با کودک و نوجوانان چاق چه کنیم؟!

 سعیده نام آور ( کارشناس علوم تغذیه و رژیم درمانی) - در زمانه ای که چاقی و اضافه وزن، تبدیل به یک معضل اساسی در کل جهان شده است، یکی از گروه های در معرض خطر که شاید کمتر به آنها توجه می شود،  کودکان و نوجوانانی هستند که بعضا" با فرهنگ های غلط خانوادگی یا تحت تاثیر دوستانشان در حال رشد بوده و توجه به این موضوع بسیار کمرنگ شده که این کودکان و نوجوانان چاق، بزرگسالان چاقی هستند که بعدها بار پزشکی و درمانی زیادی را بر دوش جامعه خواهند گذاشت و خودشان نیز با معضل های روحی و جسمی زیادی دست و پنجه نرم می کنند، بر آن شدیم تا توصیه های پزشکی، تغذیه ای و روانشناسی را جهت اینگونه کودکان و نوجوانان در اختیار مخاطبان عزیز قرار دهیم.

   از آنجایی که در حال حاضر با افزایش سن ایثارگران عزیز و جانبازان و آزادگان گرامی، بسیاری از ایشان دارای فرزندان یا نوه های کودک و نوجوان می باشند و ممکن است که این کودکان یا نوجوانان دچار عارضه چاقی و اضافه وزن باشند، خواندن و مطالعه این مطلب غیر مفید نخواهد بود.

  چاقی در کودکان و نوجوانان به این دلیل خطر بیشتری دارد که این بچه ها در سنین رشد قرار دارند و افزایش وزن همراه با زیاد شدن سلول های چربی خواهد بود. بنابراین زیاد شدن یا تعدد سلول ها، اجازه لاغر شدن را در سنین بالا نخواهد داد. به همین دلیل توجه و سعی کنیم که اگر کودک یا نوجوانی در خانواده خود داریم که معضل پرخوری با بدخوری را دارد، حتما از ادامه این روند جلوگیری کنیم.

 مطالعات نشان داده اند که نوجوانان و کودکان چاق، در آینده بزرگسالان دیابتی، فشار خونی،  دارای چربی خون بالا، در معرض سکته و ... خواهند بود. پس بیاییم برای لاغری یا جلوگیری از چاقی بچه هایمان، تدبیری بیندیشیم.

 آنچه می خوانید تذکرات و توصیه هایی ست که توجه به آنها برای کودکان و نوجوانان در معرض خطر موثر باشد.

1. عادت های غذایی، از همان کودکی شکل می گیرد. وقتی کودکمان دارد به پرخوری یا بدخوری عادت می کند، از همان ابتدا جلوی او را بگیریم و فکر نکنیم که چون کودک در سنین رشد هست هر چه بخورد بهتر است!
2. فراموش نکنیم که تا یک بیمار خودش نخواهد، هیچ درمانگری نمیتواند به او کمک کند. پس سعی کنیم با ایجاد رابطه خوب با کودک یا نوجوان و قانع کردن او برای تغییر روش زندگی، او را قانع کنیم که اشتباهات غذایی خود را اصلاح کند.
3. کودک چاق و تپل، شاید فقط از لحاظ سلیقه ای به نظر برخی خوب و قشنگ به نظر برسد اما شما از معضلاتی که یک کودک یا نوجوان چاق تحمل می کند، اطلاع ندارید!
4. جالب اس بدانید که کودکانی که شیر مادر در نوزادی می خورند مخصوصا تا 2 سال کامل، در آینده کمتر چاق می شوند.
5. چاقی مادر باردار و حتی سوء تغذیه مادر باردار هر دو علت های چاقی کودکان در آینده می شوند. پس توصیه می شود که مادران باردار مراقب وزن و تغذیه خود باشند.

1. کودکان و نوجوانان چاق معمولا" در جمع ها تحقیر می شوند. شاید این بچه ها حتی برای جبران این عقده حقارت، برای خودشان راه حل هایی هم بیندیشند. مثلا" اینکه فکر کنند خیلی قوی هستند یا اینکه دست به زورگویی و خودخواهی بزنند. درهرحال اینگونه عوارض روانشناسی، عواقب تلخ این شرایط بدنی خاص است که گاها" تا آخر عمر قابل جبران نخواهد بود و گاها" ضررهایی هم برای بچه چاق دربر خواهد داشت.
2. از ابتدا مراقب میزان غذا خوردن و نوع غذا خوردن کودک یا نوجوان خود باشیم. کودکان یا نوجوانان چاق یا در معرض چاقی، یا پر خوری دارند یا بدخوری.

1. کودکانی که از هر چیز از جمله غذا، نان، میوه، شیر، خوراکی ها یا .... زیاد میخورند، در معرض چاقی هستند.
2. کودکانی که برخی چیزها را زیاد می خورند ( بد خوری) در معرض خطر هستند. کودکانی که اهل خوردن شیرینی و شکلات هستند یا سس و نوشابه و فست فودها، در معرض خطر بسیاری قرار دارند. یادمان باشد کودکانی که اینگونه خوراکی ها را می خورند، دچار کمبود مواد مغذی هم می شوند هرچند اضافه وزن داشته باشند!
3. کودکانی که خود را با مواد غذایی کاذب سیر می کنند، ممکن است چاق باشند اما قدرت بدنی بالا، قدرت فکری و حافظه خوب و حتی اخلاق خوبی نیز ندارند چرا که چنین کودکی مانند بادکنکی ست که بزرگ به نظر میرسد اما به دلیل کمبود مواد مغذی مخصوصا" آهن و روی به دلیل نخوردن گوشت و تخم مرغ و آجیل ها و ... عضله کافی ندارند، حافظه شان هم به خوبی کار نمی کند و همچنین به دلیل کمبودهای بعضا" مواد مغذی، اخبار عصبی نیز به درستی منتقل نخواهد شد. بچه های بدغذا یا دچار کمبود مواد مغذی، پرخاشگر، بیقرار، تندخو و ... می شوند!

1. اجازه ندهید که کودک یا نوجوان هیچ کدام از گروه های غذایی را بیش از اندازه مصرف کند.
2. فراموش نکنیم که یکی از علت های مهم چاقی بچه ها، کم حرکتی ست. نشستن پای گوشی، کامپیوتر و تلویزیون. باید بچه ها یمان را به تحرک تشویق و وادار کنیم.
3. اگر می خواهیم کودک یا نوجوان ما چاق نشوند، موقعیت تحرک و ورزش را برای آنها فراهم کنیم. نشاندن کودک و محدود کردن او برای بازی های حرکتی، کار بسیار اشتباهی ست.
4. فراموش نکنیم که جلوی چاقی کودک یا نوجوان را بگیریم، بهتر از این است که بخواهیم آنها را درمان کنیم! چون کودکی که به بدخوری یا بی حرکتی و تنبلی عادت کرده، تغییر او خیلی سخت خواهد بود!

1. اجازه ندهید کودک به فست فودها عادت کند. این مواد غذایی مضر، با وجود خوشمزه بودن بسیار مضر هستند اما زمانی که کودک به خوردن و طعم آنها عادت کند، دیگر نمیتوان بخصوص نوجوانان را کنترل کرد.
2. به بچه ها یاد بدهیم که همه غذاها را بخورند اما به اندازه نیاز بدن. برای اینکه دقیقا" بدانیم که چه مقدار باید از مواد غذایی نوش جان کنند، مراجعه به یک متخصص تغذیه برای تنظیم برنامه غذایی درست و صحیح توصیه می شود.
3. اگر در خانواده مان احتمال ژن چاقی را داریم، بدانیم که بچه های ما نیز بیشتر مستعد چاقی هستند.
4. اشتباهات غذایی کودک یا نوجوانمان را اصلاح کنیم. اگر کودک چاق شما دارای عادت های غذایی غلط است، آن را اصلاح کنیم تا به مرور زمان جلوی افزایش وزن او را بگیریم.

1. در خانواده ای که به پرخوری تشویق می شود، خانواده ای که خود والدین هم چاق یا پرخور هستند یا خانواده ای که هیچ احساس خطری از چاقی کودک خود نمی کنند، بچه ها بیشتر چاق می شوند.
2. یادتان باشد که اگر به عنوان والدین خودتان رفتار غذایی درست نداشته باشید، از کودک نمیتوان انتظار داشت که درست تصمیم بگیرد.
3. جالب ایت بدانید که در خانواده هایی که مادر وقت بیشتری برای غذای خانه و فرزندان می گذارد، بروز اشتباهات تغذیه ای کمتر است تا خانواده ای که مادر اغلب نیست! کودک یا به حال خود رها شده است، یا شام ها به علت خستگی مادر فست فود است یا در کل توجهی به غذای کودک نمی شود!

1. دیر خوابیدن یا بد خوابیدن، کم خوابیدن یا زیاد خوابیدن همه می توانند علل چاقی باشند.
2. مادر باردار چاق یا دیابتی، وزن تولد بیش از حد نوزاد، میتواند علت چاقی کودک گردد.
3. حتی ثابت شده است احتمال چاقی در کودکانی که در فصل سرما به دنیا آمده اند، بیشتر است.
4. در خانه ای که نوشابه و سس و شیرینی و غذاهای چرب و سرخ کردنی و ... زیاد مصرف می شود، چگ.نه انتظار داشته باشیم که کودک یا نوجوان ما لاغر باشد یا لاغر بماند؟!!!

1. در بچه هایی که به خوراکی ها دائم ناخنک می زنند، سبزیجات و میوه ها را جایگزین کنیم.
2. از نوجوان یا  کودک خود بخواهیم که در مدرسه خوراکی های پرکالری تهیه نکند.
3. اگر بچه شما به جای غذای خانه، درخواست فست فود دائمی دارد، نباید به این درخواست پاسخ داد!
4. به یاد داشته باشیم که دختران از نظر حرکتی و حضور در جامعه محدودترند. در نتیجه ایجاد شرایط حرکت مثل باشگاه ها و کلاس های ورزشی، ایجاد فرصت پیاده روی، بازی های حرکتی و همراهی با آنها مثل والیبال، بدمینتون، بسکتبال، بردن به محل هایی برای اسکیت یا دوچرخه سواری دختران چاق، تاثیر زیادی بر جلوگیری از پیشروی وزن آنها خواهد داشت.

1. پسران از لحاظ بازی و حرکتی و فعالیت های اجتماعی راحت ترند. سعی کنید اجازه دهید که برای ورزش و بازی مخصوصا پسران چاق، وقتی را اختصاص دهند. اگر هم خودشان کم تحرک هستند، با برنامه ریزی و آگاهی دادن به آنها برنامه ورزشی را برایشان در نظر بگیرید.
2. عادت به سس و نوشابه یکی از عادت های رایج بین بچه های دچار اضافه وزن است. ترک این عادت، قدم بزرگی واهد بود.

1. معمولا" بچه های چاق در جمع دوستان یا هم کلاسی ها مسخره می شوند. این میتواند منجر به افسردگی، انزوا، اجتماع گریزی یا حتی حس انتقام در فرد شود. بنابراین به این فکر کنیم که یک کودک یا نوجوان چاق با چه معضلات روحی یا روانی ای دست به گریبان خواهد شد.
2. اگر بچه های شما درک کنند که چاقی چقدر برای آنها مضر و خطرناک است، حتما برای کاهش وزن همکاری خواهند کرد.

امید که با درنظر گرفتن این نکات، جلوی اضافه وزن بچه هایمان را بگیریم.