز علیرضا رجایی، دیپلمات دستگاه دیپلماسی کشورمان به بررسی ریشه درگیری مرزی اخیر پرداخته است.

رجایی درباب چرایی وقوع چنین تنش یا تنش‌های مشابهی گفت: تاکید بر این که بگوییم، درگیری مرزی اخیر به واسطه اختلاف‌ها و بدعهدی طالبان در باب موضوع حق‌آبه بوده نادرست و در عین حال گزاره ای است گمراه کننده.

وی در ادامه و درباره چرایی این درگیری‌ها گفت: تنش مرزی ارتباطی به مقوله حق‌‌آبه ندارد؛ بلکه به چالش‌ها و مشکلاتی چون قاچاق و تلاش گروه‌های مسلح برای ورود غیرقانونی به ایران، قاچاق تریاک و مسائل مرزی مرتبط است.

رجایی در ادامه خاطرنشان کرد: براساس آماری که به دست آمده، روزانه ده هزار ورود غیر‌قانونی به ایران ثبت شده است. علاوه بر این، متغیرهای دیگری هم وجود دارد. از همین رو نباید این دو گزاره را به موضوع حق‌آبه گره زد؛ چرا که مقوله هایی جدا هستند.

وی که به عنوان رئیس پیشین ستاد افغانستان فعالیت داشته، در ارتباط با مسئله حق‌آبه نیز گفت: ایران در جریان رایزنی‌هایی که با مقام‌های طالبان، پیش از بازگشت دوباره به قدرت داشت، این چالش را مطرح کرد و این گروه در پاسخ، قاطعانه تاکید داشتند که به این موضوع مورد اختلاف پایان خواهند داد.با این همه آنگونه که این دیپلمات ایرانی تاکید دارد،طالبان بدعهد است و توجهی به پیمان‌نامه‌ها و توافق‌ها نداشته و ندارد.

رجایی در ادامه گفت: طبیعتا از این گروه نمی توان توقع داشت که پیمان‌نامه‌ای موسوم به توافقنامه شفیق-هویدا(توافقنامه هیرمند درباره حق‌‌آبه) را لحاظ کرده و اجرایی کند؛ توافقنامه‌ای که براساس آن 850 میلیون متر مکعب آب به ایران تعلق پیدا می کند که سهم سیستان و دریاچه هامون می شود.

این جانباز دفاع مقدس در ادامه این گفتگو و در پاسخ به سئوالی در باب چرایی نادیده انگاشتن حقوق ایران در مقوله حق‌آبه و همچنین تلاش این بازیگر برای تنش‌زایی گفت: طالبان در حقیقت تلاش دارد تا با حمایت جریان‌های بیرونی زمینه را برای تنش مرزی هموار کند تا بدین طریق اهداف خود را محقق نماید. به باور او، طالبان عنصر مستقلی نیست؛ هرچند که مدعی است خواهان آن است تا امارات اسلامی تحت رهبری اش به رسمیت شناخته شود.

این دیپلمات فعال در وزارت خارجه در ادامه این گفتگو ضمن استناد به مصاحبه «بی‌نظیر بوتو» و اشاره به این مقوله که شکل‌گیری طالبان ماحصل مشارکت بازیگرانی چون پاکستان، عربستان، انگلیس و ایالات متحده بوده تاکید دارد که این گروه در همان روزهای نخستی که برای اولین بار بر افغانستان سلطه یافت، ایران را به عنوان اولین هدف خود برگزید. به همین دلیل در آن بازه زمانی نه تنها شاهد تعرض‌های مرزی بودیم، بلکه این گروه شبه نظامی تراژدی حمله به کنسولگری ایران در مزار شریف و شهادت دیپلمات های ایرانی را رقم زد.

رئیس اسبق ستاد افغانستان در وزارت خارجه در ادامه خاطرنشان کرد: در شرایط کنونی که طالبان بار دیگر قدرت را در اختیار گرفته نیز در صدد است تا به گونه‌ای دیگر ایران را تحت فشار قرار دهد.

جانباز رجایی در پاسخ به این سئوال که می توان گفت، مقوله حق‌آبه اهرم فشار طالبان علیه ایران است یا نه نیز گفت، بله. با این همه، باید تاکید کرد که خوش‌رقصی این بازیگر در راستای تحقق خواسته هایش توسط ایالات متحده است؛ چرا که برخلاف باور عموم، طالبان آمریکاستیز نیست و حتی در جریان رایزنی های دوحه نیز پشت پرده با واشنگتن توافق‌هایی نیز داشته است.

به باور وی، حتی در دوران تصرف کابل، غلجایی ها به واسطه ارتباط نزدیکی که با واشنگتن داشتند توانستند به امکانات و تجهیزات بسیاری مجهز شوند. اینگونه، هم طالبان سود بردند و هم واشنگتن؛ به این معنا که ایالات متحده به جای پرداخت هزینه بسیار برای تحقق صلح، به شکلی نیابتی در این کشور جایی برای خود یافت تا به طور پنهان، اهدافش را اجرایی کند.

 رجایی در ادامه تاکید کرد: در ظاهر آنچه به چشم می آید این است که ایالات متحده از افغانستان خارج شده و حتی این توهم شکل گرفته که طالبان، زمینه ساز خروج نیروهای آمریکایی شدند. اما این ها فرضیه هایی نادرست است.

به گفته علیرضا رجایی، حقیقت آن است که ایالات متحده استراتژی‌اش را در ارتباط با افغانستان تغییر داد تا با حداقل هزینه، اهداف خود را محقق کند.

این دیپلمات وزارت خارجه تاکید کرد که طالبان با گرو گرفتن خواست ایران برای دریافت حق‌آبه و همچنین ماجراجویی در حوزه‌هایی چون مقوله پناهندگان و قاچاق، هم‌صدا با آمریکا در صدد ایجاد تنش است؛ تا بدین طریق، برای خود مشروعیت بخرد.

به باور دیپلمات جانباز، طالبان به لحاظ رفتاری، به خوبی می داند قادر نیست مشروعیت داشته باشد. با این همه، تلاش می‌کند تا با تحت فشار قرار دادن ایران به رسمیت شناخته شود.

این دیپلمات کارکشته در پاسخ به این که راهکار دستگاه دیپلماسی جهت مقابله با این بحران چیست، ضمن اشاره به این گزاره که طالبان تربیت شده‌اند تا منطقه آسیای میانه را به آشوب بکشند گفت: تنها راه خروج از چالش حاکم، توسل به دیپلماسی است.

|| برگرفته از اکوایران