پنجشنبه 08 آذر 1397 , 12:47
زاکانی به مناسبت سالگرد ترور شهید شهریاری مطرح کرد
علیرضا زاکانی، عضو هیات‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در مرکز پزشکی هسته‌ای امام خمینی(ره) مشغول به کار است. او در مجالس هفتم تا نهم حضور داشته و در آخرین روزهای حضور در پارلمان و در جریان تصویب توافق هسته‌ای ریاست کمیسیون ویژه برجام در مجلس را عهده‌دار بوده است. فرهیختگان در آستانه سالگرد شهادت دکتر مجید شهریاری با او به گفت‌وگو نشسته و آینده تکنولوژی هسته‌ای را به بحث گذاشته است.
در آستانه سالروز شهادت شهید شهریاری هستیم. با توجه به اینکه در جریان تصویب برجام در مجلس مسئولیت داشتید و قبل از آن هم به مساله هسته‌ای ورود کرده و پیگیر ماجرا بودید، ارزیابی شما از آینده فناوری هسته‌ای در کشور چیست و آیا ظرفیت‌هایی برای بالندگی مجدد و مورد انتظار فعالیت‌های هسته‌ای وجود دارد؟
فارغ از برجام، خودِ دستاورد هسته‌ای مساله ویژه‌ای است که بر مبنای دانش تولیدشده در داخل کشور استوار شده است؛ یعنی کسی چیزی به ما نداده است که بخواهد ما را از آن محروم کند، بلکه در واقع مسیر دانشمندان ما مسیری غیرقابل تصور برای دشمنان بود و تلاش و کوشش آنها دانشی را فراهم آورد که ماحصل آن توانست توانمندی هسته‌ای را برای ما ایجاد کند.
این دانش هم در تولید سوخت هسته‌ای و فرآوری آن و هم در نحوه بهره‌برداری این سوخت است، لذا وقتی کشوری این مسیر را از معدن تا مواد غنی‌شده طی کند و به دانش چرخه آن دست یابد و آن را تبدیل به غنی‌سازی 20 درصد کند، می‌تواند این توانمندی را در هر حوزه‌ای و در هر مجموعه مرتبط با هسته‌ای توسعه دهد؛ کاری که شهید شهریاری با محاسبات خود انجام داد و روی سوخت 20 درصد و ایجاد شرایط به‌کارگیری آن کار کرد تحول بزرگی بود که عملا باعث تثبیت فرآیند چرخه سوخت و بخشی از تولیدات صنعتی در کشور شد، لذا دانش تولید و محاسبات و دانش مصرف آن در داخل کشور وجود دارد و این دانش تولیدشده چیزی نیست که بخواهد با انعقاد یک معاهده از بین برود. بحث برجام هم این است که مفاد آن سرعت این توسعه و بهره‌مندی را برای کشور کند کرده است؛ تلاشی که در برجام صورت گرفت این بود که تا جایی که ممکن است توسعه این دانش و بهره‌مندی از آن در داخل کشور کند و مهار شود تا ایران از قافله تولید و دانش علم و از سوی دیگر از عملیاتی کردن علوم و از به‌کار بردن ظرفیت‌های مختلف برای فرآیندسازی از تولید به مصرف بازبماند.
در برجام ما یک معامله کردیم و قرار بود مابه‌ازای آنچه می‌دهیم، تحریم‌ها برداشته شود که خب چنین نشد و طبیعتا ما بخشی از ظرفیت‌های خود را از دست دادیم، اما باید گفت ظرفیت از دست‌رفته به‌شدت قابل‌توسعه است و می‌توانیم عقب‌افتادگی ایجادشده را دوباره جبران کنیم.
این امری که بیان می‌کنید، چه شرایطی دارد، با توجه به اینکه امروز محدودیت‌هایی وجود دارد؟
اگر قرار باشد طبق برجام عمل کنیم، قطعا رشد ما کند خواهد شد؛ هم در حوزه تولید علم، هم تولید مواد و هم در مصرف با کندی مواجه خواهیم شد و نمی‌توانیم با سرعت لازم به حرکت خود ادامه دهیم.
از این‌رو باید بگوییم رسیدن به شرایط مطلوب در مساله هسته‌ای تنها نیاز به یک اراده ویژه و اتخاذ راهبرد مناسب برای توسعه فناوری هسته‌ای دارد و بنده معتقدم اگر این اراده در مسئولان اجرایی کشور به وجود آید، قطعا ما می‌توانیم به شرایط پیش از برجام برگردیم و سپس به دستاوردهای بیشتری هم برسیم.
این فرآیند البته زمان کمتری نسبت به گذشته از ما خواهد گرفت، اما خب زمان موردنیاز خود را هم خواهد داشت، ولیکن نیاز به اراده دارد. در این زمینه هم مسئول دولت است و اگر قرار است اقدامی صورت بگیرد، باید دولت پیشقدم شود، ولی خب از این طرف هم این آمادگی وجود دارد که در صورت اقدام دولت، کار به صورت جدی و پرشتاب پیش برود.
اما خب متاسفانه اتفاقی که در دولت رخ داده این است که عملا کار محدود به وعده‌هایی شد که از سوی اروپایی‌ها داده می‌شد و در مقابل خلف وعده آنها اقدام جدی ما انجام نمی‌شود و در مقام صحبت باقی می‌ماند. لذا معتقدم دولت باید اراده جدی‌تری را فراتر از حرف داشته باشد و بتواند طرح عملیاتی درست ارائه کند که مبتنی‌بر توانمندی‌های داخلی باشد.
در این زمینه نباید تنها شعار داده شود، بلکه باید اقدامی صورت بگیرد تا طرف مقابل بفهمد که ما چقدر جدی هستیم. دولت باید نقشه راه شفافی را تهیه و اروپا را از اجرای آن در صورت ادامه خلف وعده‌ها مطلع سازد و بگوید که نمی‌تواند اجازه دهد با حرف‌درمانی سرمایه‌ای که ملت ایران کسب کرده، از بین برود.
مساله تحقیقات و کار دانشگاهی در زمینه هسته‌ای مهم است. امروز نشانه‌ای از اینکه مساله تحقیق و توسعه به‌ویژه در دانشگاه بتواند به ما کمک کند، دیده می‌شود؟
به نظرم بعد از شهادت شهدای هسته‌ای، خون تازه‌ای در دانشگاه‌های ما به جریان افتاد و انگیزه بالایی برای این حضور و کسب دانش و توسعه دانش هسته‌ای در کشور آغاز شد و خود این حرکت پیام روشن و شفافی داشت که نه‌تنها با حذف یک دانشمند یا چند دانشمند در کشور این راه محدود نخواهد شد، بلکه سبب انگیزه‌بخشی و سرعت‌بخشی در کسب حوزه‌های دانشی خواهد شد. اما بعد از برجام عملا یک رکود، وقفه و کند رشدی را در دانشگاه‌ها مشاهده کردیم، چراکه عده‌ای از جوانان ما می‌خواستند برای آینده سرمایه‌گذاری کنند، ولی این احساس در آنها ایجاد شد که با محدودیت‌هایی که ایجاد شده، نمی‌توانند جوششی را که از عمر و سرمایه وجودی و دانش خود انتظار دارند به منصه ظهور برسانند، لذا امروز یکی از گزینه‌هایی که نباید معطل برجام شود و ما هیچ محدودیتی در آن نداریم، توسعه دانش و تحقیقات در این زمینه است؛ به‌ویژه در حوزه‌های پایه و اساسی که می‌تواند راه‌های میان‌بری را برای ما فراهم کند. فعالیت در این زمینه نیاز به سرمایه‌گذاری، تبیین و کار برای دانشجویان به‌ویژه مقاطع تحصیلات تکمیلی دارد. علاوه‌بر این باید امکانات کار و تحقیق و پژوهش هم در اختیار دانشجویان قرار بگیرد.
به نقل از جهان نیوز
