۴ کتاب شجاعی برای معرفی علی (ع)

«متقین»

متقین شرح خطبه متقین نهج‌البلاغه است، خطبه‌ای عظیم و عمیق که حضرت امیرالمؤمنین در پاسخ همام که گفت: یا علی! صف لی المتقین (متقین را برایم توصیف کن)، فرمودند. خطبه چنان عمیق و پرمعناست که با اعتراف نویسنده مبنی بر ایجاز متن، باز کتاب قریب ۴۰۰ صفحه شده است.

در این کتاب سیدمهدی شجاعی با استفاده از آیات قرآن و احادیث و روایات، به شرح و توضیح عبارت به عبارت خطبه می‌پردازد. در ذیل عبارت «ومشیهم التواضع» می‌خوانیم: «این دریادلان بال بر زمین تواضع می‌سایند و در آسمان خضوع پرواز می‌کنند و از زلال چشمه خشوع می‌نوشند و در باران فروتنی غسل می‌کنند. تواضع را میوه درخت علم خویش می‌دانند و فروتنی را زکات خرمن متراکم شرف و فضیلت خود می‌شمرند. این بزرگمنشان همچنان که شیرینی عفو و گذشت را در زیر دندان قدرت خود مزمزه می‌کنند، حلاوت تواضع را بر بام رفعت خویش می‌چشند.»

«آیین زندگی»

آیین زندگی کتاب دیگری از سیدمهدی شجاعی است که سال ۱۳۹۶ در ۱۰۴ صفحه به چاپ رسانده و تاکنون ۱۳ مرتبه به چاپ مجدد رسیده است.

این کتاب ترجمه و شرح نامه ۳۱ نهج البلاغه است، وصایای حضرت علی (ع) به امام حسن (ع). نام کتاب تعریف دقیقی است از محتوای ارزنده کتاب که به راستی این وصایا دستورالعمل کاملی است برای زندگی خدایی، چه در دنیا چه برای آخرت.

همانطور که نویسنده هم در مقدمه اشاره می‌کند بهترین و بزرگترین پدر عالم به عزیزترین فرزند عالم وصیت می‌کند برای زندگی، چه آیینی بهتر از این وصایا برای سعادت. به واقع کتاب با ترجمه و توضیح دقیق و روانش کتابی است که هر روز می‌توان به آن مراجعه کرد و درس گرفت و هر روز هم نو است، تازه برای امروز ما.

«مردی از جنس نور»

کتاب «مردی از جنس نور» بخشی از زندگی یک مرد گمنام، ولی فوق‌العاده مؤثر در تاریخ اسلام را به صورت یک فیلم‌نامه جذاب و خواندنی روایت می‌کند. این فیلم‌نامه شرح ماجرای نگهداری و حفظ کتاب اسرار آل محمد (ص) توسط سلیم بن قیس و تعقیب و گریزهایش با بنی‌امیه و در زمان حجاج بن یوسف است. کتابی آن‌قدر مهم در تاریخ تشیع که امام صادق علیه‌السلام خواندن آن را به همه شیعیان توصیه کرده‌اند.

سیدمهدی شجاعی به شدت شیعی است. مروری بر آثار او موید این ادعاست. جاودانه «کشتی پهلو گرفته»، ترجمه ادبی ادعیه مشهور شیعه (دعای کمیل، مناجات شعبانیه، دعای عرفه، زیارت جامعه و…) آئین زندگی، از دیار حبیب، آفتاب در حجاب، متقین، «پدر، عشق، پسر»، خدا کند تو بیایی و آثار دیگر. شجاعی بالغ بر یکصد اثر چاپ شده دارد که البته رقم غبطه برانگیزی است و حداقل نیمی از آن‌ها شیعی است. دو اثر اخیر او یعنی کرشمه خسروانی و مردی از جنس نور نیز ادامه همان راهند.

این فیلم‌نامه درباره سلیم بن قیس هلالی از یاران امیرالمومنین (ع) است. او کتابی نگاشته و حجاج بن یوسف به دنبال او و کتابش است تا هر دو را سر به نیست کند. گره داستان تا اواخر آن باز نمی‌شود و خواننده نمی‌داند که آن کتاب چیست و چرا تا این حد برای حکومت اهمیت دارد. قیس از ساعت مرگ خود خبر دارد و باید این کتاب را به اهلش بسپارد، کتابی که به قول او شرح بزرگ‌ترین تحریف و انحراف در عالم است و از بزرگ‌ترین خیانت و جنایت تاریخ پرده بر‌می‌دارد. سلمان فارسی، نام و نشان نوجوانی ایرانی را در روستای نوبندجان (نوبندگان) به قیس داده است تا امانت به اهلش سپرده شود. ابان پسر ابی عیاش، این نوجوان برگزیده نیز در رویای خود، سلیم را که «مردی از جنس نور» است، دیده و انتظار او را می‌کشد.

«آن است شیوه حکومت»

کتاب «آن است شیوه حکومت» ترجمه شجاعی از عهدنامه و یا همان نامه معروف حضرت امام علی (ع) به مالک اشتر است که در نهج‌البلاغه نیز آمده است. شجاعی در این کتاب نظر به اهمیتی که برای این فراز از نهج‌البلاغه به عنوان منشور و آئین‌نامه حکومت اسلامی قائل بوده است، آن را به صورت مجزا در قالب کتابی آورده است.

شیوه ترجمه این متن ارائه همزمان متن با ترجمه است. شجاعی در صفحات این کتاب متن فارسی و به دنبال آن و در کنارش، متن عربی این نامه را قرار داده است و سعی کرده با استفاده از ساده‌ترین و شیواترین عبارات از عهده ترجمه این اثر برآید. نکته قابل توجه در این ترجمه آهنگین بودن آن و تلاش برای ارائه متنی است که بی‌آنکه به دنبال روایتی شاعرانه در ترجمه باشد توانسته آهنگی حماسی به خود بگیرد و به شکلی خاص عبارات را در پی هم و به منظور ترجمه قرار دهد.

شجاعی که پیش از این نیز در حوزه ترجمه آثاری همچون ترجمه برخی از ادعیه را در قالب کتاب عرضه کرده است، در این اثر تازه به تناسب و اقتضای محتوا سعی کرده تا اثری را پدید بیاورد که همانند متن عربی آن، صلابت یک نامه و در عین حال شورانگیزی توصیه‌های دنیوی و اخروی آن را در خود دارا باشد.

یکی دیگر از نکات قابل توجه درباره این کتاب مقدمه‌ای است که شجاعی برای این اثر تالیف کرده است. او در مقدمه خود به نوعی هدف از حکومت در اسلام و آنچه به عنوان خلافت و حکمرانی در این آئین بر مسلمانان رفته را مرور و در ادامه از زبان خود درباره منشور حکومت علوی و اسلامی که برگرفته از نهج البلاغه است و در نامه حضرت امام علی (ع) به مالک اشتر متبلور می‌شود نکاتی را بیان کرده است.

شجاعی در این مقدمه که برای فهم محتوای این نامه، متنی کارساز و دقیق به شمار می‌رود، نخست تقسیم بندی حکومت اسلامی به دو شیوه حکومت برگرفته از اسلام علوی و حکومت برگرفته شده از اسلام اموی را معرفی و ترسیم می‌کند و برای هر یک از آن‌ها نیز شاهد مثالی را برمی‌شمارد. در ادامه شجاعی با بیان مختصر ویژگی‌های هر یک از دو شکل از آئین مسلمانی و حکومت‌داری، به بایسته‌ها و ضرورت‌های قواعد حکومت از منظر اسلام حقیقی اشاره کرده و نامه حضرت علی (ع) به مالک اشتر را نماد و سمبل خلق این قواعد معرفی می‌کند و از مخاطب می‌خواهد این فرمان را به عنوان شاخصی برای بررسی رفتار‌های دولت‌مردان مورد استفاده قرار دهد و با آن دست به شناسایی و واکاوی کارنامه عمل آن‌ها بزند.

شجاعی همچنین از این عهدنامه در بخشی از مقدمه خود به عنوان مهمترین سند در حمایت از حقوق بشر در تمامی دنیا یاد کرده است و تاکید دارد که از ابتدای خلق بشریت تاکنون هیچ سندی به مانند این به تعریف حدود رابطه میان مردم و حکومت نپرداخته است.