رسالت تشکل‌های ایثارگری (۱)

یوسف مجتهد - اگر معتقد به پاسخگویی مسئولین هستیم باید جایگاه تشکل‌ها را به‌ رسمیت بشناسیم.

اصالت پاسخگو بودن به مردم در جوهره دین و مکتب ماست. مردم باید بدانند مدعیان مدیریت کشور قبل از انتخاب یا انتصاب چه وعده‌هایی داده‌اند و برای تحقق وعده‌های خود چگونه عمل می‌کنند؟ پرسش‌گری مردم یک حق است و پاسخگو بودن یک مسئول، وظیفه. اگر به این حق و وظیفه بی‌اعتنایی شود، تشکل‌ها می‌توانند جلوی این بی‌اعتنایی را بگیرند و مسئولین را وادار به پاسخگویی کنند.

تشکل‌ها با تأکید بر مسئولیت‌پذیری و مسئولیت‌شناسی و اهتمام به امور مردم می‌توانند نقش‌آفرینی کنند و بر مشارکت مردمی در امور حاکمیتی بیفزایند.

تشکل‌های ایثارگری هم از این قاعده مستثنا نیستند و با پذیرش آگاهانه، می‌توانند نقش مثبتی در بهبود شرایط ایفا کنند.
تشکل‌های ایثارگری می‌توانند به عنوان صدای عدالت و رابط ایثارگران با حوزه‌های مدیریت کلان کشور باشند. ایثارگران اکنون دارای تشکل‌های متعدد و مختلفی هستند که برخی از آنان با اخذ مجوزهای قانونی به صورت رسمی فعالیت می‌کنند و بخشی دیگر بدون اخذ مجوزهای قانونی به صورت غیررسمی به فعالیت خود ادامه می‌دهند. اما سؤال اساسی این است که هدف از تأسیس این تشکل‌ها چیست؟ آیا تعدد آنان فرصت است یا تهدید؟ با بررسی وضعیت تشکل‌های ایثارگری در چندسال اخیر نکاتی قابل تأمل پیش‌روی ما خواهد بود که فعلا به دنبال بیان تاریخچه آن نیستیم بلکه در این مقال سعی داریم رسالتی که بر دوش این تشکل‌ها وجود دارد را بیان کنیم و به بررسی آسیب‌ها و آفت‌هایی که این تشکل‌ها را تهدید می‌کند بپردازیم.

اهداف کلانی که تشکل‌های ایثارگری می‌توانند برای تحقق آن تلاش کنند عبارتند از:

• 1- اطلاع‌رسانی، آگاه‌سازی و هدایت‌گری

تشکل‌های ایثارگری نقش‌محوری در اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی جامعه ایثارگری ایفا خواهند کرد. تشکلی که خود فهیم، مطلع، آگاه و کارشناس در حوزه ایثارگران باشد با محوریت خود می‌تواند چارچوب‌های لازم در حوزه ایثارگران را ایجاد کرده و دستگاه‌های اجرایی را به سمت آن هدایت کند. دولت‌ها و نمایندگان مجلس برای دوره‌های محدودی فعالیت می‌کنند و در این دوره‌های محدود، توانایی تسلط بر همه مشکلات، نیازها و مسائل جامعه ایثاگری را نخواهند داشت. تشکل‌ها اگر به جایگاه خود واقف باشند مدیریت حوزه فکری، مشاوره‌ای و کارشناسی امور ایثارگران را برای دولت و مجلس خواهند داشت. اگر قرار باشد هر دولت و هر مجلسی از ابتدا به حوزه ایثارگران ورود پیدا کند این فرصت‌سوزی‌ها مجال تسریع در رسیدگی به امور ایثارگران را از آنان خواهد گرفت. وضعیت بنیاد شهید که در هر دوره دولت، مدیری را بر سر کار می‌بیند نیز از این مشکلات مستثنا نیست. قانون جامع خدمات‌رسانی نمونه بارز این مشکل است که چند دولت و مجلس را به خود دیده ولی همچنان فاقد ضمانت اجرایی لازم است. به دلیل اینکه دولت‌ها و مجالس طی این دوران نتوانستند به ابعاد آن شناخت کافی پیدا کنند، لذا گرفتار تناقضات آشکار در پیگیری مطالبات قانونی ایثارگران شدند. بنیاد شهید هم به عنوان یک نهاد زیردستی در دولت، توان کافی برای پیگیری مشکلات این قانون و سایر قوانین را در خود ندیده است.

معاونت‌های حقوقی و امور مجلس ناکارآمد در بنیاد نیز بر این ضعف و ناتوانی صحه گذاشتند و به دلیل تغییرات دائمی و عدم تسلط بر سوابق قوانین ایثارگران علاوه بر آنکه نتوانستند نقش مثبتی ایفا کنند، اثرات منفی از خود بر جای گذاشتند. تشکل‌های ایثارگری می‌توانند ضعف‌های موجود را با تلاش مضاعف و پیگیری جدی مرتفع کنند و به دستاویزی برای حل مشکلات جامعه ایثارگری تبدیل شوند.

• 2- مشاوره تخصصی به نهادهای مرتبط

تنوع و تعدد طرح‌ها و برنامه‌های ارائه شده در حوزه ایثارگری توسط دولت، مجلس و بنیاد از نوعی بی‌نظمی و افسارگسیختگی در حوزه قوانین و مقررات ایثارگران حکایت دارد. لوایح و طرح‌های متعددی که ارائه می‌شود بدون بهره‌مندی از مشاوره‌های تخصصی به نوعی اتلاف وقت تلقی می‌شود. تشکل‌های ایثارگری با بهره‌مندی از توان ایثارگران به ویژه ایثارگران تحصیل‌کرده می‌توانند از عنصر مهارت و تخصص به خوبی بهره برده و در زمان محدودی‌تری به تصویب قوانین و مقررات کمک مؤثری داشته باشند. تشکل‌های ایثارگری از همه گروه‌های ایثارگری تشکیل شده‌اند لذا با همه ابعاد نیازهای ایثارگران آشنایی داشته و می‌توانند در طراحی لوایح و طراح‌ها نقش مفید و مؤثری داشته باشند.