زندگی زیر تهدید کم خونی!

سعیده نام آور ( کارشناس علوم تغذیه و رژیم درمانی ) - کم خونی... کم خونی فقر آهن ، یکی از رایج ترین عارضه هایی ست که بسیاری از مردم دچار آن هستند و یا از بودن چنین عارضه ای مطلع هستند و یا برخی از وجود چنین عارضه ای در بدن خود، مطلع نیز نیستند!

 آهن هسته مرکزی هموگلوبین را در گلوبول های قرمز هر فرد تشکیل می دهد. هموگلوبین نیز بخش اصلی گلوبول های قرمز فرد را می سازد و کار حمل اکسیژن را به عهده دارد. بنابراین اگر فردی دچار کمبود آهن گردد، ساختار هموگلوبین و عملکرد آن را تحت تاثیر قرار داده و در نتیجه افراد دچار کم خونی، علائم خاصی پیدا می کنند که حتی می تواند از جنبه های جسمانی و روحی زندگی شخصی فرد، کار و روابط اجتماعی او را تحت تاثیر خود قرار دهد.

بافت ها و سلول ها در اثر کم خونی و نرسیدن اکسیژن کافی دچار هایپوکسی یا کمبود اکسیژن شده و دچار عوارض وسیعی خواهند شد.

علت های بروز کم خونی:

علل ایجاد کم خونی به چند صورت است از جمله جنسیت ، از دست دادن خون زیاد به دلایل مختلف مانند تصادفات شدید یا جراحی های سنگین و ...، نداشتن رژیم غذایی مملو از آهن یا دست زدن به اعمالی که جلوی جذب آهن را می گیرند.

مهمترین علامت کم خونی احساس خستگی زودرس و فرسودگی است. علائم دیگر شامل این موارد است:

• ضعف
• خستگی زودرس
• رنگ پریدگی پوست

• ضربان نامنظم یا تند قلب
• کوتاهی نفس
• درد قفسهٔ سینه
• احساس سبکی در سر و یا سرگیجه
• سردردهای بی علت
• اختلال اعصاب و روان
• بی حسی، کرختی یا سردی انتهای اندام ها ( گزگز کردن دست و پا )
• ضعف در عملکرد جنسی
• بی خوابی
• کمرنگ شدن رنگ صورتی زیر چشم یا لب ها

ممکن است در ابتدا کم خونی آنقدر خفیف باشد که متوجه علائم آن نشوید. اما شدت علائم با پیشرفت کم خونی افزایش می‌یابند. شاید بسیاری از ما به علل مختلف مانند  فقر، سهل انگاری و بی دقتی، ندانستن و نداشتن علم و یا حتی مشکلات دهانی و دندانی و گوارشی و نخوردن منابع غذایی آهن، زندگیمان تحت تاثیر علائم و عوارض کم خونی قرار گرفته باشد.

حال اگر می خواهید بدانید که چه کار کنید تا کم خونی و عوارض آن زندگی تان را احاطه نکند، به توصیه های زیر توجه بفرمائید:

1. منابع غذایی مملو از آهن را بشناسید و به اندازه مصرف کنید

- گوشت ها غنی ترین منابع آهن هستند و باید روزانه میانگین 70 تا 80 گرم مصرف شوند. گوشت قرمز 2 بار در هفته و بقیه هفته گوشت سفید مصرف شود مانند مرغ، ماهی، بلدرچین، اردک، شترمرغ و ... البته فراموش نشود که گوشت ها باید پخته، کبابی و یا آب پز شوند تا آهن خوبی داشته باشند. گوشت سرخ شده در روغن، بسیاری از خواص خود را از دست می دهد.

-  تخم مرغ 2 تا 3 بار در هفته توصیه می شود. آهن تخم مرغ در زرده آن قرار دارد. افرادی که دچار چربی خون، فشار یا بیماری قلبی هستند، مقدار آن را به 1 تا 2 بار در هفته کاهش دهند اما حذف تخم مرغ و یا خوردن سفیده تنها چندان توصیه نمی شود.

-  حبوبات به خصوص عدس دارای اهن زیادی هستند. خوردن عدسی، خوراک لوبیا و آش های دارای حبوبات در هفته 3تا 4 بار توصیه می گردد.

-  سبزیجات برگدار سبز پررنگ، منابع دیگر آهن هستند. سبزی خوردن، برگ رویی کاهو، برگ کرفس، برگ اسفناج و کلم سبز پررنگ مانند کلم بروکلی، منابع غنی آهن هستند. البته سبزی های خام به پخته و سرخ شده ترجیح دارند.

-  آجیل ها هم منابع آهن داری هستند که به دلیل گران بودن، شاید همه اقشار مردم قادر به تهیه و مصرف آن نباشند. اما خوب است بدانیم که مصرف تعداد محدودی اجیل بخصوص گردو و پسته، مقدار قابل توجهی آهن را وارد بدن می کند.

- خوردن خرما، توت و کشمش هم می تواند آهن خوبی را وارد بدن انسان کند. روزانه مصرف 2 تا 3عدد خرما یا 10 تا 15 عدد توت یا کشمش در این امر بسیار مفید است.

***  خوب است عوامل موثر در جذب آهن را نیز بشناسید

-  ویتامین ث ، جذب آهن را تا 50% افزایش می دهد. بنابراین خوردن گوشت و ماهی با لیموترش یا نارنج، خوردن عدسی و نیمرو با آبلیمو و نمونه هایی اینچنین، عادت های غذایی خوبی هستند که جذب اهن را بالا می برند.

- سیگار، جذب آهن را نصف می کند. در نتیجه افراد سیگاری، یا سیگار را ترک یا کم کنند تا کم خونی نگیرند یا منابع آهن بیشتری مصرف کنند یا مکمل آهن مصرف کنند.

-  کافئین هم می تواند جذب آهن را کاهش دهد. برای همین افرادی که چای و قهوه و شکلات زیادی می خورند، بیشتر دچار کم خونی می شوند. کاهش مصرف چای به 2 تا 3 لیوان در روز، خوردن چای کمرنگ، و نخوردن چای نزدیک به غذا، از راهکارهای جلوگیری از کم خونی ست.

- خوردن قرص های لاغری که دفع بدن را تسریع کرده و اسهال ایجاد می کنند نیز به کم خونی کمک می کند.

2. هر شش ماه 1 بار آزمایش خون بدهید تا در صورت داشتن کم خونی، متوجه این عارضه و عوارض احتمالی دیگر خود شده و حتما" با نظر پزشک، مکمل آهن دریافت کنید. تا جایی که کم خونی تان برطرف شود.

3. برطرف شدن کم خونی، بسته به اصلاح روش زندگی، مصرف منابع غذایی آهن دار و مصرف مکمل در صورت نیاز، دارد.

4. شما ممکن است عوارضی داشته باشید مانند خستگی زودرس، ضعف شدید، ناتوانی جنسی، بدخلقی و بی حوصلگی و ... ! همه و همه این عوارض می توانند عوارض کم خونی باشند و شما ندانید یا به آن توجه نمی کنید. در نتیجه در جهت رفع کم خونی بکوشید. چون زندگیتان تغییر خواهد کرد.

5. افرادی که تصادف یا جراحی شدید دارند، حتما" با دقت مکمل های خود را مصرف کنند و غذاهای آهن دار نیز مصرف نمایند.

6. می دانیم که بسیاری از جانبازان ممکن است مشکلات گوارشی داشته باشند و از خوردن سبزیجات بپرهیزند. یا مشکلات دندانی باعث نخوردن گوشت ها یا آجیل شود. این عزیزان باید تا حد امکان از عصاره گوشت، گوشت به شکل نرم و چرخ شده، آجیل آسیاب شده یا سبزیجات پخته استفاده کنند. حتما" تخم مرغ به اندازه مجاز بدنشان بخورند. از حبوبات نیز استفاده کنند.

7. کسانی که منابع غذایی آهن را به طور کامل دریافت نمی کنند، از استفاده از سیگار و قلیان و چای قهوه و شکلات زیاد نیز بپرهیزند تا دچار کم خونی شدید نشوند.