از راه مادری تا صبحانه با عشق...

فاش نیوز -  نقد کوتاه ذیل بررسی دو مستند مدعی حوزه ادبیات ایثار و شهادت است که بنابوده از شهدا حرف بزنند. راه مادری تاکنون ده ها بار از شبکه یک سیما پخش شده است و صبحانه با عشق که صرفا شبکه افق قسمت هایی از آن را پخش کرد کار دیگری محصول روایت فتح است. از راه مادری تا صبحانه با عشق... دو مستند در حوزه شهدا تصاویر سخن می گویند در صبحانه با عشق معمولا مجری طوری از پدر و مادر شهید سوال می کند که چه شد بچه تان به جبهه رفت که گویا فرزند آنها خلافی کرده است. در راه مادری، نه مجری دیده می شود و نه سوالی وجود دارد. چشمان پرفروغ پدر شهید در نقطه راست تصویر نگاهی به افق می اندازد و حرف می زند. 

مادر شهید در چادری به همان سبک دهه شصت از فرزندش می گوید. کسی هم آنجا صبحانه نمی خورد. در راه مادری مادر شهید در نقطه طلایی تصویر است و در صبحانه با عشق، یک بازیگر فکاهه و طنز در حال به سخره گرفتن مادر شهید در نقطه طلایی تصویر نشسته است و کره لای نان می گذارد و به مادر شهید که در منتهی الیه خارج از قاب است و انگار سوژه اصلی نیست می گوید بخور! مادر می گوید چطور جلوی چند نفر عوامل که در حال تصویر برداری هستند من می توانم صبحانه بخورم؟ صبحانه با عشق، مادر شهید را غیر مهمی می داند که می خواهد با یک بازیگر طنز و معروف، مهم نشان داده شود. راه مادری مادر است و مادر و مادر.

نفس مادر و آه مادر و خنده مادر و گریه مادر و نور تلالوء یافته بر صورت او  و دستان مادر و نگاه پدر با مردم حرف می زند. سپاه دانش اصل ششم انقلاب شاه و مردم و برای تسلط نظام سکولار شاهی بر نظام تعلیم و تربیت حوزوی و ارسال مخبرین شاهی برای تثبیت قدرت طاغوت بود. در صبحانه با عشق، چطور از پدر شهید خواسته می شود که موضوع اعزام به جبهه فرزند شهیدش را به سپاه دانش ارتباط دهد. به نظر می رسد راه شهید را با جعل تاریخ، می خواهند به نظام طاغوت طوری نسبت دهند که انگار شاه شهدا را پرورش داده است؛ نه انقلاب اسلامی!  

برفرض محال این کار عمدی نبوده است؛ این که جهل کارگردان باعث این تصور بشود، گناهش بالاتر است. کدام پدر شهید برای معرفی پرورش یافته بودن فرزندش در راه شهادت، از سپاه دانش حرف می زند؟! راه مادری صامت است...سینماست. صدا...دوربین...حرکت. صبحانه با عشق، نامش هم قصه دارد.

عشق کیست؟ مادر شهید؟ شهید؟ پدر شهید؟ صبحانه چه نقشی دارد؟ اصلا چرا در قاب های دوربین مجری دیده می شود. در نقاط طلایی، یک بازیگر هست که خیلی هم در مواردی طناز و فکاهه شناخته می شود. آیا کارگردان می خواهد با این عناصر به بیت شهید جذابیت بصری بدهد؟ فاصله صبحانه با عشق با راه مادری به راستی چقدر است. به نظر می رسد خود تلویزیون بهترین بوته آزمایش و امتحان برای ارزیابی کار هنری است. تعامل روایت فتح و افق، تعاملی داخلی است. مدیران به هم نان قرض می دهند.

افق چند قسمت از صبحانه با عشق را پخش کرد؛ ولی هرگز به بازپخش راه مادری تن نداد. مدیر افق راه مادری را کار ممتازی نمی داند. ولی شبکه یک سیما فقط در یک روز شهادت امام جواد، چهار بار و در دو بازپخش، دو قسمت ممتاز راه مادری را پخش می کند. افق تا روز درج این مطلب به همراهی روایت فتح، مانع از ارسال راه مادری پخش شده و بدون کپی رایت داخل صدا و سیما به شبکه یک سیما می شود و از طرفی شبکه یک سیما حاضر به پخش یک قسمت صبحانه با عشق به دلیل نقص محتوایی و حتی خدشه بر نام این مستند نشده است.

سوال این است که چرا شبکه مدعی افق سیما، برای کاری که ادعا می کند حرفه ای نیست، ممانعت ایجاد می کند تا به شبکه یک سیما ارسال نشود؟ خب اگر حرفه ای نیست، ارسال کنید آنها هم قطعا پخش نخواهند کرد. آیا افق با عدد مخاطبانش و حتی عدم قابل دریافت بودنش در خیلی مناطق کشور،خود را از شبکه یک رسانه ملی حرفه ای ترمی داند؟ صبحانه با عشق محصول یک سرمایه گذاری میلیارد تومانی و بهره گیری از عدد و عده و پول و امکانات هنگفت بیت المال برای تولید کار فاخری بود که نهایتا پخش آن ممنوع شده است.  

راه مادری محصول کار یک کارگردان است که خودش ساخته، خودش تدوین و پردازش کرده و... و احدی با او همراه نبوده است؛ و بجز عوامل ضبط صدا و تصویر و تدوین در مواردی، کس دیگری را نداشت. در راه مادری، با هزینه به طور متوسط یک میلیون تومان در هر برنامه - علیرغم برآورد 7 میلیون تومانی - به کارگردان حق الزحمه پرداخت شد.  صبحانه با عشق، بیش از چهل دقیقه، ذهن مخاطب یک دقیقه پیام دریافت کن! در شبکه های اجتماعی را درگیر می کند.؛ مخاطبی که عادت کرده به پیام کوتاه و ساندویچی و موجز و بدون اطناب. این زمان بسیار زیاد، مناسب مخاطب امروزی نیست که نیازمند پیام های ثانیه ای است. 

راه مادری با یک تلرانس دو سه دقیقه ای، نهایتا در ده دقیقه، یک فراز و فرود خوب دارد. آهنگ های ماندگار روایت فتحی، با ضرب‌آهنگی ملایم در فرود و ضرب‌آهنگی جبهه ای در صعود پیام و کلام، مخاطب را تا لب خط مقدم عملیات کربلای پنج می برد. طبیعت قشنگ و کوه و کمر و دریاچه و نهر و برکه و باغبانی کردن مادر شهید با یک موسیقی ملایم و تا حدی صبحگاهی و لطیف، یک فضای «صبح بخیر ایران»ی به صبحانه با عشق می دهد.  

در راه مادری، مادر، پیام های کوتاه از فرزند شهیدش را می رساند و پدر با نگاه حکیمانه اش، به جهتی غیر از جهت لنز دوربین، ساده و صمیمی با مصاحبه کننده حرف می زند.  صبحانه با عشق بر مبنای چینش یکی درمیان تصاویر پدر و مادر با بازیگران صدا و سیما و سینما که برخی از آنها سوژه طنزاند هستند نه شهید. یعنی راه رساندن پیام از یک صورت ماه ناشناخته بیت شهید، از نظر کارگردان فقط با این بازیگر معنا پیدا می کند. این نقض قانون فیلم سازی انقلاب است. فیلم انقلابی واقعی مستند و اسطوره ای، بازیگر ممتازی جز پدر و مادر شهید ندارد.

راه مادری جز پدر و مادر شهید، احدی را برای ثبت تاریخ شهید انتخاب نمی کند. صبحانه باعشق، به سراغ غیر پدر و مادر شهید هم می رود. چقدر زشت است مجری در مقابل پدر و مادر شهید، نان تکه می کند و لقمه در دهان می گذارد و در همین حال از پدر و مادری که در حال غذا خوردن نیستند، با نهایت جسارت سوال می کند که چه شد پسرتان رفت جبهه! دانای کل اصلا اینجا نادان نادان است. اصلا در باغ نیست. سرگرم نان و چای شیرین است.  

پدر و مادر شهید، پادشاهان قلب های مردم انقلابی و سند زنده انقلاب هستند. این بی‌ادبی در مقابل آنها درست مانند جسارت رعیتی در مقابل شاهی و یا بزرگی و یا عالمی است. در صبحانه با عشق، مجری مرتب می پرسد: الان پشیمانید؟ معنای این سوال ضدانقلابی در یک برنامه انقلابی محور چیست؟! پدر باید جه جوابی بدهد؟ کارگردانی که هنوز برایش سوال این است که پدر و مادر شهید از اعزام جگر گوشه‌شان به جبهه پشیمانند یا نه، دنبال چیست؟ اصلا فرض محال، پدری بگوید من پشیمانم. مگر ساحت رسانه انقلابی این را قابل پخش می داند؟

دست آخر اینکه رسانه مانوس کاری می شود که دلربایی کند. تصویرها دروغ نمی گویند. جادوی تصویر جادویی بی رحم است که دوست و غریبه نمی شناسد. حرکت بزرگ انقلابی مقاومت جهانی آزادگان در مقابل استکبار، محصول پرورش نخبگانی عالم‌تاب به عنوان شهید است که جز در دامان مادران اسوه و الگو و پدرانی نمونه و با تقوا بزرگ نشده اند. این بزرگوران آنقدر خود بزرگند که برای رساندن پیامشان به هیچ بازیگری نیاز نیست. هیچ جلوه بصری وجوددارتر از گوهر ذی‌جود و ذی وجود پدر و مادر شهید نیست. هیچ جریانی برای فیلم‌سازی نمی تواند الگوی سمعی و بصری فاخرتری از صدا و تصویر پدر و مادر شهید خلق کند. مخاطب خود در نهایت قضاوت می کند که از راه مادری تا صبحانه با عشق، کدام جاده تو را زودتر به شهید می رساند. 

امروز سازمان عریض و طویل روایت فتح که جز به یک قطره از خون مطهر سید شهیدان اهل قلم، عزت دیگری نباید برای خود متصور باشد، سازنده صبحانه ای با عشق شده است که جریان انقلابی حاکم بر رسانه ملی، آن را قابل پخش نمی داند و حتی در نام صبحانه با عشق برای این مجموعه، اما و اگر دارد و از طرف دیگر، راه مادری حذف می شود؛ جون هر روز و گاهی روزی 4 بار پخش می شود. انقلابی‌گری یا مدلینگ سازی؛ مسئله این است....

| محمود شاهدی