دوشنبه 29 ارديبهشت 1399 , 10:18
شب قدر، شب امیدواری به درگاه الهی است
دست‌هایی که رو به آسمان بلند می‌شوند، امید دارند که در شب‌های قدر گره از کارشان باز می‌شود. هرچند که در‌های رحمت الهی هیچ‌وقت بسته نیستند اما شب‌های قدر فرق می‌کنند. شب‌هایی که از هزار شب بالاترند و ملائکه و روح (جبرئیل) به اذن خدا برای انتقال دستور الهی و تعیین سرنوشت خلق بر زمین نازل می‌شوند. شب‌هایی که تا صبحگاه آن، رحمت و سلامت و تهنیت است.
بندگانی که در شب‌های قدر دست به درگاه خدا بلند می‌کنند، امید به خدا دارند و به رحمت و مغفرت پروردگار خود حُسن ظن دارند؛ خدایی که گفته است: «اُدْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکمْ»؛ یعنی مرا بخوانید تا اجابت‌تان کنم. همانا که رسول خدا (ص) نیز درباره حسن ظن به خداوند، فرمودند: «سوگند به خدایی که جز او شایسته پرستش نیست، به هیچ مؤمنی هرگز خیر دنیا و آخرت داده نشده جز به سبب خوش‌بینی به خدا، و امیدواریش به او».
حضرت علی (ع) نیز در دعای کمیل، هر بار که به عذاب الهی اشاره می‌کنند، بعد از آن نیز از حُسن ظن به خدا سخن می‌گویند؛ مثلاً جملات عرفانی این دعا خطاب به خداوند می‌رسد به جایی که می‌فرماید: «آیا آتش را بر صورت‌هایی که برای عظمتت سجده‌کنان بر زمین نهاده شده مسلّط می‌کنی و نیز بر زبان‌هایی که صادقانه به توحیدت و به سپاست مدح‌کنان گویا شده و هم بر دل‌هایی که بر پایه تحقیق به خداوندیت اعتراف کرده؛ و بر نهاد‌هایی که معرفت به تو آن‌ها را فراگرفته تا آنجا که در پیشگاهت خاضع شده و به اعضایی که مشتاقانه به‌سوی پرستشگاه‌هایت شتافته‌اند و اقرارکنان جویای آمرزش تو بوده‌اند، شگفتا این همه را به آتش بسوزانی!»
سپس از امید به رحمت خداوند سخن به میان آورده و می‌فرماید «مَا هَکَذَا الظَّنُّ بِکَ...» یعنی «هرگز چنین گمانی به تو نیست و از فضل تو چنین خبری داده نشده...» و یا در جای دیگری از این دعا، حضرت (ع) می‌فرمایند: «چگونه شعله آتش او را بسوزاند درحالی‌که فریادش را می‌شنوی و جایش را می‌بینی یا چگونه آتش او را دربر بگیرد و حال آنکه از ناتوانی‌اش خبر داری، یا چگونه در طبقات دوزخ به این سو و آن سو کشانده شود درحالی که راست‌گویی‌اش را میدانی، یا چگونه فرشته‌های عذاب او را با خشم برانند و حال آنکه تو را به پروردگاری‌ات می‌خواند، یا چگونه ممکن است بخششت را در آزادی از دوزخ امید داشته باشد و تو او را در آنجا به همان حال واگذاری؟».
در این‌جا هم حضرت علی (ع) پس از این‌که از عذاب الهی سخن می‌گویند، سپس به حُسن ظن به پروردگار عالمیان اشاره کرده و خطاب به خداوند می‌فرمایند: «هَیْهاتَ ما ذٰلِکَ الظَّنُ بِکَ، وَلَا الْمَعْرُوفُ مِنْ فَضْلِکَ...»؛ یعنی «همه این امور از بنده‌نوازی تو بس دور است، هرگز گمان ما به تو این نیست و نه از فضل تو چنین گویند و نه به آنچه از خوبی و احسانت با اهل توحید رفتار کرده‌ای شباهتی دارد...».
از احادیث و روایاتی که درباره حُسن ظن به خداوند متعال مطرح شده و تنها گوشه‌ای از آن در این یادداشت آمده است؛ می‌توان نتیجه گرفت که یکی از شروط نزول خیر برکت در زندگی مومنان، حُسن ظن به خداست؛ اما اگر بنده‌ای به خداوند متعال سوءظن داشته باشد؛ یعنی به رحمت و بخشش پروردگان عالمیان خصوصاً در شب‌های قدر امیدوار نباشد، چه خواهد شد؟ در این‌باره نیز کافی است تا مروری داشته باشیم به کلام الهی در قرآن کریم، آنجا که خداوند متعال در آیه ۶ سوره فتح، سزای اعمال بدگمانان را این‌گونه تشریح می‌کند:
«... خدا خواهد تا همه منافقان و مشرکان را از مرد و زن عذاب کند که آن‌ها به خدا بدگمان بودند (و وعده فتح خدا را دروغ پنداشتند) در صورتی که (وعده خدا صدق است و) روزگار بد و هلاکت ابد بر خود آن‌هاست و خدا بر آنان خشم و لعن کرد و جهنم را که بسیار بد منزلگاهی است بر ایشان مهیّا ساخت».
حال با این وجود، چگونه می‌توان در شب‌های قدر که خداوند در سوره قدر وعده داده است ملائکه و روح (جبرئیل) به اذن خدا برای دستور الهی و سرنوشت خلق بر زمین نازل می‌شوند و تا صبحگاه آن، رحمت و سلامت و تهنیت است؛ به رحمت خدا حسن ظن نداشت. خصوصاً زمانی که یک جامعه، برای رهایی از یک مشکل بزرگ نظیر «کرونا»، دست به درگاه الهی برداشته و دعا می‌کند.
