یکشنبه 22 تير 1399 , 13:53
بیایید دیگر نگوییم "شهید شد"!
نباید به هیچ وجه از عباراتی استفاده کرد که سبب تنزل جایگاه شهید و شهادت شود؛ همچنان که بر اساس آیات قرآن، شهید و شهادت درجه‌ای از مقام عندیت و جایگاهی در حدّ تکریم‌شدگانِ در پیشگاه خداوند متعال است.
از اصطلاحات غلطی که وارد ادبیات جامعه اسلامی ما شد، به‌کارگیریِ مفهوم مقدس "شهید" به جای واژه "تضییع" یا "تلف" شدن است؛ به این صورت که وقتی کاری نصفه و نیمه باقی می‌ماند و یا حقش به صورت کامل ادا نمی‌شود، به جای اینکه گفته شود این کار را تلف و یا ضایع کردی، گاهی به غلط می‌گوییم این کار را "شهید" کردی !
سوای از اینکه این مفهوم چرا و چگونه وارد ادبیات شفاهی ما شد، باید دانست که خداوند برای آن عده که در راه او جهاد کرده و در این مسیر جان خویش را تقدیم می‌کنند، پاداش‌های فراوانی در برزخ و قیامت در نظر گرفته است؛ آنجا که در آیه 69 سوره آل‌عمران فرمود «وَ لا تَحْسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلُوا فی سَبیلِ اللَّهِ أَمْواتاً بَلْ أَحْیاءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ یُرْزَقُونَ؛ هرگز کسانى را که در راه خدا کشته شدهاند، مرده مپندار، بلکه زندهاند که نزد پروردگارشان روزى داده مىشوند.»
بر اساس این آیه، شهدا زندگانی هستند که در بهشت‌های برزخ به مقام "عندیتِ رب" و یا به "پیشگاه پروردگار" می‌رسند و همواره از روزی‌های پاک خداوند ارتزاق می‌کنند. آیه‌ای که بارها خوانیدم و شنیدم، اما متأسفانه گاهی در ادبیات روزمره، آن مقام مقدس را به جای "تضییع" استفاده می‌کنیم.
همچنین خداوند در آیه‌ای دیگر تأکید دارد که «وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ یُقْتَلُ فی سَبیلِ اللَّهِ أَمْواتٌ بَلْ أَحْیاءٌ وَ لکِنْ لا تَشْعُرُونَ؛ و کسانى را که در راه خدا کشته مىشوند، مرده نخوانید، بلکه زندهاند، ولى شما نسبت به آن درک ندارید.» شاید این آیه، حکایت این روزهای جامعه دینی ما است که ندانسته با استفاده از عبارت‌ها و ضرب‌المثل‌هایی این دست، جای مقام شهید را به جای عبارت "ضایع" شدن قرار می‌دهیم؛ چه اینکه یکی از معانی مشترک واژه "ضایع" را در لغت‌نامه‌های فارسی، "تباه" شدن و "تلف" شدن تعریف کرده‌اند. یا در سوره یاسین می‌خوانیم، مؤمن آل یاسین پس از آنکه به مقام شهادت می‌رسد، وقتی در جایگاه بهشت برزخی خویش قرار داده می‌شود، با خود می‌گوید ای کاش قوم من می‌دانستند که «پروردگارم چگونه مرا آمرزید و و در زمره گرامى‌شدگان درآورد.1»
بنابراین با تصور آنکه خود ائمه علیهم‌السلام در اوج شهدای راه خدا هستند و با احتساب تمام شهدایی که از صدر اسلام در راه اسلام و احیای دین از جان و مال خویش گذشتند، نباید به هیچ وجه از عباراتی استفاده کرد که سبب تنزل جایگاه شهید و شهادت شود؛ همچنان که بر اساس آیات قرآن، شهید و شهادت درجه‌ای از مقام عندیت و جایگاهی در حدّ تکریم‌شدگانِ در پیشگاه خداوند متعال است.
----------------------------------
پاورقی:
قیلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ قالَ یا لَیْتَ قَوْمی یَعْلَمُونَ (26) بِما غَفَرَ لی رَبِّی وَ جَعَلَنی مِنَ الْمُکْرَمینَ (27)
[سرانجام به جرم ایمان کشته شد، و به او] گفته شد: «به بهشت وارد شو.» گفت: «اى کاش، قوم من مىدانستند که پروردگارم چگونه مرا آمرزید و در زمره عزیزانم قرار داد.»
یادداشت: سعید شیری
