موج فرهنگی امام جمعه‌ها در حال فراگیر شدن

رفتاری که از نماز جمعه تبریز آغاز شد به تدریج درحال فراگیر شدن در کل کشور است، ائمه جمعه قدری دوز سیاسی سخنان خود را کاهش داده‌اند و به مسائل فرهنگی و اجتماعی آن هم نه صرفاً در گفتار بلکه در رفتار گرایش نشان می‌دهند. 

نرده‌هایی که یک روز به‌واسطه ترورهای منافقین و برای حفظ جان مسئولان و ائمه جمعه نصب ‌شده بود، بعد از سه دهه به نماد شکاف میان مردم و مسئولان تبدیل‌ شده بود، البته پیش از این در گوشه و کنار کشور امام جمعه‌های برخی شهر‌ها و شهرستان‌ها بدون اینکه جلوی دوربین رسانه‌ها قرار بگیرند به طور خودجوش مردمی بودن خود را ثابت کرده بودند اما اتفاقاتی که طی هفته‌های اخیر در حال رقم خوردن است در حال تبدیل شدن به یک موج فرهنگی است.

 تریبون‌های نمازجمعه سال‌هاست از دوران اوج خود در دهه 60 فاصله گرفته‌اند و غیر از مواردی انگشت‌شمار شاهد یک‌روند ثابت و مواضع مشخص بوده ایم اما اخیراً اخبار امیدبخشی از نمازهای جمعه سراسر کشور به گوش می‌رسد؛ رویکردهایی که به نظر می‌رسد به شکلی خودجوش در حال رقم خوردن است و می‌تواند شور و حال تازه‌ای در پایگاه‌های جمعه ایجاد کند.

 تا چندی پیش اخبار نمازجمعه محدود به دو خطبه عبادی و سیاسی بود و شاید در انتهای نمازجمعه خبر تجمعات و راهپیمایی‌ها نیز به خبر نمازجمعه پیوست می‌شد اما مدتی است که دیگر جمعه روز پایانی هفته نیست! بلکه جمعه‌ها روز ابتدای هفته‌ای است که همه مردم در رسانه‌ها و خیابان‌ها و شبکه‌های اجتماعی از ائمه جمعه و رفتارهای مردمی‌شان صحبت می‌کنند.
 

خرداد امسال سیدمحمدعلی آل‌هاشم از عقیدتی سیاسی ارتش به تبریز رفت و امام‌جمعه این شهر شد؛ امام‌جمعه‌ای که در چند ماه حضورش در تبریز توانست توجه مردم و رسانه‌ها را به خود جلب کند؛ «تصویر امام‌جمعه تبریز در مترو»، «آل هاشم پس از نمازجمعه با تاکسی به خانه رفت»، «حضور امام‌جمعه تبریز در ورزشگاه یادگار امام» و «تصویر ناهار طلبگی امام‌جمعه تبریز در حوزه علمیه» اینها تیتر اخباری است که در چند ماه اخیر از آل هاشم منتشر شد و ناخواسته او را به پرچمدار یک جریان مردمی در نمازجمعه تبدیل کرد. او حتی فضای مجازی را نیز رصد می‌کند و با نویسندگانی که در خصوص او مطلب انتقادی یا حتی حمایتی می‌نویسند تماس گرفته و از آنان تشکر می‌کند یا حتی تبریزی‌هایی که افتخارآفرینی می‌کنند معمولاً با تماس و تبریک امام‌جمعه شهرشان روبه‌رو می‌شوند، این جریان در میان امام جمعه‌ها را که در حال فراگیر شدن است باید به فال نیک گرفت.(1)

*اتفاق جالب توجه در نمازجمعه اهواز
حجت‌الاسلام والمسلمین میراحمدرضا حاجتی، امام جمعه موقت اهواز در خطبه‌‌های نماز جمعه این هفته کاری کرد که باید آن را نمونه یک رفتار معیار برای نحوه مواجهه با اعتراضات بحق مردم در حوزه معیشت و مسائل اقتصادی قلمداد کرد. در خطبه‌‌های نماز جمعه این هفته اهواز شمار قابل‌توجهی از کارگران گروه ملی صنعتی فولاد اهواز به مصلای نماز جمعه این شهر آمدند و شعارهایی علیه بی‌عدالتی و معوق ماندن حقوق‌‌های خود سر دادند.
اما رفتار خطیب موقت جمعه اهواز با این کارگران معترض که شعارهای تند و تیزی نیز می‌دادند بسیار درس‌آموز بود.

در حالی که حجت‌الاسلام میراحمدرضا حاجتی در حال ایراد خطبه دوم نماز جمعه بود، این کارگران اقدام به سر دادن شعار کردند. کارگران معترض که تعداد آنها قابل تامل نیز بود شعار می‌دادند «مرگ بر کارگر، درود بر ستمگر» این شعار کارگران در واقع یک کنایه به وضعیت مدیریت گروه صنعتی فولاد اهواز و ناکارآمدی مدیریت کلان اجرایی در تدبیر این وضعیت بغرنج بود. کارگران گروه ملی صنعتی فولاد اهواز در شرایطی که روزهای پایانی سال در حال فرارسیدن است هنوز حقوق ماه های آذر، دی و بهمن را دریافت نکرده‌اند و علاوه بر آن کارفرما با عدم واریز حق بیمه آنان به صندوق تأمین اجتماعی که موجب عدم تمدید دفترچه‌های درمانی‌شان شده است، شرایط مصیبت‌باری را برای هزاران کارگر این مجتمع بزرگ صنعتی و خانواده‌های‌شان به وجود آورده است. این کارگران پس از 4 روز اعتراض مقابل استانداری خوزستان و عدم پاسخگویی مسؤولان با حضور در نماز جمعه خواستار استیفای حقوق‌شان شدند. اما این شعار کارگران که نظم و فضای مراسم نماز جمعه را به هم ریخته بود، با واکنش شایسته حجـت‌الاسلام میراحمدرضا حاجتی مواجه شد. در حالی که یکی از مسؤولان نمازجمعه این کارگران را دعوت به آرامش کرده بود اما حجت‌الاسلام حاجتی با تذکر به این مسؤول نماز جمعه خواستار آن شد که اجازه داده شود این کارگران شعارهای خود را بدهند. پس از آرام شدن کارگران معترض، امام‌جمعه موقت اهواز ضمن همدردی با کارگران از دولت و مسؤولان مربوط خواست هرچه سریع‌تر نسبت به رفع مشکل این کارگران اقدامات لازم را انجام دهند و گفت ما بسیار خوشحالیم برادران‌مان برای عرض مشکل و رساندن صدای اعتراض‌شان به نماز جمعه آمده‌اند، نماز جمعه متعلق به این مردم و محل اصلی طرح مشکلات مردم است.

حجت‌الاسلام حاجتی با اشاره به حضور کارگران و کارکنان شرکت گروه ملی فولاد در نماز جمعه، خطاب به مسؤولان دولتی و قضایی و نمایندگان مجلس افزود: مشکلات را باید خودمان با تدبیر حل کنیم تا به تعبیر رهبر انقلاب، تبدیل به زخمی نشود که مگس روی آن بنشیند. با این حال در میانه اظهارات خطیب جمعه، کارگران که از اظهارات خطیب جمعه در همراهی با خود به وجد آمده بودند مجددا شعار سر دادند. این بار آنها شعار می‌دادند «یا حجه بن الحسن ریشه ظلم رو بکن» که این شعار نیز با ابتکار خطیب جمعه مواجه شد. حجت‌الاسلام میرحاجتی از همه مردم حاضر در مصلا خواست این شعار را تکرار کنند.

همراهی مردم با کارگران در سر دادن این شعار نیز جلوه دیگری از همراهی توده‌‌های مردم با مطالبات کارگران شد. اقدام حجت‌الاسلام حاجتی با تحسین عمومی مواجه شده است و افکار عمومی با ارزیابی اقدام او این رفتار را یک نمونه الگو برای نشان دادن همراهی روحانیت با جامعه و حضور آنها در بطن اجتماع دانستند.(2)

* انفعال رسانه‌های معاند
رسانه‌های وابسته به دولت‌های غربی نظیر بی‌بی‌سی و آمدنیوز با انتشار بخش کوتاهی از فیلم شعارهای اعتراضی کارگران سعی داشتند مطالب خاصی را به مخاطبان خود القا کنند، اما ناخواسته در میدان ما بازی کردند و مفهومی را منتشر کردند که قطعاً مد نظر آنان نبوده. رسانه‌های معاند ناخواسته این ادعا را تأیید کردند که نمازجمعه به عنوان اصلی‌ترین تجمع انقلابیون، محل رجوع و بیان دغدغه‌های واقعی مردم نظیر بیکاری و... است.

این در حالی بود که چندماه پیش و در جریان برگزاری نمازجمعه یکی از شهرهای جنوبی کشور، اتفاق مشابهی رخ داد که البته با برخورد تند امام جمعه شهر مذکور همراه بود و سبب شد کارگران معترض، محل برگزاری نمازجمعه را ترک کنند. اتفاقی که درست عکس آن، این بار در اهواز رخ داد تا این تغییر رویکرد، سبب واکنش‌های مختلف و مثبتی شود.

هرچند که این اقدامات تلاش‌هایی فردی و شخصی از سوی ائمه جمعه است تا مردم در میانه مشکلات معیشتی و نارضایتی‌های اجتماعی و تبعیض و بی‌توجهی مسوولان یک پناهگاه داشته باشند و دلشان به تریبون‌های نمازجمعه گرم شود؛ اما تغییر رییس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه و حضور حجت‌الاسلام علی‌اکبری این نوید را می‌دهد که این موج تبدیل به یک‌رویه همگانی شود و تریبون‌های نمازجمعه پیشگام بازگشت مسوولان به میان مردم‌شود.(3)

پی نوشت:
1)http://www.javanonline.ir/fa/news/896710
2)http://www.vatanemrooz.ir/?nid=2386&pid=1&type=0
3)http://sobhe-no.ir/newspaper/426/6/16874