بازسازی جاده «پیروزی» توسط شهید صیاد

جهاد سازندگی ازجمله گروه‌هایی بود که در دوران دفاع مقدس خدمات شایانی را به جبهه‌های جنگ کردند و افتخارات مهندسی و خدمات بسیاری را آفریدند، در این مسیر نیز شهدایی را تقدیم اسلام و انقلاب کردند. سرهنگ قاسم اکبری مقدم در گزارشی به خدمات جهاد سازندگی در دوران دفاع مقدس اشاره کرد و نوشت:

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۳۵۷ انجام اقدامات وسیع و سریع در راستای محرومیت‌زدایی، افزایش تولیدات کشاورزی، توسعه، عمران و آبادانی روستا‌ها و کمک به محرومان و مستضعفان یکی از اهداف انقلاب اسلامی بود. برای رسیدن به این هدف بزرگ، اولین بار گروه‌های ۱۰ نفره دانشجویی از دانشگاه‌های به نام و سرشناس کشور مانند دانشگاه تهران، پلی‌تکنیک، صنعتی اصفهان و... با توجه به وجود محرومیت در مناطق مختلف کشور و عدم برخورداری از حداقل امکانات، بیشتر در فصول تعطیلی دانشگاه‌ها به مناطق محروم کشور روانه شدند و به کمک روستائیان و محرومان شتافتند. در ابتدا کار‌هایی از قبیل کمک در جمع‌آوری محصولات کشاورزی و باغی از قبیل درو کردن گندم، شخم زدن زمین و... انجام می‌شد اما به مرور سایر مشکلات روستائیان مانند تامین آب آشامیدنی سالم، احداث حمام و مسجد و مدرسه، راه مناسب و... در دستور کار این گروه‌های خود جوش جهادی قرار گرفت.

در ادامه و با توجه به اقدامات مؤثر این گروه‌های دانشجویی و جلب رضایت روستائیان برای سر و سامان دادن به این کار‌ها و پوشش جامع و کامل تمامی نقاط محروم کشور و ادامه‌دار بودن انجام این قبیل کار‌های جهادی، منجر به اندیشه تأسیس یک مجموعه و نهادی به نام جهاد سازندگی شد و شهید آیت الله بهشتی یکی از مدافعان و حامیان نخست طرح تشکیل جهاد سازندگی بودند.

در سال ۱۳۵۸ نهاد‌های انقلابی زیادی از قبیل سپاه پاسداران، کمیته انقلاب اسلامی، کمیته امداد امام (ره)، بنیاد مستضعفان و... در کشور به فرمان امام خمینی (ره) تاسیس شدند. یکی از نهاد‌های مهم، جهاد سازندگی بود که بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۲۷ خرداد ۱۳۵۸ فرمان تشکیل آن را صادر فرمودند. این نهاد انقلابی با شعار فراهم آوردن نهضتی همه‌جانبه برای مبارزه با فقر و محرومیت‌های بجا مانده از رژیم گذشته و توسعه و عمران و آبادانی روستایی، به وجود آمد.

این نهاد انقلابی خدمات بسیار ارزشمندی را به محرومان و روستائیان انجام داد که همین امر مسئولین و قوای مقننه و مجریه را وادار کرد که نهاد جهاد سازندگی را در روز هفتم آذر ۱۳۶۲ طی طرحی با تأیید مجلس شورای اسلامی، به عنوان وزارتخانه جهاد سازندگی بپذیرند و طی طرحی در ۲۶ مرداد ۱۳۷۹ با وزارت کشاورزی ادغام و وزارت جهاد کشاورزی تشکیل شود.

با شروع جنگ تحمیلی نیرو‌های مردمی و خودجوش جهاد سازندگی وارد عرصه خدمت در پشتیبانی از جنگ شدند و نقش پررنگی را ایفا کردند. جهاد سازندگی در دفاع مقدس حضور فنی و مهندسی داشت و با ساخت پل، سنگر، خاکریز و جاده در مناطق مختلف، تعمیر ادوات و ماشین آلات باعث پیش‌روی و موفقیت نیرو‌های مسلح ایران در جنگ می‌شد. در این مجال اشاره‌ای به برخی اقدامات جهاد سازندگی در دوران دفاع مقدس می‌کنیم.

احداث جاده وحدت

در دوره محاصره آبادان مهم‌ترین ضعف جبهه خودی باعث قطع همه‌ی راه‌های زمینی به جزیره آبادان شد. پس از چندی با تلاش گردان مهندسی لشکر ۷۷ خراسان و جهاد سازندگی آبادان، فارس، آذربایجان، اصفهان و تهران به سرپرستی سید محمد شهشهانی و با بهره‌گیری از امکانات موجود در جزیره آبادان، جاده‌ای شنی به طول ۱۸ کیلومتر به نام جاده وحدت ـ که بعد‌ها با شهادت ایشان به جاده شهید شهشهانی معروف شد ـ احداث شد، تا امکان تردد زمینی به آبادان میسر شود.

با احداث این جاده رزمندگان توانستند ضمن تردد به منطقه ماهشهر و اهواز، نیاز‌های عملیاتی خود را فراهم کنند؛ کاری که قبل از آن با مشکلات بسیار از بندر ماهشهر و از راه خور موسی و بهمن‌شیر تا اسکله چوئبده انجام می‌گرفت. این جاده از کیلومتر ۱۶ جاده آبادان ـ ماهشهر و از میان مرداب‌ها و باتلاق‌های شرق بهمن‌شیر آغاز و با عبور از مقابل آخرین نقطه اشغالی و به فاصله چند کیلومتری از آن، در محل روستای ابوشانک به جزیره آبادان می‌رسید.

احداث این جاده سبب شد تا طراحان نظامی عملیات ثامن الائمه (ع) که در تاریخ ۵-۷-۱۳۶۰ اجرا شد، بتوانند قدرت جابه‌جایی نیرو‌ها را از شمال به جنوب افزایش دهند و در نتیجه احداث این جاده نقش مهمی در شکست حصر آبادان ایفا کرد.

نقش آفرینی جهاد سازندگی در عملیات طریق القدس

عملیاتی کربلای یک که با نام طریق‌القدس بصورت مشترک توسط ارتش و سپاه در هشتم آذر ۱۳۶۰ با رمز «یا حسین (ع)» آغاز و بعد از هشت روز نبرد طولانی و سخت با پیروزی کامل پایان یافت، بخش بزرگی از این پیروزی و موفقیت عملیات طریق القدس مدیون رشادت و دلاوری جهادگران جهاد سازندگی که از سمنان اعزام شده بودند است. با توجه به اینکه منطقه عملیات طریق‌القدس که در غرب سوسنگرد و بستان بود و دارای زمین‌های رملی (شن‌های روان) بود که تحرک و حرکت یگان‌های زرهی و پیاده را تقریبا غیر ممکن می‌کرد، جهادگران جهاد سازندگی سمنان با احداث جاده روی زمین‌های رملی منطقه، نقش مهم و مؤثری در پیروزی و موفقیت عملیات داشتند.

نفوذ از مناطق رملی برای نیرو‌های پیاده با تحمل دشواری‌های فراوان میسر بود، ولی برای یگان‌های زرهی و مکانیزه غیر قابل عبور بود. ضمن اینکه یگان‌های پیاده برای وصول به عقبه دشمن می‌بایست مسافتی در حدود ۲۰ کیلومتر را طی می‌کردند در حالیکه طی این مسافت طولانی در زمین‌های نامناسب و در تاریکی شب مشکلاتی می‌کرد که نیرو‌ها با وصول به هدف به سبب خستگی، توان نبرد نزدیک با دشمن را از دست می‌دادند.

ابتدا فکر استفاده از صفحه‌های فلزی و قابل اتصال به یکدیگر که برای ساختن فرودگاه موقت در زمین‌های سست و باتلاقی برای فرود بالگرد‌ها بکار می‌رود مورد توجه قرار گرفت و این مسئله در مناطق رملی عقب آزمایش شد، ولی به سبب وزن بالای تانک‌ها، از هم گسیخته و غیرقابل استفاده سدند و ضمن اینکه در صورت قابل بهر‌ه‌برداری بودن حداقل ۱۸ هزار عدد از این صفحه‌ها مورد نیاز بود که تهیه آن در داخل و خرید آن از خارج کشور مستلزم زمان زیادی بود و لذا تنها راه باقیمانده احداث جاده‌ای از مناطق رملی بود تا مشکلات حل شود و جهاد سازندگی سمنان (مهندس حسن بیگی) مسئولیت احداث جاده را تقبل کرد. بین تپه سبز تا بستان در بین تپه‌های رملی مسیری مناسب جهت جاده‌سازی که مشرف بر مواضع دشمن بود شناسایی شذ که از این مسیر نیرو‌های خودی به عقبه سپاه دشمن دست می‌یافتند.

ستاد پشتیبانی جنگ و جهادگران جهاد سازندگی سمنان کار ساختن یک جاده تاکتیکی را در شرایط بسیار سخت شروع و ظرف مدت دو هفته جاده‌ای به ارتفاع نیم متر از رمل‌ها و به طول هفت کیلومتر، آماده کردند تا نیرو‌های زرهی و پیاده بتوانند براحتی عملیات دور زدن و حمله از عقبه دشمن را بگونه‌ای انجام دهند که دشمن را غافلگیر کنند. این کاری بس عظیم، خطرناک و پرتلاش بود که به عنوان یک اقدام برجسته مهندسی و تاکتیکی ناشی از اراده آهنین رزمندگان اسلام در تاریخ نظامی میهن اسلامی ما ثبت شده است. این مسیر که در طول هشت سال دفاع مقدس و بعد از آن متروکه شده بود به همت شهید سپهبد علی صیاد شیرازی توسط لشکر ۹۲ زرهی خوزستان آماده و به عنوان یکی از آثار ارزشمند دوران دفاع مقدس حفظ شد و بعد‌ها شهید صیاد شیرازی نام جاده «پیروزی» را بر آن نهاد.