«عرفه روز آسمانی شدن»

هادی ارباطی - حـضرت عشق بفرما که دلم خانه توست . . .
سر عقل آمده آن بنده که دیوانه توست . . .
عبادات و دعا رشته اتصال انسان با مبدأ هستی و قدرت لایزال الهی هستند؛ از این رو نمی توان گفت که دعا و عبادات، مخصوص ایّام خاص می باشند؛ اما زمانهایی وجود دارد که فرصت ویژه ای برای ارتباط با خداوند از طریق دعا و راز و نیاز است؛ چرا که رحمت خاص خداوند در آنها از مبدأ اعلی به سوی بندگان سرازیر می گردد و بنده باید تلاش کند که خود را در معرض دریافت آن عنایات و رحمتهای ویژه الهی قرار دهد ؛ چنانکه پیامبر اکرم (ص) فرمودند: «اِنَّ لِرَبِّکُمْ فِی اَیّامِ دَهْرِکُمْ نَفَحاتٌ اَلا فَتَعَرَّضُوا لَها»1 (به راستی برای پروردگار شما در روزهای روزگارتان عطایا و بخششهایی است، هوشیار باشید و خود را در معرض آنها قرار دهید.) و قرآن کریم نیز می فرماید: «وَذَکِّرْهُمْ بِاَیّامِ اللّهِ»2 ؛ و روزهای خدا را به آنان یاد آوری کن.»
یکی از این روزها، نهم ذیحجّه یعنی روز عرفه است. این روز از روزهای مهم برای مسلمانان و از جمله شیعیان است. گرچه عید نامیده نشده است اما همچون عید خوانده شده است. روزى است که حق تعالى بندگان خویش را به عبادت و اطاعت ‏خود دعوت کرده، سفره جود و احسان خود را براى آنها گسترده است. شیطان در این روز، از همه اوقات خوارتر و حقیرتر و خشمناک ‏تر است .
از سوی دیگر از آنجا که امام حسین (ع) حرکت خود را بسوی کربلا پس از مراسم حج آغاز کرد برای شیعیان از اهمیت بسزایی برخوردار است. همچنین زیارت امام حسین (ع) در این روز بسیار توصیه شده است.
«دعای امام حسین در روز عرفه» از مهم ترین اعمال این روز است که پس از نماز ظهر و عصر خوانده میشود.
علت نامگذاری
در باره نام گذاری این روز به عرفه در برخی روایات آمده است:
جبرئیل(ع) هنگامی که مناسک را به ابراهیم می آموخت ، چون به عرفه رسید به او گفت «عرفت؟»و او پاسخ داد «آری»، لذا به این نام خوانده شد. و نیز گفته اند سبب آن این است که مردم از این جایگاه به گناه خود اعتراف میکنند و بعضی آن را جهت تحمل صبر و رنجی میدانند که برای رسیدن به آن باید متحمل شد. چرا که یکی از معانی «عرف» صبر و شکیبایی و تحمل است.
عرفه در روایات و احادیث
روایت ‏شده است که حضرت زین ‏العابدین (ع) در روز عرفه صداى فقیرى را شنید که از مردم کمک مى‏خواست . حضرت فرمود: «واى بر تو! آیا دست نیاز به سوى غیر خدا دراز مى‏کنى؛ در حالى که امید مى‏رود در این روز بچه هایى که در شکم مادر هستند، مورد فضل و لطف الهى قرار گیرند و سعادتمند گردند»؟3
در روایتى از امام صادق (ع) آمده است: « کسى که در ماه رمضان آمرزیده نگردد تا رمضان آینده آمرزیده نمى‏گردد؛ مگر این که روز عرفه را درک کند.»4
در روایتی دیگر  رسول خدا (ص) فرمود: «مَا مِنْ یَوْمٍ أَکْثَرَ مِنْ أَنْ یُعْتِقَ اللَّهُ فِیهِ عَبْدًا مِنَ النَّارِ مِنْ یَوْمِ عَرَفَةَ، وَإِنَّهُ لَیَدْنُو ثُمَّ یُبَاهِی الْمَلائِکَةَ» ؛ «روز عرفه روزی است که خداوند بیشترین بندگان را از جهنم آزاد می‌کند، سپس نزدیک می‌شود و به وسیله آن بندگان، بر ملایکه مباهات می‌نماید».5
•    به دلیل اهمیت ویژه عرفه روایات زیادی مطرح شده است که به دلیل طولانی شدن مطلب اجمالا به سه روایت اشاره میگردد.

نکات ناب حاج آقا مجتبی تهرانی برای درک هرچه بیشتر روز و دعای عرفه

الف) امشب را قدر بدانید
از غروب شب عرفه تا غروب روز عرفه زمان بسیار بزرگی است. این را گفتم تا امشب که به حسب ظاهر شب عرفه است و موقعیت بسیار خوبی است، هم دعا کنید و هم به اعمال صالحه مشغول شوید! این را هم بدانید که دعاهایی که می‏ کنید اگر برای دیگران باشد، چیز بیشتری نصیبتان می‏ شود.
ب) فضیلت زیارت امام حسین در عرفه
مسأله مهم در روز عرفه زیارت امام حسین (ع) است که در حدیث آمده است خداوند قبل از آنکه به سرزمین عرفات نظر کند، به زائرین امام حسین (ع) نظر می‌افکند و این نظر افکندن در زمان‌های حساس و سرنوشت‌ساز مانند شب قدر، عید فطر، عید قربان و عید غدیر است که افضل اعمال در این زمان‌ها زیارت امام حسین (ع) است.
ج) این روز را از دست ندهید!
هر لحظه‌ای از لحظات این روز برای ما گران بها است؛ به خصوص برای دعا و درخواست از خداوند. این فرصت بهترین فرصت است. پس این فرصت را از دست ندهید! به خصوص از ظهر تا هنگام غروب را که در روایات وارد شده است. بدانید اگر می‏ خواهید مشکلاتتان را حل کنید بیایید ‌این چند ساعت را درِ خانه خدا بروید و از او بخواهید؛ چه حاجت‏ های مادی را و چه معنوی را، همه را از او بخواهید. چون امروز برد دعا خیلی زیاد است. بخصوص درباره دیگران اگر دعا کنید، ما در روایت داریم که خدا چند هزار برابر به شما اعطا می‏ کند...
•    بنابراین...
در حقیقت روز عرفه، چنان مزایای ارزشمند، خصوصیات عظیم، صفات عالی و فضائل بی‌انتهایی را به همراه دارد که برشمردن و احاطه ‌نمودن بر آنها بسیار مشکل بلکه غیرممکن می‌باشد. خداوند در این روز خجسته و پربرکت بسیاری از بندگان خود را از آتش دوزخ رها می‌کند و آنان را مورد عفو و بخشش قرار می‌دهد و با بندگان مؤمنش بر فرشتگان مقرّب و معتبر خود فخر و مباهات می‌ورزد.
امام حسین علیه السلام با این دعا، روحى تازه به کالبد عرفات دمید و این نغمه خوش آسمانى و آواى دل‏انگیز ملکوتى را تا ابد در سینه سیناى عرفات به یادگار گذاشت .
از صداى سخن عشق ندیدم خوش‏تر . . .
یـادگارى که در این گنبد دوار بماند . . .
صحراى عرفات کالبد و جسم امام حسین علیه السلام روح آن است و به همین دلیل حق تعالى، در روز عرفه پیش از آن که به اهل موقف عرفات نظر لطف نماید، به زائران قبر پاک حسین (ع) نظر رحمت مى‏افکند.

1 -  بحار الانوار، ج‏71، ص‏221
2 - ابراهیم ، آیه 5
3 -  مفاتیح الجنان، اعمال روز عرفه
4 - مفاتیح الجنان ، فضیلت ماه مبارک رمضان
5 - صحیح مسلم ، ج ۴ ، ص ۱۰۷