نگاهی به تاریخچه بسکتبال با ویلچر

فاش نیوز- از آنجایی که جانبازان نخاعی گرانقدر به دلیل ضعف جسمانی و جراحات مختلف ناشی از جنگ و انواع بیماری ها نیاز به فعالیت بسیار و تحرک بدنی بیشتر دارند، چند سالی ست که تعدادی از جانبازان نخاعی فعال، تیمی را در رشته ورزشی بسکتبال با ویلچر تشکیل داده اند و هم در برنامه ها و مسابقات ورزشی شهرداری شرکت می کنند و هم در مسابقاتی که بعضا" از سوی بنیاد شهید و امور ایثارگران ترتیب داده می شوند، حضور دارند.

  جانبازانی که با وجود یکسری محدودیت های حرکتی و بدنی، عزم خود را راسخ نموده اند تا از ورزش و فعالیت و تحرک دور نمانند و تا حد امکان به این امر مهم مبادرت ورزند. در همین جا بر آن شدیم تا نگاهی به تاریخچه بسکتبال روی ویلچر و کلاس بندی های این ورزش بپردازیم تا علاقه مندان به ورزش و فعالان این عرصه از آن بهره مند شوند.

  شرکت معلولین در فعالیت های بدنی و ورزشی منظم، علاوه بر ارتقای توانایی های بدنی و سلامت جسمی، موجب پیشگیری و سرعت بخشیدن به روند درمان و دست یابی به نشاط و شادابی حاصل از تغییرات بدنی و ذهنی خواهد شد. البته باید به این نکته توجه داشت که به دلیل ماهیت برخی از ورزش ها، به نظر می رسد انتخاب نوع رشته ورزشی مناسب، علاوه بر توسعه قابلیت های جسمی و روانی، موجب جلوگیری از بروز برخی آسیب ها و خطرات نیز می شود.

تاریخچه بسکتبال روی ویلچر

 تاریخچه این ورزش به سال های 1940-1960 باز می گردد. پس از جنگ جهانی دوم ، معلولین آمریکایی این بازی را انجام می دادند و به تدریج این ورزش در سایر کشورها نیز رواج یافت. جام جهانی بسکتبال روی ویلچر برای اولین بار در سال 1973 برگزار شد. این رشته ورزشی به دلیل قدرت بدنی ، تکنیک و سرعت بازیکنان ، از برجسته ترین و جذاب ترین رشته های ورزشی در پارالمپیک است. قوانین این رشته توسط فدراسیون بین المللی بسکتبال روی ویلچر تعیین شده است. قوانین بازی تا حدودی شبیه قوانین بسکتبال است ، اما در برخی موارد نیز متفاوت است.

برخی از قوانین بسکتبال روی ویلچر

1.      ابعاد زمین و ارتفاع تور و سبد مانند بسکتبال معمولی است.

2.      بازی در چهار وقت 10 دقیقه ای انجام می شود.

3.      در این ورزش باید از یک صندلی چرخ دار استاندارد و قانونی استفاده شود.

4.      بلند شدن از روی صندلی چرخ دار( بلند کردن باسن ) خطاست.

5.      لمس کردن زمین با هر نقطه از بدن خطاست.

6.      تماس چرخ های کوچک با خطوط عرضی و طولی خطا نیست.

7.      هر بازیکن مجاز به دو پوش است. این امر در زمان حمل توپ مصداق پیدا می کند.

8.      تمام پیوت ها که روی چرخ ها صورت می گیرد ، پوش به حساب می آید.

9.      دریبل زمانی است که حرکت چرخ های صندلی و زمین زدن توپ با هم باشد.

10.  بازیکنان نمی توانند بیش از 5 ثانیه در منطقه پنالتی باقی بمانند.

11.  در زمان پرتاب پنالتی ، چرخ های بزرگ باید پشت خط پنالتی واقع شوند.

کلاس بندی (امتیاز بندی) بازیکنان بسکتبال روی ویلچر

معلولیتی که حداقل دارای یک نقص دائمی در اندام تحتانی باشند ، به طوری که این نقص به آن ها اجازه دویدن ، پریدن و جهیدن مانند یک فرد عادی را ندهد ، مجاز به شرکت در این رشته ورزشی هستند. از نظر کلاس بندی در این رشته ، معلولین در 8 کلاس طبقه بندی می شوند که امتاز این کلاس ها 1 ، 5/1 ، 2 ، 5/2 ، 3 ، 5/3 ، 4 ، 5/4 است. این کلاس بندی بر اساس میزان معلولیت افراد تعیین شده و امتیاز 1 نشان دهنده بیشترین ناتوانی و 5/4 کمترین ناتوانی در فرد است. تعداد بازیکنان هر تیم 12 نفر است که 5 نفر آن ها داخل زمین بازی می کنند. امتیاز 5 بازیکن داخل زمین نباید از 14 فراتر رود.

امتیاز 1: به فردی اختصاص می یابد که قادر به حرکت دادن پاها نیست؛ عضلات کمر او به طور کامل عملکرد ندارد و نمی تواند به جلو ، عقب و پهلو خم شده و تعادل خود را حفظ کند. در صورت متمایل شدن ، برای برگشت به حالت عمودی از دست خود استفاده می کند و در برخورد با ویلچر دیگران تعادل خود را از دست می دهد. تنها با یک دست از روی سر قادر به دریافت توپ است. سطح آسیب دیدگی این گروه بالاتر از مهره هفتم پشتی است ( بین مهره T3-T7 ).

امتیاز 2: به فردی اختصاص می یابد که مانند گروه قبل قادر به حرکت دادن پاها نیست ، تا حدودی می تواند به جلو خم شود ، اما قادر به خم شدن به پهلو نیست. هنگام برخورد با ویلچر دیگران تعادل خود را حفظ می کند، اما باید دستش را به ویلچر یاران خود بگیرد. سطح آسیب دیدگی این گروه بین مهره هشتم پشتی و اولین مهره کمری است(T8-L1 ).

امتیاز 3 : به فردی اختصاص می یابد که تا حدودی ملکرد در پاهایش داشته و عضلات کمر دارای عملکرد کامل است. به طرف جلو حتی تا زمین خم می شود ، اما نمی تواند به صورت مناسب به پهلو خم شده و دوباره به حالت صاف برگردد. از طرف دیگر هنگام برخورد با ویلچر دیگران می تواند تعادل ود را حفظ کند؛ همچنین توانایی دریافت توپ با دو دست از بالای سر را دارد. سطح آسیب دیدگی این گروه بین دومین مهره کمری و پنجمین مهره کمری است(L2-L5 ).

امتیاز 4: به فردی اختصاص می یابد که دارای عملکرد طبیعی کمر و پشت است، اما به دلیل ضعفی که در حرکت دادن پاها دارد، توانایی خم شدن به پهلو را ندارد. هنگام دریافت توپ و برخورد با ویلچر دیگران، به خوبی تعادل خود را حفظ می کند. سطح آسیب دیدگی این گروه بین مهره اول و دوم خارجی است (بین مهره S1-S2 ).

امتیاز 5/4 : به فردی اختصاص می یابد که دارای کمترین سطح آسیب دیدگی است و معمولا آسیب جرئی در پاها یا قطع یک پا از زیر زانو است. فرد توانایی خم کردن بالا تنه در تمامی جهات را دارد و هنگام برخورد با ویلچر دیگران استحکام کامل خود را روی ویلچر حفظ می کند.

نکته: معلولینی که دقیقا در این کلاس ها قرار نمی گیرند ، طبق نظر کمیته فنی مسابقات ( با توجه به وضعیت معلولیت ) از امتیاز آن ها کاسته یا افزوده می شود و به آن ها 5/0 ، 5/1 ، 5/2 و 5/3 اختصاص داده می شود.

برگرفته از کتاب ورزش و معلولین نوشته حسین حیدری نیک و علی نوشیر