دوشنبه 27 شهريور 1396 , 10:42
آغاز آیین های طشت گذاری
حال و هوای حسینی در آستانه محرم در اردبیل / آغاز آیین های طشت گذاری
اردبیل- ایرنا - اردبیل، دیاری که نامش با عشق به حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و جلوه های ارادت قلبی خاص به آن امام آزاده و برادر ایثارگرش ماه منیر بنی هاشم حضرت ابوالفضل العباس (ع) درآمیخته همه ساله چندین روز قبل از دمیدن هلال محرم؛ حال و هوای معنوی یافته و عزاداری ها در آن با مراسم طشت گذاری آغاز می شود.
مطلع این ترکیب بند مشهور شاعر پرآوازه ایران ، شادروان محتشم کاشانی که می گوید: ' باز این چه شورش است که در خلق عالم است - باز این چه نوحه و چه عزا و چه ماتم است ' همه ساله چند روزی زودتر از آغاز ماه محرم در اردبیل ، دیار شیفتگان مفهوم می یابد.
به گزارش خبرنگار ایرنا ، هر چند بیشترمردم اردبیل مراسم عزاداری خود را از روز هشتم ذی الحجه که به نوشته کتب معتبر تاریخی ، فرستاده مخصوص اباعبدالله الحسین (ع) به کوفه یعنی حضرت مسلم (ع) به شهادت رسیده آغاز می کنند ولی این مراسم در روز 26 ماه ذی الحجه به مراسمی موسوم به طشت گذاری پیوند می خورد که در واقع آغاز رسمی عزاداری های حسینی در این شهر است.
طشت گذاری یکی از مراسم سنتی منطقه اردبیل می باشد و دوستداران و پیروان فرهنگ غنی عاشورا در این خطه چند روزی زودتر از سایر هموطنان با برپایی این مراسم سنتی برای آغاز محرم لحظه ها را می شمارند.
مردم منطقه هر سال مراسم سنتی طشت گذاری را ابتدا از مسجد حسینیه محله اوچدکان اردبیل آغاز می کنند و در روز بیست و هفتم ماه ذی الحجه مراسم پرشور و حال طشت گذاری در سایر مساجد و تکایای این شهر ازجمله در مساجد جامع و اعظم برپا می شود.
مسجد جامع اردبیل که در منطقه راسته اصلی مجموعه بازار تاریخی اردبیل قرار دارد اصلی ترین مکان مراسم طشت گذاری این شهر به شمار می آید ولی در عین حال آیین های طشت گذاری سایر محله ها و مساجد اردبیل نیز دارای علاقه مندان و دلسوختگان اهل بیت (ع) به ویژه شهیدان قیام عاشورا است.
عزاداران حسینی در اردبیل دوباره شعر سوزناک (گلمشوک طشت آپاراق سوء توکوب احسان ایلیه ک - کربلا تشنه لرین یاد ائدیب افغان ایلیه ک) را در مساجد ، حسینیه ها و تکایای اردبیل ترنم می کنند.
معنی این شعر که از سوی شاعر آیینی خوش ذوق اردبیلی به زبان ترکی سروده شده چنین است : آمده ایم طشت ببریم تا آن را برای احسان پرآب نموده و لب تشنگان نهر فرات را یاد نموده و فغان و ناله نماییم.
اکنون بار دیگر برپایی پیش درآمد مراسم و مجالس مربوط به عزاداری های محرم در اردبیل به شکل سنتی ، حال و هوای خاصی را به این شهر حسینی بخشیده و از هر کوی و برزن صدای نوحه مداحان در رثای شهیدان کربلا و نیز ندای وای حسین به گوش می رسد.
پارچه نوشته هایی با رنگ های سیاه و سبز که روی آن ها اشعار مرثیه ای و گرامیداشت مقدم عزاداران نقش بسته بر سر درب مساجد ، تکایا و حسینیه های شهر نصب شده اند.
خرید و فروش وسایل عزاداری ، پوشاک با رنگ های مشکی و سبز ، کتاب های حاوی مطالب و اشعار مذهبی و نیز اقلام عزاداری مانند زنجیر و طبل و شیپور طی روزهای اخیر در مکان های تجاری شهر رونق خاصی یافته است.
اقوال و اسناد مستند موجود بر تعلق اختصاصی مراسم طشت گذاری به اردبیل صحه می گذارند و بر این موضوع مهم که خاستگاه اولیه و اصلی این مراسم شهر اردبیل است مهر تایید می زنند.
مراسم طشت گذاری ، خاطره تشنگی امام حسین (ع) و یاران باوفایش را در اذهان زنده می کند و این مراسم از علاقه و ارادت زیاد مردم منطقه اردبیل به سیدالشهدا و قمر بنی هاشم (ع) حکایت دارد.
دسته های سینه زنی و زنجیرزنی در مساجد و تکایا به یاد لب تشنگان نهر فرات مشکی را پر از آب کرده و آن را همراه با طشتی از جنس مس که بطور معمول بر دوش ریش سفیدان محله حمل می شود چند دور در فضای مسجد می گردانند.
عزاداران با زنجیرزنی و سینه زنی طشت را در مکان خاصی در داخل مسجد که با شمع های روشن و تصاویر ائمه معصومان (ع) جلوه داده شده است قرار می دهند.
در این مراسم نوحه خوانان اغلب از احوالات حضرت اباالفضل (ع) مراثی و اشعاری را با الحان سوزناک خوانده و مردم حاضر را متاثر می کنند.
یک صاحب نظر فرهنگ و تاریخ اردبیل و عضو هیات امنای محله های اصلی اردبیل می گوید : پیشینه تاریخی مراسم طشت گذاری به مناسبت سرآغاز رسمی روزهای عزاداری شهیدان کربلا فقط به شهر اردبیل مختص است.
بیوک جامعی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : مراسم طشت گذاری علاوه بر مساجد شهر اردبیل در مساجد و نیز بعضی بقاع متبرکه و مقدس روستاهای اطراف و نیز در تعدادی از منازل اردبیل و روستاهای اطراف که بنابه دلایلی جنبه تقدس دارند برپا می شود و طشت های کوچکی را در مکان های خاصی با برگزاری مراسمی قرار می دهند.
آیین طشت گذاری باتوجه به سابقه و عمق نفوذ اجتماعی و فرهنگی آن در سال 1391 ازسوی سازمان میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی به عنوان اثر معنوی ملی به ثبت رسمی رسید.
شادروان میرزا صادق متخلص به بیضای اردبیلی شاعر مرثیه پرداز این دیار چه زیبا این قطعه شعر را از زبان حال آب فرات در ناله و زاری برای تشنه کامان این نهر و ضرورت نگاهداشتن عزای این مصیبت ازسوی پیروان آن امام همام سروده است :
'بیر سوسوزدان قوریان لبلری سو یاد ایلر - گئجه نی صبحه کیمی سو اودو فریاد ایلر - گزر آواره ورار باشنی داشدان داشه - ناله ائیلر دالیدان ذبح اولونان بیر باشه - بلی لازمدو گرک شیعه اولان آغلاشه - گر چه آغلاشماقا بیگانه لر ایراد ایلر'
' آب (فرات) لبهایی را که از تشنگی خشک شده است یاد می کند - آتش آب (تشنگی) از شب تا بامداد فریاد می کند - آواره و سرگردان می گردد و سرش را از سنگی به سنگ دیگر می زند - برای سری که از پشت بریده شده است ناله می کند - آری ؛ لازم هست هر فرد شیعه برای این مصیبت گریه کند - هرچند که به این گریستن شیعیان ؛ دشمنان ایراد می گیرند '
/
