سه شنبه 30 دي 1399 , 11:20
جغجغهی آرخیتاس!
در همین راستا، جادوی نور و تصویر، معمای پیچیدهای را برای اخلاق ریشهدار در ساحل آرام سنت و مبتنی بر رعایت چارچوب حریم و حیا؛ طرح...
فاشنیوز - با نام و یادخدا؛ الف: آسیب اجتماعی بزرگ/ ربایش نقش والدینی
همواره مؤلفهها و عوامل فرهنگی؛ معیار مهم تمایز رفتاری و اخلاقیات در جوامع گوناگون محسوب میشوند. یکی از مهمترین مصادیق این تفاوت در اخلاقیات، فرایند زوال دوران کودکی یا افول طفولیت به مثابه آسیب اجتماعی بزرگ میباشد.
بهطور مشخص دو دورهی کودکی مورد نظر است؛ دورهی 3تا 5 سالگی، که دورهی رشد سریع جسمی، شناختی و زبانی است... و رفتهرفته مفهوم خود، هویت جنسی و نقش جنسی در کودک پدیدار میشود، و دورهی 5تا 11سالگی که کودکان در درک دنیای خود، و تفکر منطقی، پیشرفت قابل ملاحطهای میکنند.
مفروض است که:
آموزش و تربیت کودک و آشنا کردن او با مفاهیم والای حریم و حیا؛ اکنون از رهگذر مجازیسازی و امر دیجیتال؛ تبدیل به پیچیدهترین معمای زمان ما شده و گریبان بشر را در جهان متمدن امروز با قدرت گرفته است. امروزه کشتار و خشونت، برهنگی و...، ناهنجاریهای اخلاقی و فرهنگی و اجتماعی، در معرض دید کودک و بزرگسال؛ به طور یکسان قرار دارد. نتیجهی این امر تزلزل در دوران کودکی، محو و زوال کامل آن خواهد بود.
در همین راستا، جادوی نور و تصویر، معمای پیچیدهای را برای اخلاق ریشهدار در ساحل آرام سنت و مبتنی بر رعایت چارچوب حریم و حیا؛ طرح کرده است، بدین معنی که با تنگ کردن و دگرگون ساختن فضای رشد کودک، و محدود کردن و جهت دادن به نشاط و تلاش؛ از همان ابتدا با تبلیغات پرزرق و برق و اغواگرانه، به کودکان القاء میکند که اولا صعود بیوقفه از نردبان آرزوها و مصرف، معیار پیشرفت میباشد؛ ثانیا این پیشرفت صرفا از رهگذر «سواد دیجیتال» دستیافتنی است؛ و در واقع چشمانداز فردای آنها را ترسیم میکند.
پرواضح است که اکنون امر دیجیتال علاوه بر تأثیر بر الگو و شیوهی والدینی، بر فرایند رشد، حتی داوری نسبت به امور واقع و رفتار اخلاقیِ نسل نوظهور تأثیر معنادار میگذارد.
در کلان روال درحال وقوع؛ تکانههای الکترونیک با بیتوجهی کامل به فضای ذهنی، و عدم فهم آسیبپذیری کودک در مواجهه با حو ادث، از رهگذر به سمع و نظر رساندن داستانها و کلیهی وقایعی که باید از چشم، نظر، ذهن و اندیشهی کودک دور بماند، سلامت روان و رشد متعادل جسم و روح و عقل کودکان را دچار مخاطره کردهاند. اساسا با ورود بدون قید و حصار ابزار طربزا به محیط اجتماعی و حریم خصوصی، نقش تربیتی از دست والدین ربوده شد.
هر چند اگر آموزش با تفریح و شادی همراه شود، اثراتی به مراتب بهتر به بار خواهد آورد، اما اکنون مدیریت این آموزش و تفریح و نشاط را امر دیجیتال برعهده دارد که هیچ مرز اخلاقی و حدود حریم و حیا را بهعمد رعایت نمیکند.
ب: بلایی نوپدید بهاسم تلفن همراه برای کودکان!
چنان که مشهود است اکنون مدرسهی دیجبتال و کلیسای گوگل متولی امر خطیر تعلیم و تربیت علمی و دینی بخشی از نسل نوظهور شده؛ و با القاء توهم دانایی و برتری هوش اجتماعی، در دست هریک از افراد نسل نو یک جغجغهی آرخیتاس قرار دادهاست:
در کتاب سیاست ارسطو به ریاضیدانی بزرگ به نام آرخیتاس ((Architas اشاره شده که نبوغ عجیبی نیز در اختراع ابزارهای گوناگون سرگرم کنندهی کودکان داشتهاست؛ چنانکه ارسطو خاطرنشان ساخته، آرخیتاس برای سرگرم کردن کودکان وجلوگیری از شکستن افزارهای خانه؛ نوعی جغجغه ساخته بود که به جغجغهی آرخیتاسی معروف بود...
اکنون بلای کرونا نظام تعلیم و تربیت کشور را به کوچ اجباری به فضای مجازی واداشته است و در اختیار کودکان قرارگرفتن تلفن همراه و تبلت و لبتاب و... به یکی از دغدغههای اصلی خانوادهها تبدیل شده است. نتایج برخی تحقیقات کیفی نشان میدهد که جنبهی سرگرم کنندگی این امر بر هدف تعلیم دروس درحال غلبه یافتن است.
قرار گرفتن تلفن همراه، تبلت، لبتاب... در اختیار کودکان و نوجوانان و باز شدن دریچههایی با عناوین اینستاگرام، تلگرام...، زلزلهای است با تکانهایی با ویژگیهای کاملاً متمایز که پس از آن، دیگر هیچ چیز مانند قبل سرجای خود قرار نخواهد گرفت...؛ به نظر می رسد چارچوبهی کهن حریم و حیا در معرض امتحانی سخت قرار گرفتهاست.
نتیجهگیری:
همواره نقش والدینی بسان فرشتهای مهربان؛ نقشهی راه زندگی فرزند را در بهشت زمینی ترسیم میکرد، و این امر وظیفهی اصلیِ این قابل اعتمادترین راهنماهای زندگی؛ و البته حقِ کودک بود که تا وقتی که عقلرس نشده، از خوب و بد و مخاطرات پیشِ رو آگاه شود... والدین پیامهایی را به کودک میدادند که پیشنویس چارچوبی را میساخت که کودک در محدودهی آن، تصمیمهای اساسی زندگی خود را بگیرد و آمادهی ایفای نقش اجتماعی در جامعهی فردا شود.
امروزه انحصار ترسیم نقشهی راه مورد نیاز کودکان برای رشد و بالندگی در دست تکانههای الکترونیک قرار دارد که نهتنها هیچ گونه سازماندهی و نظم در ارائهی آگاهی را مراعات نمیکنند؛ بلکه عامدانه بگونهای برنامهریزی کردهاند که ویرانی آینده از هماکنون قابل پیشبینی است.
اطلاعاتی که نظم و سازماندهی نداشته باشد، مرگ آفرین است، فن سالاری به قطعیتِ حاصل از جزم های پیشین و همهی آن چیزی را که لاتینی ها پارسایی می نامند، و باورها و پایبندی ها، به دیدهی حقارت می نگرد. چنانکه هایدگرخاطر نشان ساخته، جنبش تکنولوژیک دوران مدرن، قدرتی است که تاریخ را تعیین میکند و عظمت آن چنان است که نمیتواند بیش از آن برآورد شود.
بقول نیل پستمن، پرهیز گاری و مقدس مآبی، احترام به بزرگ ترها و خانواده، وابستگیهای اقلیمی و تعهد و اعتقاد به آنچه سابقهی دوهزار ساله دارد در تعارض با رسم و سلوک و شیوهی نوین زندگی ای است که فن سالاری آن را طلب میکند.
سخن آخر اینکه مهمترین نتیجهی عدم آموزش تفکر انتقادی به کودکان و نوجوانان، قبل از قرار دادن تلفن همراه و تبلت و لبتاب... در اختیار آنها؛ سوق دادن داعیههای عقلانیت و خرد به سوی سست نمودن چارچوب داعیههای ساحل آرام سنت خواهد بود؛ و این درحالی است که همواره جهان اخلاقی ما گرداگرد چارچوبهای اخلاقیای سازمان مییابد که ریشه در سنت دارد، و ما براساس همین چارچوبها با دیگران رابطه بر قرار میکنیم.
| دکتر سید مهدی حسینی