ذخیره مرخصی ایثارگران

 یوسف مجتهد - ماده84 قانون مدیریت خدمات کشوری حق مرخصی کارمندان دستگاه‌های اجرایی با استفاده از حقوق و مزایا را 30روز در سال می‌داند که حداکثر نیمی از آن در هر سال قابل ذخیره‌شدن است.

ایثارگران در شرایط عادی در ذخیره مرخصی سالانه مانند سایر کارکنان هستند و از این نظر تفاوتی در مقررات آنان با سایر کارکنان وجود ندارد لکن 2 گروه هستند که شرایط و مقررات خاص خود را دارند تا آنجا که منجر به صدور رأی هیأت عمومی دیوان و بخشنامه‌هایی در این زمینه شده است.

الف: مشمولین قانون حالت اشتغال تا قبل از تصویب و اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری تمامی مرخصی‌های سالانه مشمولین قانون حالت اشتغال ذخیره و حقوق و مزایای آن هنگام بازنشستگی به آنان پرداخت می‌شد. با محدودیتی که ماده84 قانون مدیریت خدمات کشوری در خصوص حداکثر مدت ذخیره مرخصی سالانه به وجود آورد، مشمولین حالت اشتغال نیز مشمول این محدودیت شده و بیش از 15روز از مرخصی‌های آنان ذخیره نمی‌شود. هرچند به دلیل عدم موضوعیت استفاده مشمولین قانون حالت اشتغال از مرخصی، این محدودیت منطقی به نظر نمی‌رسد ولی اعمال آن به دلیل ماده127 قانون مدیریت خدمات کشوری که همه قوانین و مقررات عام و خاص مغایر این قانون را از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون لغو کرده است، توجیه‌پذیر است. بنابراین مشمولین، قانون حالت در زمان بازنشستگی تا قبل از لازم‌الاجرا شدن قانون مدیریت خدمات کشوری از ذخیره همه مرخصی‌های سالانه برخوردار بوده و پس از اجرایی‌شدن این قانون، سالانه از 15روز مرخصی ذخیره بهره‌مند خواهند شد.

ب: ایثارگرانی که از تقلیل ساعت کاری استفاده می‌کنند. برابر ماده9 قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان، میزان ساعت کار همه جانبازان با توجه به نوع و درصد جانبازی و کاهش توانایی آنان به موجب آیین‌نامه‌ای است که به تصویب هیأت وزیران می‌رسد. در ماده4 آیین‌نامه مصوب هیأت وزیران آمده است:

جانبازانی که به هر دلیل نتوانند مطابق مواد2 و 3 آیین‌نامه از کسر ساعت کار موظف بهره‌مند شوند با موافقت دستگاه ذی‌ربط کسر ساعت کار موظف استحقاقی آنان به یکی از طرق زیر اقدام می‌شود:

1- احتساب اضافه کار ساعتی 2- افزودن به مرخصی استحقاقی 3- محاسبه مدت کسر ساعت کار موظف به عنوان سنوات خدمت مستخدم از لحاظ بازنشستگی موضوع ذخیره مرخصی این گروه به دفعات از جانب دستگاه‌های اجرایی با تخلفاتی مواجه شده است. در دادنامه شماره21 مورخ 91/1/21 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ابلاغیه‌های سپاه در خصوص غیرقابل ذخیره دانستن این مرخصی‌ها را ابطال کرده است و مستند به تبصره2 ماده9 قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان، آن را حق جانبازان دانسته است. اخیرا دستگاه‌هایی که خود را متولی پاسخ به استعلام‌ها می‌دانند در خصوص ذخیره مرخصی کاهش ساعت کاری جانبازان آن را محدود به ماده84 قانون مدیریت دانسته و سقف ذخیره سالانه آن را 15 روز اعلام کرده‌اند.

این موضوع تا آنجا پیش رفته که هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در دادنامه شماره771-770 مورخ 96/8/16 مرتکب اشتباه فاحشی شده و چنین رأی صادر کرده است: نحوه ذخیره مرخصی تابع عمومات مقررات استخدامی است و در ماده84 قانون مدیریت خدمات کشوری نحوه ذخیره‌سازی مرخصی کاری حداکثر به میزان نیمی از مرخصی کارمندان در هر سال تعیین شده است، بنابراین در مورد جانبازان به هر میزان که مرخصی داشته و استفاده نکرده باشند، در نهایت حداکثر نیمی از مرخصی استحقاقی موضوع ماده84 قابل ذخیره است. اگر گزینه جایگزین کاهش ساعت کاری جانبازان فقط افزودن به مرخصی استحقاقی بود و دیوان در رأی صادره به ماده127 قانون مدیریت اشاره می‌کرد که مقررات عام و خاص مغایر را لغو کرده بود و پس از آن ایثارگران مصوبه دیگری نداشتند، این رأی به صواب نزدیک‌تر بود لکن:

1- در بند ح ماده87 قانون برنامه ششم توسعه که مؤخر بر قانون مدیریت خدمات کشوری است، ایثارگران و فرزندان شهدا را مشمول قوانین، مقررات و ضوابط استخدامی خاص مربوط به خود دانسته و تمامی دستگاه‌های مشمول ماده2 این قانون مکلف به رعایت آن شده‌اند. 2- تعدد گزینه‌ها به منظور آن است که جانباز با محدودیت مواجه نشود. یکی از گزینه‌ها افزودن به مرخصی استحقاقی است، با آن دو گزینه دیگر چگونه رفتار خواهند کرد؟ بدیهی است انتخاب گزینه سوم یعنی محاسبه مدت‌ کسر ساعت کار موظف به عنوان سنوات خدمت مستخدم از لحاظ بازنشستگی توسط جانباز می‌تواند همانند افزودن به مرخصی دارای منافع یکسان باشد و این موضوع یعنی اینکه پایه‌های صدور چنین رأیی سست است. 3- مسئولان بهره‌مند از کسر ساعت، گروه‌های مختلف جانبازی با ضایعات و درصدهای مختلف هستند. برای جانباز 70درصدی که روزانه 210دقیقه کسر ساعت دارد با جانبازی که فقط روزانه 45دقیقه کسر ساعت دارد و هر دو به دلایلی در خدمت دستگاه بوده و از کسر ساعت استفاده نکرده‌اند، هیچ توجیه منطقی و کارشناسی ندارد که میزان برخورداری آنان از ذخیره مرخصی یکسان باشد و 15روز در سال تعیین شود. روشن است که صدور چنین رأیی تبعیض ناروایی است که بدون درنظر گرفتن وضعیت مشمولین آن صادر شده است. 4- اگر کسر ساعت کاری جانبازان همانند ذخیره مرخصی مشمولین حالت اشتغال بود که فاقد قانون خاص است این رأی توجیه‌پذیر بود، لکن با وجود قانون خاص در این زمینه و تأکید قانونگذار برالزام به رعایت آن توسط دستگاه‌های اجرایی صدور چنین آرایی جای تأمل دارد.