مروری بر آثار حاتمی کیا

مرتضی قنبری وفا - ابراهیم حاتمی کیا در سال 1340 در تهران متولد شده و فارغ التحصیل رشته فیلم سازی از دانشکده صدا و سیما و رشته تئاتر از دانشکده هنر می باشد.
حاتمی کیا از سال 59 با نگارش فیلمنامه و کارگردانی در فیلم های کوتاه مستند جنگ آغاز به کار کرد.
حاتمی کیا یکی مولفان فیلم های عرصه دفاع مقدس می باشد و همواره دین خود را به این فیلم ها به خوبی ادا کرده.
حاتمی کیا 17 اثر سینمائی بلند و دو سریال تلویزیونی در کارنامه خود دارد که هر کدام از این فیلم ها هنوز جای بحث و بررسی دارد، البته فیلم های حاتمی کیا صرفا" جنگی نبوده و او در فضاهای متفاوتی اقدام به ساحتن فیلم پرداخته .
چون مجالی برای پرداختن به تمام آثار حاتمی کیا نیست مروری اجمالی به فیلم های شاخص و فاخر این فیلمساز به خصوص در عرصه دفاع مقدس خواهیم داشت.
 

 دیده بان : فیلم نخست حاتمی کیاست که در آن پروسه عروج یک دیده بان از زمین خاکی حضرت آدم به عرش اعلای شهادت به نمایش در آمده که در زمان خود تحسین افکار اهالی رسانه را در پی داشته که فیلمسازی آمده که دارای ذوق بسیاری بوده و استعدادهای بزرگش را می خواهد به کالبد سینمای جنگ تزریق کند.
 

 برج مینو : فیلمی که در آن به مردی که قصد داد اولین سفر مشترک خود و همسرش را انجام دهد که به او حکم می شود باید برج دیدبانی زمان جنگ را احیا کند و او بجای سفرهای تفریحی به منطقه سابقا" جنگی می رود و به برج می رسد اما مشکلش این است که چگونه برای همسر جوانش توضیح دهد که این برج مینو همان برج بهشت است و دوستانش در همین برج در کنارش شهید شده و او نمی تواند بی توجه از کنارش رد شود البته این گفتار در چند خط است مگر نه برای هر فیلمی میتوان یک کتاب تحلیل نوشت.
 

 مهاجر: فیلمی خوش ساخت که توانائی های هواپیماهای بی سر نشین جنگی را نشان می دهد و از لحاظ جلوه های ویژه بسیار پر توان است و در کنار برداشت ادبیات دفاع مقدس یک فیلم بسیار پر برخورد و دارای جاذبه های ویژه بصری جنگی هم خواهیم بود.
بوی پیراهن یوسف : همان داستان چشم انتظار پدران و مادران رزمنده آزاده می باشد که نشان می دهد خانواده های آزاده یا شهدای گمنام دارای چه روحیاتی هستند و برای یک نشانی از گمشده خود تاب و توان خود را از دست داده و پریشان خاطر هستند.
 

 روبان قرمز : این فیلم سینمای انتظاعی حاتمی کیاست . نه داستانی است نه روایتی دیالوگ ها بسیار پر محتوا هستند و آدرس درست را نشان می دهند یک توصیه : هرگاه بی حوصله هستید این فیلم را نگاه نکنید چون سینمای انتظاعی مشتری خاص خود را دارد.
 

 ازکرخه تا راین : فیلمی متفاوت دارای حس زیبائی شناسی آدم ها که چگونه بدون چشم هم میتوان روح دیگران را تسخیر کرد.
سعید بینائی خود را بدست می آورد اما متوجه میشود به خاطر گازهای شیمیائی به سرطان خون مبتلا شده و تا مدتی دیگر زنده نیست. او لب رود راین می رود و به خدا اعتراض می کند نه اینکه چرا عمرش کوتاست بلکه چرا باید در غربت سرد یک شهر اروپائی باید بمیردو با فریاد از خدا می پرسد چرا؟ چرا اینجا؟. فراموش نکنیم موزیک این فیلم که به دست مجید انتظامی ساخته شده یکی از موزیک های فاخر آن سالها بوده و به روند ساخت ریتم داستان این فیلم بی نهایت موثر بوده.
 

 آژانس شیشه ای : فیلمی که کلام و قلم از پرداختن به آن قاصر است ، این فیلم اوج هنر سینمائی حاتمی کیاست . فیلمی که تاریخ مصرف ندارد و برای سالها حرف برای گفتن داد.
حاتمی کیا خودش می گوید الهام بخش این فیلم ، فیلم بعد از ظهر سگی آل پاچینو بوده و استارتش خورد تا حاج کاظم ها هم بتوانند حرف های خودشان را بزنندو عباس حیدری ها در این وسط قربانی سیاسیون می شود، اما شهادت زیبائی دارد که هنر انسانیت اوست.
این فیلم حتی سیاسی تر بود اما ممیزی صدا و سیما در پخش این فیلم چند دیالوگ آن را حذف کردن مگر حاتمی کیا فیلمهای جشنواره می سازد که به سیاه نمائی کردن کشور عادت دارند؟ بگذارید حاتمی کیا بگوید چون ما نمی توانیم ، اما او به این زبان هنر تسلط کامل دارد و حرف دل ایثارگران را می گوید .
اقبال عموم مردم جامعه به فیلم آژانس شیشه ای بی نهایت بالا بوده و بیننده حس می کند این جانبازان لایق کرامت و منزلت هستند .
ارتفاع پست : فیلی که روایت واقعی از مردی بنام قاسم است که از روی ناچاری دست به هواپیما ربائی می زند و هیچ انگیزه سیاسی هم ندارد و فقط دنبال جائی است برای زندگی خود و خانواده اش ، فقط به این نکته بسنده می کنم که پس از اکران این فیلم حکم اعدام قاسم هواپیما ربا به تعلیق در می آید. پس معلوم می شود حاتمی کیا برای خودش مرزهای گذاشته که فقط خودش می تواند پا را از آن فراتر بگذارد و هر فقط صلاح بداند خودش از دغده هایش سخن می گوید و فیلم واسطه زبان اوست.
 

 به رنگ ارغوان : این فیلم اوج قدرت و جسارت حاتمی کیاست او در این فیلم به درستی به قدرت بی پایان عشق می پردازد تا جائی که هوشنگ که یک نیروی ورزیده اطلاعاتی است دلباخته سوژه خود ارغوان میشود و حتی از فرمان مافوق خود سر باز زده و برای نجات ارغوان حاضر به ادامه ماموریت خود نیست . حاتمی کیا مردی است برای تمام فصول.
شهید آوینی در خصوص حاتمی کیا می گوید: من هیچ کس دیگر را نمی شناسم که چون حاتمی کیا فیلم بسازد ، حاتمی کیا همه وجود خود را در فریم ها می دمد و هر بار خود را می سوزاند تا از شعله آن چراغی برافروزدو هر بار ققنوس بار از همان آتش حیات دوباره میگیرد.
آری سینمای حاتمی کیا چون خودش خاص است فقط باید امیوار باشیم حاتمی کیا کمی در حوزه سینما فعال تر عمل کرده و ما شاهد دیدن فیلم های بیشتری از او باشیم