قصر آرزوهای بعثی چگونه فرو ریخت؟

 همزمان با فرارسیدن سالروز عملیات «بازی دراز» در اول اردیبهشت 94، اردوهای راهیان نور غرب کشور در استان کرمانشاه آغاز شد. به همین مناسبت مروری بر مناطق عملیاتی غرب و شمالغرب کشور داریم.

به گزارش ایسنا، جبهه غرب و شمالغرب کشور از این جهت دارای ارزش هستند که پیش از آغاز رسمی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران آبستن حوادث و آشوب‌های مختلفی بوده است. این قسمت از جغرافیای ایران در دوران تهاجم نظامی عراق به ایران نیز به عنوان نخستین معبر نفوذ برای پیشروی نیروهای دشمن در نظر گرفته شد.

پاوه، ارتفاعات بازی‌دراز، سومار، تنگه مرصاد و قصر شیرین، پنج نقطه یادمانی دفاع مقدسی هستند که در این گزارش به معرفی اجمالی آن‌ها خوایم پرداخت.

پاوه

شهر پاوه مدتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به پایگاه گروه‌های ضدانقلاب تبدیل و ناامن شد. تلاش شجاعانه شهید دکتر مصطفی چمران و اندک همرزمان او برای پاک‌سازی پاوه در مرداد 58، در تاریخ حماسه‌های انقلاب اسلامی به یادگار خواهد ماند. این شهر در طول جنگ یکی از عقبه‌های نیروهای خودی بود و بارها هدف حمله گروهک‌های ضدانقلاب و هواپیماهای ارتش عراق قرار گرفت. در محاصره شهر پاوه به وسیله نیروهای ضدانقلاب در سال 58، تعدادی از پاسداران بومی و غیربومی در بیمارستان پاوه بستری شدند که نیروهای ضدانقلاب، پاسداران مجروح را از بیمارستان خارج و در محوطه بیمارستان تیرباران کردند. شهدای بومی در قبرستان‌های محلی دفن شدند و 9 پاسدار غیر بومی در این گلزار به خاک سپرده شدند.

ارتفاعات بازی

ارتفاعات بازی دراز یکی از ارتفاعات مهم و استراتژیک منطقه است که بر شهرهای سرپل ذهاب، قصرشیرین و نفت‌شهر در داخل خاک ایران و شهرهای نفت‌خانه و خانقین در داخل خاک عراق دید و تسلط خوبی دارد. در روزهای اول هجوم عراق سردار شهید محمد بروجردی فرمانده سپاه منطقه 7 برای حفظ این ارتفاع تعدادی از رزمندگان را روی آن مستقر کرد اما به دلیل نداشتن جاده تدارکاتی و امکانات و کمبود مهمات و غذا، این افراد بدون هماهنگی با فرمانده خود، بازی‌دراز را تخلیه کردند. ارتش عراق در روز 15مهر 1359 این ارتفاعات را بدون درگیری اشغال و سپس جاده‌ای به طول شش کیلومتر روی آن احداث و آسفالت کرد. برای آزادسازی بازی‌دراز عملیاتی در عاشورای سال 1359 اجرا شد که موفقیتی در پی نداشت. پس از آن طی دو ماه شناسایی، عملیات دیگری طراحی شد که با اجرای آن در اردیبهشت سال60 بخش مهمی از ارتفاعات بازی‌دراز از جمله قله‌های 1000، 1050 و 1100 گچی آزاد شد.

سومار

این شهر در مرز ایران و عراق است و فقط 15 کیلومتر با شهر مندلی عراق فاصله دارد. این شهر در ابتدای جنگ به تصرف نیروهای عراقی درآمد. از مهمترین عملیات‌های انجام شده در این منطقه عملیات «مطلع الفجر» است. در مهرماه 1366 مورد حمله شیمیایی قرار گرفت و این یعنی کشته شدن بسیاری از مردم شهر و پیدایش بیماری‌های ژنتیکی.

بعد از اشغال در مهرماه 1366 به دست نیروهای بعث عراق این شهر در تاریخ هشتم مرداد 1367 به دست نیروهای جان‌برکف ایرانی به آغوش میهن بازگشت.

تنگه مرصاد

تنگه چهارزبر(مرصاد) در 35 کیلومتری غرب کرمانشاه قرار دارد و همچون دروازه‌ای، تردد به این شهر را از سمت غرب کانالیزه می‌کند. جاده ترانزیتی کرمانشاه خسروی از این تنگه می‌گذرد. در سوم مرداد 1367 نیروهای سازمان منافقین با همکاری و هماهنگی ارتش عراق پس از عبور از مرزهای جمهوری اسلامی ایران در محور قصر شیرین، کرند غرب، سرپل ذهاب و بدون درگیری جدی تا اسلام‌آباد پیشروی کردند و سپس به طرف کرمانشاه ادامه حرکت دادند. در شرق تنگه چهار زبر رزمندگان اسلام راه را بر آنان مسدود ساخته و درگیری را آغاز کردند. به این ترتیب عملیات مرصاد در پنجم مرداد ماه سال 1367از شد. با حملات نیروهای خودی،‌ نیروهای منافقین، که به آن منطقه دست یافته بودند به هلاکت رسیده یا تار و مار شدند. به جاست که در اینجا از فداکاری خلبانان هوانیروز و بالاخص سپهبد شهید صیادشیرازی هم یادی‌ شود.در این تنگه، بنایی به یادبود عملیات مرصاد احداث شده است.

قصر شیرین

اسم قصر شیرین بیشتر از هرچیز عشق را در ذهن آدم زنده می‌کند. عشقی به بلندای عشق فرهاد. فکر می‌کنی صدای تیشه‌های فرهاد است که در شهر می‌پیچد و هنوز عشوه‌گری‌های شیرین. اگر از مردم در مورد دهه 60 بپرسی، همه از عشق می‌گویند. می‌گویم عشق فرهاد؟ می‌خندد.

این است قصر شیریم، پیش از شروع رسمی جنگ و آن موقع که عراق در فکر حمله کردن یا نکردن به ایران بود سر توپ‌هایشان را گرفتند سمت قصرشیرین و شروع کردند به کوبیدن شهر. یعنی قصرشیرین از خردادماه که مکانی برای آزمایش و تحرکات ارتش عراق بود و زیر توپ و موشک قرار داشت.هر روز گلوله‌ها و توپ‌ها به سمت شهر شلیک می‌شد و قسمتی از شهر را تخریب می‌کرد. تا اینکه آخر شهریورماه جنگ به صورت رسمی شروع شد. اگرچه مقاومت مردم شهر و نیروهای نظامی با عقب نشینی مقطعی آنان همراه بود ولی بعثی‌ها با حمله از محورهای دیگر شهر را محاصره کردند. گروهی پنج نفره به صورت چریکی در حال دفاع از شهر بودند که پس از سقوط کامل شهر در چهارم مهرماه به سمت ارتفاعات بازی‌دراز رفته و حدود 100 زن و کودک را از جهنمی که عراقی‌ها درست کرده بودند نجات دادند.

قصرشیرین 21ماه در تصرف کامل عراقی‌ها بود که شکست‌های مکرر ارتش عراق در منطقه جنوبی، باعث عقب‌نشینی سراسری آنها شد. از آنجا که هرکسی دوست دارد در هر زمان و فرصتی ویژگی‌های برجسته‌اش را به رخ بکشد عراقی‌ها هم شرارت خود را در عقب‌نشینی به طور کامل نشان داده و تمام شهر به جز مسجد مهدیه را تخریب کردند. بعد از پذیرش قطعنامه 598 و به منظور پشتیبانی از عملیات منافقین، عراق یک بار دیگر قصرشیرین را تصرف کرد، ولی باز هم با شکست نیروهایش مجبور به عقب‌نشینی شد.