فرهنگ جهادی

سعید خداوردی - سال 95 توسط رهبرمعظم انقلاب به عنوان سال «اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل» نامگذاری‌شد. بر همین اساس لازم دیدم تا متن سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، ابلاغی توسط ایشان را مرور نمایم. در خلال این بررسی تکرار یک موضوع توجه من را به خود جلب کرد. در نامه ابلاغیه معظم‌له آمده است: «لازم است قوای کشور بی‌درنگ... زمینه مناسب برای نقش‌آفرینی مردم و همه فعالان اقتصادی را در این جهاد مقدس فراهم آورند» و در متن ابلاغیه نوشته‌اند «سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی با رویکردی جهادی... ابلاغ می‌گردد» و در بند 20 سیاست‌ها آمده است «تقویت فرهنگ جهادی در ایجاد ارزش افزوده...». تکرار کلمه جهاد در این سیاست‌ها خصوصا با توجه به اینکه تاکید شده است که این سیاست‌ها با رویکرد جهادی تهیه شده است، نشان‌دهنده آن است که فرهنگ جهادی مبنا و زیرساخت اجرای اقتصاد مقاومتی است.

نه تنها در بحث اقتصاد مقاومتی بلکه با مرور سخنان معظم‌له در سنوات مختلف متوجه می‌شویم که ایشان همواره تلاش کرده‌اند تا با تبیین فرهنگ جهادی بر اهمیت به‌کارگیری آن در عرصه‌های مختلف تاکید کنند. ایشان در 14 دی ماه سال 82  در دیدار با جمعی از کشاورزان می‌فرمایند «آنچه که انقلاب اسلامی به مردم ما داد فرهنگ جهادی بود. فرهنگ جهادی در همه صحنه‌ها و عرصه‌ها به کار می‌آید» و یا در بازدید از پژوهشکده رویان در 25 خرداد 86 می‌فرمایند «کار جهادی باید هدفمند، درست متوجه به آرمان‌ها و هوشمندانه و عاقلانه و دشمن‌شکن باشد» و همچنین در دیدار با رئیس و اعضای شورای اسلامی و شهردار تهران در تاریخ 22 دی ماه 92 می‌فرمایند «اگر مدیریت جهادی یا همان کار و تلاش با نیت الهی و مبتنی بر علم و درایت حاکم باشد، مشکلات کشور، در شرایط کنونی فشارهای خباثت‌آمیز قدرت‌های جهانی و در شرایط دیگر، قابل حل است و کشور حرکت رو به جلو را ادامه خواهد داد.»
طبق فرموده ایشان فرهنگ جهادی در تمام عرصه‌ها کاربرد دارد، از سیاست گرفته تا فرهنگ، اقتصاد و حتی در زمین‌های کشاورزی و دامداری و از بالاترین سطح مدیریتی تا پایین‌ترین رده، گره‌گشای مشکلات کشور می‌باشد. فرهنگ جهادی مختص به عرصه ایثار و شهادت نیست بلکه طبق نظر رهبر معظم انقلاب فرهنگ جهادی یعنی به‌کارگیری عقل، علم، تخصص، تجربه و دستیابی به مدیریت کارآمد برای رسیدن به آرمان‌های نظام که در این بین بی‌شک ایثار نقش مهمی را بازی می‌کند و اگر این راه به شهادت منجر شود که مایه بسی افتخار است.
اگر تاریخ بعد از انقلاب اسلامی را مرور کنیم، متوجه می‌شویم که این فرهنگ مخصوص جهاد سازندگی نبوده و در سپاه، بسیج و دیگر دستگاه‌ها نیز جریان داشته و خصوصا در هشت سال دفاع مقدس شاهد بودیم که رزمندگان اسلام در هر لباسی، فرهنگ جهادی را به بهترین شکل ممکن به نمایش گذاشتند و لیکن متاسفانه در این روزگار تا حدود زیادی به فراموشی سپرده شده است. اگر به آن روزگار بازگردیم، می‌توانیم با ذکر مثال‌هایی ساده به تبیین این فرهنگ کمک کنیم.

بهترین نمونه آن سنگرسازان بی‌سنگر جهاد سازندگی بودند که بر اساس همین فرهنگ غسل شهادت می‌کردند و روی بولدوزر می‌نشستند تا در خط مقدم زیر آتش گلوله‌های مستقیم دشمن خاکریز بزنند و یا در زمان جنگ شهید بزرگوار ناهیدی فرمانده تیپ ذوالفقار لشکر 27 محمد رسول‌الله(ص) که یک جوان بیست و چند ساله بود روشی را برای تبدیل دید دیده‌بان به قبضه ارائه کرد که مورد توجه کارشناسان نظامی ارتش قرار گرفت و اکنون نیز به نام روش شهید ناهیدی شناخته می‌شود.

این همان استفاده از دانش در جهت نوآوری است که در سیاست‌های ابلاغی بیان شده است. در آن دوران وقتی شیشه آبلیمو خالی می‌شد با استفاده از یک بند پوتین و یک لیوان آب، شیشه را می‌بریدند و به یک لیوان تبدیل می‌کردند و یا وقتی که جعبه مهمات خالی می‌شد از آن به عنوان جعبه تدارکات و یا جعبه وسایل شخصی استفاده می‌کردند و این یعنی الگوی مصرف صحیح و استفاده بهینه از منابع موجود که منجر به مدیریت مصرف و افزایش بهره‌وری می‌شد. اگر هر کدام از رزمندگان اسلام، خاطرات آن دوران خود را ورق بزنند عینیت سیاست‌های ابلاغی را در عمل، به یاد می‌آورند و این تحقق نیافت مگر با سرلوحه قرار دادن فرهنگ جهادی در لحظه لحظه دوران دفاع مقدس و می‌توان گفت که بعد از توکل به خداوند متعال و رهبری حضرت امام(ره)، دلیل موفقیت رزمندگان سرلوحه قرار دادن فرهنگ جهادی بود.

اگر مسئولین مصمم به اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی هستند، تنها راه آن تبیین و ترویج فرهنگ جهادی در بین خودشان و تک تک افراد جامعه می‌باشد، پس اول باید کارگروه‌هایی متشکل از کارشناسان تعیین گردند تا این فرهنگ را با توجه به شرایط زمانی به درستی تبیین نمایند و بعد از آن کلیه متولیان فرهنگی کشور از شورای عالی ترویج و توسعه فرهنگ ایثار و شهادت گرفته تا صدا و سیما باید تمام تلاش خود را برای ترویج این فرهنگ در جامعه انجام دهند.