بررسی بودجه‌های سرشارِ رسانه‌ای علیه ایران!

 چندی  پیش «برایان هوک»، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران در یادداشتی در نیویورک‌‌‌پست به شدت از اینکه «صدای آمریکا» (VOA) در پیشبرد اهداف تبلیغاتی خود علیه ایران موفق نبوده‌اند ابراز نگرانی کرد. 

هوک در آن یادداشت که خردادماه سال جاری نوشته بود تصریح کرد: «صدای آمریکا در سال 1942 برای منتقل کردن سیاست‌های آمریکا به مخاطبان جهانی پایه‌گذاری شد. بخش فارسی صدای آمریکا که از سوی کنگره تأمین مالی می‌شود سال گذشته بیش از 17 میلیون دلار بودجه از پول مالیات‌دهندگان آمریکایی دریافت کرد. اما صدای آمریکا در معرفی آمریکا به ایران با مطالب واقعیت‌محور، قابل‌اعتماد و موثق ناکام بوده است.»

بودجه 17 میلیون دلاری اختصاص داده شده فقط به بخش فارسی «صدای آمریکا»، تنها بخشی از بودجه‌ای است که دولت آمریکا برای راه‌اندازی جنگ تبلیغاتی علیه دشمنان خود، از جمله ایران اختصاص می‌دهد.  این رسانه، در واقع، یکی از رسانه‌های زیر مجموعه «سازمان رسانه‌های جهانی آمریکا» (USAGM) است که بازوی اصلی پروپاگاندای رسانه‌ای دولت آمریکا است.

علاوه بر رسانه‌هایی که زیر نظر این بازوی پروپاگاندا فعالیت می‌کنند بسیاری از دیگر رسانه‌های آمریکا مانند «سی‌ان‌ان»، «بلومبرگ»، «سی‌بی‌اس»، «ای‌بی‌سی» و ده‌ها روزنامه، شبکه خبری و رسانه دیگر هم هستند که اگرچه مستقیماً زیر نظر دولت آمریکا اداره نمی‌شوند اما وابسته به چند شرکت معدود هستند که منافع آنها هم در حفظ ساختار حاکمیت آمریکا و پیشبرد اهداف کلان این کشور است. در آمریکا از این رسانه‌ها به عنوان «رسانه‌های شرکتی» یاد می‌شود. 

«ادوارد هرمان» و «نوام چامسکی» در کتاب مهمی به نام «رضایت‌سازی: اقتصاد سیاسی رسانه‌های جمعی» با پیشنهاد مدلی به نام «مدل پروپاگاندا» نشان داده‌اند که این رسانه‌های شرکتی بر خلاف تصویری که سعی می‌کنند از خودشان به نمایش بگذارند نه ارکانی برای ترفیع دموکراسی هستند و نه ابزارهایی برای رساندن صدای مردم به گوش حاکمیت بلکه «نهادهای ایدئولوژیک موثر و قدرتمندی هستند که به دلیل اتکا به نیروهای بازار، مفروضه‌های درونی‌شده و خودسانسوری، کارکردی در راستای حمایت از سیستم دارند، و این کار را بدون تحمیل‌گری آشکار به مخاطب انجام می‌دهند».

این گزارش، در تلاش است به بحث و بررسی بودجه‌هایی بپردازد که دستگاه حاکمیتی آمریکا به جنگ تبلیغاتی علیه دشمنانش از جمله ایران اختصاص می‌دهد.

برای رعایت اختصار و محدود کردن موضوع پژوهش، در گزارش حاضر صرفاً به بررسی بودجه‌هایی پرداختیم که در آمریکا به رسانه‌های زیرمجموعه «سازمان رسانه‌های جهانی ایالات متحده» (یعنی فقط یک دستگاه پروپاگاندای آمریکا) اختصاص داده می‌شود و فعلاً از بررسی هزینه‌های هنگفت و کلان «رسانه‌های شرکتی» صرفنظر کرده‌ایم.

USAGM چیست و چه می‌کند؟ 

«سازمان رسانه‌های جهانی آمریکا» که تا دو سال پیش نامش «شورای همکاران پخش» (بی.‌بی.‌جی) بود خودش را یک  آژانس مستقل دولتی توصیف می‌کند اما بودجه مستقیم خود را از دولت آمریکا دریافت می‌کند و عملکردش تحت نظارت کنگره آمریکا قرار دارد. «صدای آمریکا، «رادیو آزاد اروپا/رادیو آزاد»، «رادیو فردا»، «رادیو آزاد آسیا»، شبکه الحره و چند رسانه دیگر تحت نظر این دستگاه پروپاگاندا فعالیت می‌کند. 

سازمان رسانه‌های جهانی مأموریت خودش را «منطبق با اهداف گسترده سیاست خارجی آمریکا» به عنوان «اطلاع‌رسانی، تعامل و پیوند دادن مردم سراسر دنیا در حمایت از آزادی و دموکراسی» توصیف کرده و نوشته این مأموریت از اهمیتی اساسی برای منافع ملی آمریکا برخوردار است. 

سازمان رسانه‌های جهانی، در بخشی از گزارش عملکردش در سال مالی 2020 (این سند فوریه 2020 ارائه شده است) اشاره کرده که این سازمان  اقدام به راه‌اندازی یک شبکه‌ به نام «VOA 365» با هدف جنگ تبلیغاتی علیه ایران کرده است. 

در این سند آمده است: «راه‌اندازی  VOA 365 با همکاری رادیو آزاد اروپا که قرار است شبکه‌ای با فعالیت شبانه‌روزی در هر هفت روز هفته باشد. این شبکه بر اساس دیدگاه سازمان رسانه‌های جهانی برای تبدیل شدن به شبکه پخش شماره یک در ایران راه‌اندازی شده است.»

در بخش دیگری از همین سند عنوان شده است: «بخش فارسی صدای آمریکا رویدادهایی را که برای ایرانی‌ها مهم هستند از دیدگاه ایالات متحده آمریکا پخش زنده می‌کند.»  

 به عنوان نمونه دیگری از تمرکز ضد ایرانی سازمان رسانه‌های جهانی، مدیر عامل این سازمان روز 5 مارس سال میلادی جاری (15 اسفند 98) هنگام راه‌اندازی  VOA 365 گفت: «از راه‌اندازی این شبکه برای منطقه‌ای تا آن حد چالش‌انگیز خرسندم. VOA 365 قرار است به یک رسانه پیشرو برای اخبار بدون فیلتر برای فارسی‌زبان‌های سراسر دنیا تبدیل شود.»

اما USAGM برای پیشبرد این اهداف حاکمیتی که ایران‌ستیزی بخش مهمی از آن را تشکیل می‌دهد چقدر بودجه دریافت می‌کند؟ در جدیدترین سندی که درباره بودجه USAGM در دست است این سازمان برای سال مالی 2021 درخواست 637.3 میلیون دلار بودجه برای پیشبرد مأموریت‌های خود کرده است. 

از جدولی که در همین سند قرار دارد مشخص است این سازمان در سال مالی 2019 بیش از 800 میلیون دلار برای پیشبرد پروپاگاندای آمریکا هزینه کرده و برای سال مالی 2020 بیش از 810 میلیون دلار دریافت کرده است. 

نگاهی به دیگر اسناد آمریکا، مشخص می‌کند دولت آمریکا برای پیشبرد ایران‌ستیزی تا چه اندازه روی USAGM حساب باز کرده است. به عنوان مثال، در بودجه سال 2019 وزارت خارجه آمریکا ردیف بودجه ویژه‌ای در نظر گرفته شده بود تا با همکاری «بی. بی. جی» («شورای مدیران خبررسانی» که اکنون به سازمان رسانه‌های جهانی آمریکا تغییر نام داده) با نفوذ ایران مقابله شود.

در بخشی از گزارش کمیته بودجه سنا، آمده است: «وزیر خارجه باید با مشورت با سران دیگر آژانس‌های فدرال مربوطه، از جمله بی. بی. جی، برنامه‌های ضدنفوذ ایران را که بودجه آن در این لایحه تأمین شده، هماهنگ کند.»

این گزارش می‌افزاید: «این برنامه‌ها باید: (1) با اظهارات غلط حکومت ایران علیه ایالات متحده و دیگر کشورهای دموکراتیک مقابله کند؛ (2) حمایت این حکومت از گروه‌های نیابتی تروریستی را تشریح کند؛ و (3) آثار حمایت از این گروه‌های نیابتی بر وضعیت مردم سوریه، یمن و دیگر مناطقی که آن‌ها فعال هستند را ارزیابی و تشریح کند.»

مرگبارترین صادرات آمریکا 

از مجموع آنچه گفته شد این‌طور برمی‌آید که «سازمان رسانه‌های جهانی آمریکا» نیز در کنار «آژانس ایالات متحده آمریکا برای توسعه بین‌المللی» (USAID)، «بنیاد جامعه باز»، مرکز «وودر ویلسون»، «خانه آزادی»، «صندوق موقوفه ملی برای دموکراسی» (NED)، «مؤسسه دموکراتیک ملی»، «مؤسسه ملی جمهوری‌خواهان»، «بنیاد فورد»، «بنیاد برادران راکفلر»، «بنیاد دموکراسی در ایران»،  «مرکز مستندسازی اسناد حقوق بشر ایران» و ده‌ها سازمان دیگر برخی از تشکیلات جنگ نرم دولت آمریکا را تشکیل می‌دهد. (جزئیات بیشتر را در اینجا بخوانید)

مطابق اطلاعاتی که تا کنون به دست آمده این سازمان‌ها بازوی دولت آمریکا برای تلاش در جهت براندازی نرم در نیکاراگوئه، بلغارستان، آلبانی، کوبا، مغولستان، هائیتی، صربستان (کودتای سال 2003)، گرجستان (انقلاب رز)، اوکراین (انقلاب نارنجی)، ونزوئلا بوده‌اند. «ویلیام بلوم»، تاریخدان و نویسنده سرشناس آمریکایی بر همین اساس در یکی از کتاب‌هایش دموکراسی را «مرگبارترین صادرات آمریکا» می‌نامد.