وظایف دولت در قبال ایثارگران

رضا علامه زاده ـبعضی دولت ها تا جایی قوانین خود درباره ایثارگران را گسترش داده اندکه حتی کسانیکه نامه ها ی سربازان جنگ را به خانواده های نظامیان می رسانده اند مشمول تسهیلاتحمایتی قرار گرفته اند. رمز بقا و دوام هر ملت مرهون از جان گذشتگی مردان و زنانی است که در هنگام خطر با تمام وجود از کشور و عقیده خود دفاع نموده و علاوه براینکه توانسته اند نامی نیک از خود بیادگار گذارند، آب و خاک کشور را از گزند دشمنان محفوظ و همچون شمعی روشن بخش زندگی نسلهای آینده آن دیار گردیده اند ،با نگاهی به تاریخ می توان به این واقعیت پی برد که جنگ و کشتار در تمامی ادوار زندگی بشر در نتیجه زیاده خواهی انسانهای قلدر و زور گو رقم خورده و آنان برای رسیدن به متاع زودگذر دنیا از قرون گذشته تا کنون میلیون ها انسان بی گناه را به خاک و خون کشیده و شاید کشتن نزدیک به یکصد میلیون انسان در خلال جنگ های جهانی اول و دوم رابتوان نقطه اوج بی رحمی دنیای به اصطلاح متمدن غرب قلمداد نمود.

به هر حال در تمامی جنگ ها انسان هایی در نوک پیکان حمله و یا دفاع از کشور خود قرارداشته اندو دولت ها برای ارج نهادن  به مدافعان کشور و جبران عقب ماندگی آنان تسهیلاتی را در نظر گرفته اند تا به سایر آحاد جامعه نشان دهند که همه افراد شرکت کننده در نبرد و بازماندگان آنان مورد حمایت ویژه قرار خواهند گرفت،و تعدادی از این دولت ها تا جایی قوانین خود را گسترش داده اندکه حتی کسانیکه نامه ها ی سربازان جنگ را به خانواده های نظامیان می رسانده اند در شمول تسهیلات  حمایتی قرار گرفته ،که به برخی از آنهابصورت گذرا اشاره خواهیم نمود.

بعنوان مثال در کشور آذربایجان به افراد جانباز به میزان از کارافتادگی حقوق ومزایا تعلق می گیرد و هزینه تحصیل در دانشگاه نیز به ایثار گران پرداخت می شود، در کشور آلمان نیز اکنون پس از گذشت بیش از پنجاه سال هنوز آثار حمایت و رسیدگی به مصدومین جنگ کاملا مشهود است بگونه ای که پیش بینی صندلی ویژه برای جانبازان در وسایل حمل و نقل عمومی و ارائه خدمات رفاهی و اجتماعی به بیش از سیصد هزار نفر از قربانیان جنگ از جمله امتیازات در نظر گرفته شده برای آسیب دیدگان از نبرد می باشد.

در کشور ارمنستان هم پرداخت حقوق بدون کسر مالیات به میزان دو برابر حقوق بازنشستگی به پیشکسوتان جنگ های بزرگ میهنی و استفاده مجانی از انواع مختلف وسایط نقلیه عمومی پیش بینی شده است.

در پاکستان نیز معلولین و جانبازان بر اساس در صد جانبازی از خدمات آموزشی رایگان استفاده می کنند،تاجیکستان هم از جمله کشور هایی است که سفر رایگان هوایی و راه آهن سالی یکبار برای ایثارگران  وپنجاه درصد تخفیف برای افراد همراه آنان در نظر گرفته است.در کشور روسیه برای جانبازان معافیت پنجاه درصدی در هزینه های خدمات عمومی از قبیل آب، گاز ، برق وشوفاژ محاسبه می گردد و فرانسه نیز به نظامیان کادر خود صرف نظر ازدرجه معلولیت چنانچه در مجموع دارای 15 سال سنوات خدمت باشند مستمری بازنشستگی پرداخت می نماید. در کشور کرواسی هم هر هفت سال یکدستگاه خودرو برای جانبازان با درصد بالا در نظر گرفته می شود و مجروحان دیگر نیز از معافیت مالیات  و گمرک برای ورود خودرو برخوردار هستند. بطور کلی برنامه دولتها و دست اندرکاران حوزه ایثار گری کشور ها بگونه ای است که هر چه اززمان جنگ می گذرد تنوع و حجم خدمات به ایثار گران گسترش چشمگیری دارد.

کشور ما هم علیرغم اینکه نگاه جامعه به دفاع از کشور و ارزشهای اسلامی نگاهی غیر مادی و آرمانی می باشد،از این قاعده مستثنی  نبوده و از بدو پیروزی انقلاب اسلامی ، مصوبات ، بخشنامه ها  و آیین نامه ها ی زیادی توسط شورای انقلاب ، دولتها و سایر مراجع قانونی برای جبران بخشی از عقب ماندگی ایثار گران و بازماندگان شهدای گرانقدر تصویب گردیده است، که به عقیده اکثر کارشناسان هر چند توانسته در روند زندگی این عزیزان تاثیر بسزایی داشته باشد، اما واقعیت این است که تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیادی باقی مانده و این موضوع مسولیت نهادهای متولی و برنامه ریزان کشور را در قبال این عزیزان دو چندان می نماید، با نگاهی کلی به تسهیلات و امتیازات در نظر گرفته شده برای ایثارگران طی سی سال گذشته می توان دریافت که چها گروه ایثار گرشامل رزمندگان،جانبازان،آزادگان،و خانواده معظم شهدا در مقاطع مختلف بصورت متفاوتی مورد توجه قانونگذار . و مراجع تصمیم گیر کشورقرارگرفته اند که بطور مختصر به نقدو بررسی جایگاه این چهار گروه از نظر تسهیلات در نظر گرفته شده  خواهیم پرداخت ، بدون اغراق در میان کسانیکه بصورت مستقیم درگیر جنگ تحمیلی بوده اند رزمندگان تنها گروهی هستند که دارای نهاد متولی نبوده و علیرغم اینکه بعضی از آنان دارای سوابق بسیار طولانی در جبهه  می باشند،قانونگذار و مراجع تصمیم ساز نگاهی کمرنگ به آنان داشته. و مختصر امتیازاتی از قبیل استخدام و سهمیه دانشگاه که برای آنان در نظر گرفته شده نیز بدلیل شرایط سنی یا از حیض انتفاع افتاده و یا بسیار کمرنگ شده وسیرنزولی داشته است، بعنوان مثال قانونگذار در ماده 43 برنامه سوم و همچنین ماده 99 برنامه چهارم توسعه نام این عزیزان را از میان اقشار ایثارگران حذف نموده که در صورت ادامه این روند و عدم توجه به مسائل و مشکلات رزمندگان به ویژه رزمندگان معسر و فاقد شغل موانع جدی را پیش روی ترویج فرهنگ ایثار و شهادت خواهیم داشت.

وضعیت گروه دوم یعنی آزادگان از نظرتسهیلات حمایتی  بگونه ای است که از بدو باز گشت آنان به کشور قوانین و مقررات مناسبی برای این عزیزان متناسب با ایام اسارت از تصویب مجلس گذشت و در بحث اشتغال که مهمترین دغدغه آنان بود بموجب بخشنامه ریاست جمهوری وقت کلیه دستگاهها مکلف گردیدند که آزادگان معرفی شده از طرف ستاد امور آزادگان را بدون هیچ قید و شرطی به استخدام در آورده و اقداماتی از قبیل تامین اعتبار،ایجاد پست یا شغل سازمانی و غیره را بعد از بکارگیری آزاده انجام دهند و یا براساس مصوبات قانونی فرزندان آنان در شمول برخی از امتیازات مقرر برای فرزندان شاهد قرار گرفته اند،در بخش درمان وسایرتسهیلات رفاهی مانند مسکن نیز توجه ویژه ای به این عزیزان گردیده است، گروه سوم ایثار گران یعنی جانبازان گرامی نیز بسته به اینکه شاغل یا غیر شاغل بوده با توجه به درصد از کارافتادگی بصورت متفاوتی از امتیازات مصوب بهره مند شده اما غالب تسهیلات  شامل خودرو،مسکن و هزینه تحصیلات دانشگاهی تنها برای جانبازان بالای بیست و پنج درصد در نظر گرفته شده که از این منظرگلایه سایر جانبازان معقول و منطقی بنظر میرسد، اما   می توان با تلفیق امتیازات جبهه و جانبازی این نقصیه را برطرف نمود و دایره شمول امتیازات این گروه را گسترش داد. بعنوان نمونه از مصوبات مناسب در نظر گرفته شده برای شاغلین جانباز می توان به مقطع تحصیلی بالاتر برای کلیه جانبازان فارغ از درصد جانبازی ، معافیت از پرداخت بیمه،بازنشستگی ومالیات بر حقوق شاغلین که بموجب مواد 37 و99 قانون برنامه سوم وچهارم توسعه و ماده 191 اصلاحی قانون مالیاتهای مستقیم برای آنها درنظر گرفته شده اشاره نمود،قابل ذکر است که این معافیتها بطور میانگین از ششصد هزار تا دو میلیون وپانصد ریال و بیشتر بصورت ماهیانه برای این گروه محاسبه می گردد.

در مورد خانواده معظم شهداء بویژه فرزندان، همسران،و پدران ومادران شهدا رویه قانونگذار و سایر مراجع قانونی در نظر گرفتن تسهیلات مناسب بوده، که بعنوان مثال می توان به سهمیه ویژه استخدام فرزندان شهداء و استخدام یکی از این عزیزان بصورت خارج از سهمیه در دستگاهی که پدر بزرگوار انان قبل از شهادت در آن شاغل بوده،تاسیس مدارس شاهد ،تسهیلات مسکن و پرداخت هزینه دانشگاه و سایر تسهیلات حمایتی اشاره نمود در خصوص همسران، مادران و پدران بزرگوار شهدا هم گسترش بیمه های تکمیلی به گونه ای که اکثر دغدغه آنان بابت هزینه های درمان برطرف شده، اهداء نشان ملی ایثار به خانواده های دارای دو شهید و بالاتر، افزایش حقوق و سایر تسهیلات رفاهی مانند سفرهای زیارتی را می توان عنوان کرد، برادران وخواهران شهدا هم وضعیت مشابه ای مانند رزمندگان داشته و تسهیدات استخدامی وسهمیه دانشگاه که در گذشته برای این گروه در مصوبات دیده شده به مرور زمان با توجه به شرایط سنی این عزیزان عملا کارایی خود را از دست داده و در قوانین برنامه سوم و چهارم هم نام آنان در میان اقشار ایثار گر دیده نمی شود،با نگاهی به آنچه گذشت می توان دریافت که روند تصویب قوانین و مقررات ایثارگری در کشو ما طی سی سال گذشته از فراز و فرودهایی برخوردار بوده بطوریکه در مواقعی با صدور یک بخشنامه در حداقل زمان ممکن مشکلات هزاران ایثارگران مرتفع شده و گاه نیز روند تصویب قوانین حرکتی لاک پشتی داشته و به یک دهه نیز رسیده است،بعنوان نمونه می توان به لایحه جامع خدمات رسانی به ایثارگران  اشاره نمود که با گذشت نزدیک به یک دهه و مطرح شدن در افکار عمومی همچنان بین دولت ، مجلس، شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام و انواع و اقسام کمیسیون ها در رفت و آمد بوده و علیرغم پیگیری تمامی دلسوزان تا کنون به نتیجه ای نرسیده و رسانه ها هم اعم از دیداری،شنیداری و نوشتاری بویژه تلویزیون کمتر به نقد و بررسی این موضوع پرداخته اند. مع الوصف با نگاهی به امتیازات بازماندگان جنگ در کشور های دیگر و ایران اسلامی می توان جایگاه کشورمان را در میان کشورهای هم رده خود مثبت ارزیابی نمود.

در پایان نیز باید به این نکته توجه داشت که هرچند نگاه افراد جامعه مابه دفاع از کشور و آرمانهای انقلاب اسلامی با عنایت  به مفاهیم والایی چون جهاد و شهادت در قرآن نگاهی غیر مادی و آرمانخواهانه می باشد، اما تهدیداتی که انقلاب اسلامی با آن روبرو بوده و شرایط سنی ایثارگران طلب می نماید مسئولین همچون گذشته نگاه ویژه ای به گسترش خدمات دهی به وارثان اصلی انقلاب داشته باشند.