وزارت پرورش و آموزش!

جانباز دکتر اسد الله مرادی -  در این فضای متلاطم استعفا و انتخاب وزیر، سخن گفتن از مسائل آموزش و پرورش دشوار می نماید.

چند ملاحظه: نخست اینکه آموزش و پرورش در طی یکی دو دهه گذشته به قهقرا رفته و در باتلاقی از مشکلات و مسائل بغرنج گرفتار آمده که شایسته است در این فضای متلاطم و ملتهب، هم وزیر منتخب( هر که باشد) از قول و وعده های کاذب و به دور از واقعیت پرهیز نماید و هم معلمان و مربیان فهیم و درد آگاه، با شکیبایی و دور اندیشی، به این امر مهم توجه نمایند که مسائل و مشکلات آموزش و پرورش در چند روز و چند ماه حل نمی شود. به نظر می‌رسد با وضع موجود، اگر نظام و دولتمردان و اندیشمندان و دولتمندان و خانواده ها، همه و همه صادقانه و مجدانه هم جهت و هم فکر و هم قسم شوند، باز واقع بینی اقتضا می‌کند که برای حل مسائل آموزش و پرورش باید هوشیار و شکیبا بود و در دام انتظارات کاذب فرو نغلتید.
 
دوم اینکه امروزه آموزش و پرورش  گرفتار مسائل کثیری است، مثل تمرکزگرایی،  دیوانسالاری، تقدم آموزش بر پرورش،  معیشت معلمان، کمبود فضاهای آموزشی و غیره. هرچند بررسی و تحلیل و نقد مسائل فوق در حوصله این نوشتار نیست و مجال فراخ تری می طلبد اما اگر در خصوص همه مسائل فوق، عذرها معذور باشد، که در واقع چنین نیست، ولی در یک موضوع به نظرم عذرها پذیرفتنی نیست و آن تقدم آموزش بر پرورش است. در طی سال‌ها و  دهه های گذشته، و همین نگاه علت العلل بسیاری از مسائل شده مانند مشق‌محوری و دیکته محوری و حافظه محوری و...که با رشد قارچ‌گونه و سرطانی موسسات کنکور و زبانه کشیدن آن ها در دوره ابتدایی، آسیب های جبران ناپذیری برای نسل نوآموز و بی‌دفاع ما داشته و دارد؛ مثل استرس و اضطراب و سرخوردگی و عدم پرورش خلاقیت و بی توجهی به درس های زندگی و همکاری گریزی و ستیزه‌جویی و...، وافزون بر این هزینه‌های خانواده ها را هم بلعیده است.
به نظرم اولین و مهم ترین و ضروری ترین کاری که وزیر منتخب می‌تواند با همکاری خانه و مدرسه نسبت به آن اهتمام ورزد تغییر الگو و پارادایم آموزشی، از آموزش به پرورش است و این امری است هم شدنی هم مطلوب. چرا که نه تنها به خانه و مدرسه هزینه ای را تحمیل نمی‌کند بلکه هزینه ها را تا حد زیادی کاهش هم می دهد و باعث سبک سازی دستگاه عریض و طویل آموزش و پرورش می‌شود و به تبع، رشد و بالندگی و شکوفایی نسل نوآموز را به همراه خواهد داشت. کاری که در کشورهای توسعه یافته که بیشتر نگاه انسانی به تربیت داشتند در سی چهل سال گذشته به اجرا درآمد و نتایج موثر و درخشانی نیز به دنبال داشته است. قرار نیست دوباره چرخ را اختراع کنیم!
تحول و اصلاح آموزش و پرورش، به خصوص در ۶ یا ۹ سال نخست مدرسه، نیاز به جنبش فکری عظیمی دارد که باید در آن الگوی آموزشی ما، از آموزش به پرورش تغییر پیدا کند. این امر مهم و خطیر بیش از آنکه به هزینه‌های مادی و سخت افزاری نیاز داشته باشد به نرم افزار و تغییر نگاه و نگرش ها نیاز دارد.

سوم اینکه وزیر منتخب شایسته است در اندیشه مسایل دیگر آموزش و پرورش نیز باشد مانند تمرکززدایی، چاره اندیشی برای محیط زیست، تشکیل اتاق فکر قوی در ستاد وزارتخانه، بانگاهی آینده پژوهانه، فراهم نمودن زمینه مشارکت فعالانه اندیشمندان و ثروتمندان و سازمان های مردم نهاد و خانواده ها در آموزش و پرورش (بخوانید پرورش و آموزش)، چاره اندیشی اساسی برای اقتصاد آموزش و پرورش و معیشت معلمان، متصل نمودن برکه آموزش و پرورش به دانشگاهها و از این طریق به دریا و  پارادایم های تربیتی جهان، در هفته حضور دوسه روزه  وزیر و معاونان و کارشناسانش در کف مدرسه،  دور نمودن جریان های سیاسی که نگاه ابزاری و طعمه گونه به آموزش و پرورش دارند، و...