بازی دراز؛ راهی به سوی آسمان

بازی دراز ارتفاعاتی صعب العبور و حساس با قله‌های بلند و شیب‌های تند و بریدگی‌های ممتد است که دامنه شمالی آن بر شهرهای سرپل ذهاب، قصرشیرین و همچنین دشت ذهاب، پادگان ابوذر و منطقه ریخک و دامنه جنوبی آن بر محور مواصلاتی گیلانغرب –قصرشیرین، دشت قلعه شاهین و دیره تسلط کامل دارد.

بلند ترین قله‌های بازی دراز که شامل قلل 1150، 1100 شمالی و جنوبی و 1050 است در شرق این ارتفاعات قرار دارند و هرچه به سمت غرب برویم شیب این ارتفاعات ملایم تر می‌شود.

در روزهای اول هجوم عراق، شهید محمد بروجردی فرمانده سپاه منطقه 7 برای حفظ این ارتفاعات تعدادی از رزمندگان را روی آن مستقر کرد اما به دلیل نداشتن جاده تدارکاتی و کمبود مهمات و غذا، ارتش بعثی عراق در 15 مهر 1359 این ارتفاعات را اشغال نمود و سپس به منظور بهره برداری از مزایای دید و تیر این ارتفاعات صعب العبور، با انجام فعالیت‌های مهندسی شبانه روزی جاده‌ای آسفالت به طول 6 کیلومتر در دامنه جنوبی آن احداث کرد و ضمن استقرار یگان‌هایی به استعداد یک تیپ و یک گروهان تانک بر روی آن، استحکاماتی نیز برای دیده‌بانی ایجاد نمود که بعد ها به دیدگاه صدام معروف شد.

برای گرفتن این امتیاز مهم از دشمن و پس از سه ماه شناسایی، قرارگاه مقدم غرب سپاه و ارتش نخستین عملیات نیمه گسترده را در این منطقه در قالب طرح عملیاتی محسن طرح ریزی کردند که یکی از اولین تجربه‌های بزرگ همکاری مشترک سپاه و ارتش در سایه بی اعتمادی روزافزون به شخص بنی صدر بود که با نام عملیات بازی دراز در 1 اردیبهشت 1360 در 4 محور و در منطقه عملیاتی بازی دراز به وسعت 30 کیلومتر مربع آغاز شد و 7 روز به طول انجامید و طی آن نیروهای خودی و دشمن بارها به تک و پاتک متقابل پرداختند.

سردار شهید محسن وزوایی با سری باندپیچی شده و جمعی از رزمندگان گردان‌ 9 سپاه در ارتفاعات بازی دراز

دشمن با استفاده از پشتیبانی هوایی و جاده‌های مواصلاتی، یگان‌های خود را حمایت می‌کرد، اما رزمندگان از جاده و حمایت هوایی کافی و پشتیبانی آتش محروم بودند، در نتیجه نتوانستند روی تمام هدف‌ها مستقر شوند و علیرغم آزادسازی قلل جنوبی بازی دراز شامل1050،1100 گچی و شش قله دیگر از 675 تا 795 متر در تثبیت قله 1150 تلاش اصلی و قله 1100 شمالی ناکام ماندند.

سردار شهیدمحسن وزوایی و جمعی از پاسدارن در پادگان ابوذر

عدم آزادسازی بخش شمالی بازی دراز باعث شد تا نیروهای ایران برای کاهش تلفات از بخشی از غرب دشت ذهاب عقب نشینی کنند. سروان حسین ادیبان فرمانده گردان مالک اشتر که در مهار بحران سقز در سال 1358 نقش مهمی ایفا نموده بود پس از بال برد و فرود شجاعانه در بین قله 1150 و 1100 شمالی به شهادت رسید.

شهید حسین ادیبان

در این عملیات هوانیروز ارتش نیز نقش به سزایی ایفا کرد که در طی آن خلبان دلاور علی اکبر شیرودی به شهادت رسید. در ادامه عملیات‌های محدود سال 1360 و به منظور تکمیل اهداف عملیات بازی دراز، این منطقه بار دیگر مورد بررسی قرار گرفت و قرارگاه مقدم سپاه و ارتش در غرب، اجرای عملیات بازی دراز 2 را در قالب طرح عملیاتی با نام شهید ادبیان، در دستور کار خود قرار داد و منطقه وسیع تری شامل ارتفاعات قراویز، بنه دستک و کوره موش را به محدوده عملیات افزود تا امکان مانور احاطه‌ای برای تسهیل در آزاد سازی مرتفع ترین قله بازی دراز ممکن شود.

مراد بیژنی تنها

این عملیات با شرکت یگان‌های سپاه پاسداران و تیپ 3 لشکر 81 زرهی ارتش در 11 شهریور 1360 در سه محور به اجرا درآمد.

اهداف عملیات در محور شمالی، ارتفاعات کوره موش و در محور میانی ارتفاعات بنه دستک و قراویز و در محور جنوبی قله‌های 1150 و 1100 بود.

عملیات پس از پنج روز ادامه داشت و در این مدت بخشی از کوره موش و چند قله قراویز آزاد شد و ارتفاع 1150 چند بار دست به دست شد اما دشمن با 14 بار پاتک سنگین مانع از تثبیت منطقه شد و در نتیجه نیروها به مواضع قبلی بازگشتند. این ارتفاعات در پی عقب نشینی دشمن پس از فتح خرمشهر آزاد شد. آزادسازی ارتفاعات راهبردی و بسیار مهم بازی دراز به سنبلی از شهادت و اقتدار رزمندگان اسلام در جبهه غرب تبدیل شد آن گونه که شهید دکتر بهشتی در وصف این مجاهدت می‌گوید: «عرفان واقعی خانقاهش بازی دراز است».