شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی در پرتو جامعیت بی‌نظیری که داشت توانست علی‌رغم همه فشارهایی که بر او وارد می‌شد در مدت کوتاهی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی فرصت خدمت به اسلام و ملت را یافته بود، بزرگترین خدمات را به انقلاب اسلامی به‌عمل آورد.
بررسی اجمالی نقش شهید بهشتی در پیروزی انقلاب اسلامی

آیت‌الله دکتر سید محمد حسینی بهشتی، در سال ۱۳۰۷، در محلة لومبان اصفهان به دنیا آمد. وی به خاطر علاقه شدیدی که به علوم اسلامی داشت به حوزه علمیه اصفهان وارد شد و دروس دینی را تا اواخر سطوح عالیه در همان حوزه خواند و سپس راهی حوزه علمیه قم گردید. آیت‌الله بهشتی در حوزه قم پس از طی یک سلسله آموزش‌ها و استفاده از محضر اساتید و مراجع، بویژه از دروس خارج فقه و اصول امام (س) و آیت‌الله داماد و آیت‌الله العظمی بروجردی، توانست به درجه اجتهاد برسد.

شهید بهشتی توانست همزمان با دروس حوزه، دوره لیسانس دانشکده الهیات و معارف اسلامی و دوره دکترای این دانشکده را به پایان برساند. ایشان علاوه بر تدریس در دبیرستان‌ها(قم)، دبیرستان دین و دانش قم را پایه‌ریزی کرد. از جمله خدمات فرهنگی ارزنده این شهید، می‌توان از ایجاد امکانات آموزش زبان و علوم روز برای طلاب حوزه علمیة قم نام برد. همچنین کانون اسلامی دانش‌آموزان و فرهنگیان قم را پایه‌گذاری کرد. شهید بهشتی در سال ۱۳۴۲، مدرسه علمیّه حقانی را تأسیس کرد و به کمک جمعی از فضلای حوزه اقدام به تشکیل گروه تحقیقاتی پیرامون حکومت در اسلام کرد.

شهید بهشتی پس از آنکه به آلمان عزیمت کرد توانست در آنجا علاوه بر یک سلسله آموزش‌ها و حرکت‌ها که به طور طبیعی ناشی از اصالت فکری و عمق مغز ایدئولوژیک وی بود، به بنیانگذاری گروه فارسی زبان در انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا اقدام نماید. کنفرانس‌های آموزشی و آگاهی‌دهنده‌ای را که از سال ۱۳۴۴ تا ۱۳۴۹، در مجامع دانشگاهی و کلیسایی آلمان برگزار می‌کرد، از جمله اصیل‌ترین فعالیت‌های اسلامی وی به حساب می‌آید.

شهید بهشتی در سال ۱۳۴۹، به تهران بازگشت و جلسات تفسیر قرآن را ایجاد کرد و با همکاری شهید دکتر باهنر و دیگران مشغول تهیه کتب تعلیمات دینی دبیرستانی شدند. در آذرماه ۱۳۵۷، تلاش گسترده‌ای جهت ایجاد تشکیلات ظاهری روحانیت مبارز تهران به اتفاق شهید استاد مطهری و شهید دکتر محمد مفتح و آیات عظام مهدوی کنی و امامی کاشانی آغاز کرد و جمعی دیگر از علمای مبارز در سراسر ایران به عنوان یک هسته اساسی از آن حمایت کردند و سرانجام جامعه روحانیت مبارز را تأسیس کردند و حضرات آیات عظام سیّدعلی خامنه‌ای، مشکینی، ربانی املشی، واعظ طبسی و هاشمی‌نژاد نیز به آن پیوستند. به‌ویژه از آغاز قیام امام خمینی(ره) در سال ۱۳۴۱، به همکاری با جمعیت‌های مؤتلفه اسلامی برخاست و به عضویت شورای روحانیت آن انتخاب شد.

آشنایی شهید بهشتی با حضرت امام(ره)

سابقه شناخت شهید بهشتی از طرف امام خمینی(ره) به فرموده خود امام و در زمان شهادت این شهید به حدود بیست سال قبل از شهادت وی یعنی از سال‌های ۱۳۴۰ به بعد و مصادف با زمان دعوت امام به تشکیل نیرو در شهر قم جهت مبارزه با طاغوت برمی‌گشت. ایشان به ویژگی‌های وی، همچون مراتب فضل و تعبدش پی برده و به آن آگاه شده بودند و به همین دلیل در برابر تمامی تهمت‌هایی که به او می‌زدند، حضرت امام در مقابل از وی به عنوان فردی متعهد، مجتهد، متعهدِ متدین، علاقه‌مند به ملت و اسلام و به‌درد به‌خور برای جامعه ما یاد می‌کردند و بدین وسیله توطئه‌های بدخواهان انقلاب را خنثی کرده و حرمت شهید بهشتی نیز حفظ می‌شد. شهید بهشتی نیز در گفته‌های خویش، بارها و بارها از این زمان، به عنوان سرنوشت‌سازترین روزهای حیاتشان برای انقلاب یاد کرده‌اند.

شهید بهشتی پیش از پیروزی انقلاب

پس از قیام امام خمینی(ره) مبارزات شهید بهشتی به طور رسمی و به صورت سازمان‌یافته، با تکیه بر رهبری امام که خود تربیت یافته مکتب ایشان بود، در ابعاد گوناگون آغاز شد. مبارزات عقیدتی وی بر این اساس بود که در مجامع روشنفکران راجع به مسائل اسلامی، آرا و نظرات نوینی اظهار می‌کرد که با طرز تفکر قشریون سنتی وفق نمی‌داد و لهذا برخی از آنان با وی به نزاع می‌پرداختند و بیش از دیگر یاران امام و انقلاب، او را هدف تیرهای تهمت و افترا قرار می‌دادند.

هنگامی که امام در پاریس بودند، برای تبادل ‌نظر با امام(ره) به آنجا رفت و سپس به فرمان امام به عضویت شورای انقلاب اسلامی ایران برگزیده شد. نقش مؤثر و رهبری‌کننده ایشان در آن زمان کاملاً محسوس بود. رابطه و سابقه آشنایی ایشان با امام خمینی و اعتماد کامل امام به ایشان، شهید بهشتی را در سال‌های مبارزه به صورت یکی از صاحبان سر ّامام و رازدار انقلاب درآورده بود و وی نقش خود را در این رهگذر به خوبی ایفا می‌کرد. به‌ویژه در کارهای انقلابی، مانند اعتصاب‌ها، را‌هپیمایی‌ها، نوشتن اعلامیه‌ها، جبهه‌گیری‌ها و برخوردها صاحب‌نظر و قطب ارشاد و مرجع و تصمیم‌گیرنده بود. وی در انجام کارهای حساس، همواره از دوستان نزدیک و باوفای خویش مدد می‌گرفت و این جهات بود که، دشمنان انقلاب اسلامی سرانجام حزب جمهوری را مورد هدف قرار دادند، و اولین هدفشان از میان برداشتن رهبر حزب یعنی شهید بهشتی بود.

شهید بهشتی پس از پیروزی انقلاب

شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی در پرتو جامعیت بی‌نظیری که داشت توانست علیرغم همه فشارهائی که بر او وارد می‌شد در مدت کوتاهی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی فرصت خدمت به اسلام و ملت را یافته بود، بزرگترین خدمات را به انقلاب اسلامی به‌عمل آورد و آثار ارزشمندی از خود به‌جا گذاشت که از جمله عوامل تضمین کننده راه آینده این حرکت عظیم اسلامی است.

حضور فعال و موثر در شورای انقلاب اسلامی و تلاش مستمر برای جلوگیری از انحراف این شورا توسط غرب باوران، مدیریت مجلس خبرگان قانون اساسی و تنظیم قانون اساسی جمهوری اسلامی که اساس و پایه نظام موجود است، ایفای نقش حیاتی از طریق حزب جمهوری اسلامی در تشکیل مجلس شورای اسلامی اول از اکثریت معتقد به خط اصیل اسلام، تلاش پیگیر برای ریختن شالوده‌ای اسلامی جهت ایجاد یک دستگاه فضائی اسلامی و مستقل و پیاده کردن احکام اسلام، کوشش مستمر برای تشکیل دولت مکتبی شهید رجائی و مبارزات اصولی با جریان آمریکائی که بنی صدر در راس آن قرار داشت تا برکناری بنی صدر از ریاست جمهوری که به‌معنای انزوای کامل گرایشات آمریکائی و غربی در انقلاب بود از خدمات فراموش نشدنی شهید مظلوم آیت‌الله بهشتی است که برکات آن برای همیشه همراه با تاریخ انقلاب شکوهمند اسلامی باقی خواهد ماند و هر چه زمان بگذرد بارورتر خواهد شد.

راز پایداری انقلاب بعد از حادثه هفتم تیرماه

شهید آیت‌الله بهشتی هنگام شهادت علاوه بر رهبریت حزب جمهوری اسلامی و عضویت شورای انقلاب اسلامی، رئیس دیوان عالی کشور نیز بود. وی سرانجام در حین انجام وظیفه در این سمت ‏بود که در شامگاه ۷ تیر سال ۱۳۶۰ در حین سخنرانی در تالار حزب جمهوری اسلامی بر اثر انفجار ساختمان حزب توسط منافقین به همراه کاروان ۷۲ نفره خود به فیض عظیم شهات نائل آمد.

اما آنچه که در این مورد بسیار قابل تامل و بررسی است، رمز پایداری انقلاب اسلامی بعد از جریان ۷ تیر است که می‌توان آن را در در چند نکته نهفته دانست. مورد اول؛ نقش اقتدار وجودی حضرت امام خمینی(ره) و محوریت حاکمیت دینی در جامعه اسلامی ما است. با اینکه اول انقلاب بود و مسائل زیادی برای انقلاب پیش آمده بود اما نقش محوری حضرت امام در تمام عرصه‌ها، همه توطئه‌ها را خنثی می‌کرد.

نکته دوم؛ وجود روحانیون دلسوز و علاقه‌مند به انقلاب است که نقش اساسی آن‌ها پیشتازی و پشگامی در مبارزات سیاسی است. روحانیت با تمام عیار حرکت خود در صحنه داخلی و بین‌المللی حضور داشته است. در حقیقت مرد سیاست و مبارزه بوده است. لذا روحانیون در سنگرهای منابر و سایر سنگرهای دیگر قدرت اطلاع‌رسانی به توده مردم در جهت ارتقای فهم سیاسی جامعه نقش اساسی داشته‌اند. نکته سوم؛ پشتیبانی مردم از حضرت امام و تکیه بر قدرت امت بزرگ اسلامی است که نقش اساسی در پایداری انقلاب اسلامی داشته و امروز هم دارد.

امام و مظلومیت شهید بهشتی

امام خمینی درباره مظلومیت دکتر بهشتی عبارات زیبا و پرمعنایی دارد. امام پس از شهادت آن شهید سعید گفت: «بهشتی مظلوم زیست و مظلوم مرد و خار چشم دشمنان بود»(صحیفه امام، ج۱۵، ص ۳) شاید یکی از بزرگترین دلایل مظلومیت بهشتی، اصرار و پافشاری او بر دفاع از خط امام در برابر خط نفاق بود. به همین خاطر بود که انواع و اقسام تهمت و افترا را به او نسبت می‌دادند، اما هرگز کسی ندید که بهشتی زبانش را به‌خاطر اعتراض و پاسخگویی به آن اتهامات بگشاید. به بهشتی گفتند: «این روزها حملات دشمنان به شما بسیار شدید شده است. تبلیغات زیادی برای متهم کردن و زیر سؤال قرار دادن شما به راه افتاده است، برای مقابله با این توطئه‌ها اقدامی بکنید» خندید و گفت: «حیف است وقتمان را صرف این چیزها بکنیم. بالاخره یک روز ملت همه چیز را خواهد فهمید…».

منبع: سامانه اطلاع‌رسانی پرتال امام خمینی(ره)