یکشنبه 05 دي 1400 , 09:30
حفظ حریم و حیا در فضای مجازی
اکنون فضای زمین کوچک و دم دست شده و حتی تصور فاصله، در برابر هجوم سرعت سپر انداخته است...
فاش نیوز - اکنون فضای زمین کوچک و دم دست شده و حتی تصور فاصله، در برابر هجوم سرعت سپر انداخته است. در هنگامه ی آب رفتن فضا و محو شدن فاصله، التزام عملی به برخی از قطعیت های پیشین؛ به طرحی نو با اصولی سامان بخش نیاز دارد.
از مهمترین وجوه فرهنگ ایرانی اسلامی، وفاداری به مرزهای حریم و حیاست که ریشه های محکم آن در خاطره ی جمعی مردم ایران قرار دارد. یعنی همان عناصری که کلیّت سازنده ی نظامِ فرهنگی و ساخت های ذهنیِ آنها را همواره حفظ کرده است.
مفهوم حریم و حیا باهم ارتباط تنگاتنگ دارند:
- حریم، مرز ایجاد می کند؛ و ضمن حفاظت از تمامیت زندگی فضیلت مندانه ی فردی، به حریمِ دیگران نیز احترام می گذارد.
- حیا از آشکارگی می پرهیزد؛ این احساس تعریف ناپذیر، بازتابِ وجه راز آمیزِ عالم در حریمِ ارتباطات اجتماعی است.
در این مقاله ی کوتاه می کوشیم بر رویکرد نسل نوظهور به این امر پرتویی بیافکینم و تا حد امکان زمینه ی شکاف عظیم میان ادب و احکام؛ با فرهنگ غربی را نشان دهیم.
بدیهی است نمی توان تمام جوانب این موضوع وسیع را شکافت، اما باید اشاره کرد که ویژگی تفکر غربی آرام و قرار نداشتن و تکاپوی دائمی و فزون طلبی و کنجکاویِ بیمارگونه است. وقتی از یک کوهنورد انگلیسی پرسیدند چرا باید قله ی اورست را فتح کرد، پاسخ داد چون آنجاست؛ صِرفا آنجا بودن، انگیزه ی تحمل این مشقّت است.
این تفکر اکنون از رهگذر تکانه های الکترونیک؛ منافع درازمدت را در زدودن ادب و احکام از نسل وب جستجو می کند و مکّارانه در پی سرقت اندیشه ی این نسل است.
نارسایی های شدید دوره سیاست زدگی همگانیِ کنونی و عدم موفقیت بخشی از نسل وب، در فهم این نکته که روح یک ملت را نمی توان با برنامه ی بنگاه های خبر پراکنی غربی تغییر داد، باعث شده که نظام اجتماعی (جامعه و فرهنگ) هر از گاهی شاهد بحران های دوره ای باشد.
مفروض است:
الف: فضای مجازی تبدیل به آموزگاری شده که چشم شهروندانِ جهانِ مجازی را دلبخواهانه به روی شکل تازه ای از نگریستن به امورِ جهانِ واقعی باز می کند؛ مسئله ی حیاتی اینجاست که:
- ساختار وجودی این معلم از پیچ و مهره، و تخته سیاه آن صفحه ی صاف وبی است. بنابراین نباید از آن انتظار هیچ گونه درکی از حریم و حیا و ادب و تربیت، داشت.
- مهندسان فراسیاسی در دره ی سلیکُن آمریکا، جایی که مهدِ شیطان و مزاحم کمال یابی بشر است، از رهگذر تکانه های الکترونیک؛ با گرفتار کردن نسل وب در چنگ خود؛ موانع جدی بر سر راه یک زندگی فضیلت مند ایجاد نموده اند.
ب: سرزمینِ اوهام! برخی از شهروندانِ جهانِ مجازی را به چیزهای کوچک خشنود کرده، و میل و سلیقه ی آنها را در حد اموری چندش آور از فرهنگ غربی یعنی زندگی با توله ی سگ و شیر، خرگوش و شاهین و مار و ... که با فرزانگی مغایرت دارد؛ پایین آورده است.
اکنون که مجازی سازی دامنه ی وابستگی متقابل انسان ها را در مقیاسِ کلِّ کره ی زمین گسترش داده؛ مواجهه با شیوه های دیگرِ تفکر و گوش دادن به جهان و تغییراتش گریز ناپذیر شده است. بنا بر آنچه «نیچه» بینش "دورنمایی از جهان " می نامد، باید بر مسؤلیت های جمعی تآکید بیشتری داشت.
مفاهیم حریم و حیا به مثابه جوهر سازنده ی ادب و تربیت قابل تعمیم به همه هستند؛ از آنجا که ایرانیان زندگی هوشیارانه و اخلاقی را ارزشمند می دانند، مرز حریم و حیا را نیز با خوانشِ مخصوص به تمدن و فرهنگ خویش تعریف کرده و خط قرمزِ هنجار و گفتار و کردار را خودشان مشخص می کنند.
حریم عاملِ مؤثرِ هماهنگیِ نظام اجتماعی است. شاکله ی رفتارِ ناهنجارِ سیلیوودی و هالیوودی که برای شهروندانِ جهانِ مجازی به رایگان نمایش داده می شود؛ در واقع وجه بی حریمیِ ناهماهنگی ها را به جهان اجتماعی تسری داده است:
آنکه با گرگی مدارا می کنه / خلق و خوی گرگ پیدا می کنه
زیستن در جهان مجازی، نسل وب را با فرهنگ و خصال خویشتن بیگانه کرده است. این وحشت آباد که هر لحظه در حال تغییر است، به این نسل القاء می کند که سعادت و خوشی، صرفا در خور و خواب و عیش و نوش خلاصه می شود.
بعد از خوشامدگویی به جهان دیجیتال در سال 1995 توسط « نگروپونته » شیوه های پیشین گذران اوقات فراغت و سرگرمی دگرگون شد؛ برخی از نوجوانان و جوانان که در معرض گردباد آگاهی کاذب و تصاویر نامآنوس و بدتر از همه دزدیِ اندیشه قرار گرفتند؛ دورِ حریم و حیا و ادب و احکام و تربیت را خط کشیده اند.
همانطور که در عرصه ی فعالیت های اقتصادی و بازار، بیخیالی نسبت به حلال و حرام و بی توجهی به تداومِ خوردنِ غمِ نان! فاجعه آفرین است؛ در مناسبات نظام اجتماعی نیز بی اعتنایی به دستورات شرع مقدس و آموزه های دینی؛ می تواند سامان سفت و سخت نظام را دود کند و به هوا بفرستد.
نتایج پژوهش های کیفی نشان می دهد که بینِ عدمِ رعایتِ مرزِ حریم و حیا در مناسبات زندگی روزمره، با غمِ نان و بیرحمانه شدن زندگی؛ ارتباط معنادار وجود دارد.
دیری است که ادب و احکام و تربیت و شرایط اقتصادی؛ در زیر سایبان فرهنگ باهم امتزاج آلیاژگونه یافته اند اما به دلایل بسیاری، برای برخی سیاست پیشگان و متولیان امور، فهمِ این مثنوی اندکی تآخیر شده است.
فرهنگ در عالی ترین معنا، مسئله ای هستی شناسانه است، و به انسانیتِ انسان معنی می بخشد. فرهنگ نقشه ی راهی نیز برای التزام عملی به ارزش های معنوی و مادی در عصر دیجیتال ترسیم خواهدکرد. به نظر می رسد شاه بیت این نقشه ی راه، چگونگیِ فرزند خصال خویش بودن و پایبندی به ارزش ها باشد.
نخستین جایی که نسل نوظهور با مفاهیم ادب و احکام و تربیت و حریم و حیا آشنا می شود، کانون خانواده است. تجربه عاطفی و تخیلیِ نسل نوظهور، دقیقاً بر ارزش های درون خانه استوار است.
نتیجه گیری:
دیجیتالیسم، تخیل نسل وب را با اوهام آمیخته است. بدیهی است تخیل آغشته به وهم، تنها صورت های شیطانی می آفریند. در نتیجه، چالشِ حاصل از نفوذ دنیای بیرون، مرز قوام بخشِ خانه و رفتارهای ضروری از جمله ادب و تربیت برای داشتن زندگی فضیلت مندانه را به مخاطره افکنده است.
معلم، هنرمندی است که ماده ی کارش انسان است و بنا بر قاعده ی عقلی، خوب بودن را می آموزد. برخورد سطوح مختلف فرهنگی؛ برخی از نشستگان روبروی تخته سیاهِ وب را دچار ناهنجاری عجیبی کرده است. زیرا آموزگار جهان مجازی به آنها یاد می دهد که چگونه خوب نباشند!
شاکله ی رفتاریِ خاص آنها ترکیبی از ایرانی و غربی است. این شترمرغ که از دیجیتالیسم تغذیه می کند، تمایلی شدید به افراط و تفریط دارد! و بسیار پرمدعاست، انگار برای حافظان مرزهای حریم و حیا و ادب و تربیت، تخم دو زرده گذاشته است!
ناگفته پیداست که بی رحمانه شدن زندگی و غم نان؛ عده ای را از اندیشیدن به حریم و حیا باز می دارد. شرایط نابسامان اقتصادی تآثیر بنیادین بر جهان اجتماعی خواهد گذاشت.
تاریخ اندیشه ی سیاسی در اسلام از دوران زندگی ابن خلدون با عنوان عصر تباهی احوال مسلمین یاد می کند. شواهد روشنی بر احتمال تکرار آن عصر وجود دارد...
البته گناهِ خوردن غمِ نان را نمی توان به گردن فضای مجازی انداخت، به نظر می رسد پر مخاطره تر از آن؛ دغدغه ی برخی از سیاست پیشه گان برای تآمین هزینه ی اقامت فرزندان و بستگانشان در غرب می باشد! برخی جامعه پژوهان راهکارِ انقلابِ خونینِ اداری و از میز کندن صاحبان چنین دغدغه ای را پیشنهاد می کنند.
علاوه بر این، راهبردهای کاربردی دیگر عبارتند از:
- مشخص نمودن تمایزِ موجود میان فرهنگ آرمانی با فرهنگ واقعی؛
- باز اندیشی در برخی از جنبه های فرهنگ آرمانی با توجه به مقتضیات زمان و مکان؛
- تحقیقات عمیق و گسترده ی پیمایشی از سوی دانشگاه ها و متخصصان علوم اجتماعی؛
فضای مجازی با راه انداختن تورِ سیر و سفرِ شادمانه؛ شهروندان فضای مجازی را در شور و حالی جوانانه و بی وقفه به تماشای شهرِفرنگ می برد؛ و فانتزی های آنها را با بیخیالی نسبت به ادب و احکام و حریم و حیا! و بی اعتنایی به سنت و میراث مذهبی و ملی، مجازاً عینیّت می بخشد؛ این کار امنیّت تاریخ فردای ایران اسلامی را نیز به خطر می اندازد.
به جای سخن آخر، شعر زیبای شاعر معاصر احمد شاملو را زمزمه می کنیم:
از دست های گرم تو،
کودکان توأمان آغوشِ خویش،
سخن ها می توانم گفت،
غم نان اگر بگذارد.
نغمه در نغمه در افکنده،
ای مسیح مادر، ای خورشید!،
از مهربانی بیدریغ جانت،
با چنگِ تمامی ناپذیر تو سرودها می توانم کرد،
غم نان اگر بکذارد.
رنگ ها در رنگ ها دویده،
از رنگین کمانِ بهاری تو،
که سرا پرده در این باغ خزان رسیده بر افراشته است،
نقش ها می توانم زد،
غم نان اگر بگذارد.
چشمه ساری در دل و آبشاری در کف،
آفتابی در نگاه و فرشته ای در پیراهن،
از انسانی که تویی، قصه ها می توانم کرد،
غم نان اگر بگذارد.
| سید مهدی حسینی
القصه به یک صافکار جهت صافکاری یک فروند مغز چپی نیازمندیم لطف بدون رنگ در بیاره !!!!
فاش اون تا چند ساعت برات کف میزد !!!
با اهداء شایسته ترین سلام و احترام خدمت جناب آقای دکتر قنبر عزیزم
با تشکر از گشودن باب تبادل اندیشه ؛ و پوزش ازاینکه نکنه چیزی گفته باشم که به عزیزِ دلِ برادر؛ بر بخوره !
-چند نکته را در با عنوان «پاسخ گونه ای به مطلب زیبایتان» عرض می کنم:
بدیهی است که مسیر حرکت در گذر عمر را کسی گل ریزان نکرده ! چندی است که حادثه ی فضای مجازی رخ داده و همه ی ذهن ها را متوجه ی خود کرده است.
در این خصوص، چند سؤال بنیادین مطرح است:
- چرا فضای مجازی، غرب را بسان بهشت موعود القاء می کند و اصرار دارد که هر آنچه غربی است سرشار از جاذبه ی سحر انگیز آوای پریان است؟
- چرا نسل وب باید جورِ بی تدبیریِ برخی متصدیان و متولیان امور فرهنگی را بکشد؟
- چرا باید دود ندانم کاری و بی لیاقتی برخی سیاست پیشگان و نویسندگانِ داستانِ دنباله دارِ اختلاس به چشم نوجوانان و جوانان برود و بخش زیادی از نسل وب آن را به پای نظام و حکومت اسلامی بنویسد؟
- گناه این عزیزان چیست که به علت اینکه اندیشه ی انتقادی بهشون آموزش داده نشده ، باید در پیچ و خم کتاب پرحجم فضای مجازی ره گم شوند و یا در سیاه چاله ی فضای مجازی بیافتند و سر نوشتشان تباه شود؟
- آیا شایسته است نوجوانان و جوانان این مرزو بوم با خوردن سالاد فصل که کترینگ تکنیک با نور و رنگ به زیبایی هرچه تمامتر تزئینش کرده و به رایگان در اختیارشان قرار داده؛ مسموم شوند؟
دکتر عزیزم؛ چه کسی می تواند تاوان عقیم شدن بخشی از نسل وب که از رهگذر صفحه ی صاف وبی دچار بلوغ زود رس شده اند را بدهد.
با آغاز بازی بزرگ و عصر سرمایه داری دیجیتال محور؛ و خارج شدن فضا ی مجازی از جعبه ی پاندورای دیجیتال ! انحصارترسیم نقشه ی راه مورد نیازِ نسل نوظهور برای فرهیختگی و فرزانگی ، به دست فضای مجازی افتاد که هیچ گونه سازمان دهی و نظم در ارائه آگاهی را مراعات نمی کند.
جمع شدن اندیشه های سرگردان و سردرگمی که اغلب در سراب روشن نگریِ کانتی ریشه دارند؛ با جمع شدن در زیر کلبه ی الکترونیک در دره ی سلیکن در آمریکا ؛ با به بازی گرفتن دو مقوله ی فهم یعنی زمان و مکان؛ در کنار دنیای ملموس و دورو برمان دنیایی مجازی را ساختند ...
با تبدیل شدن وب World Wide Web به بخشی اساسی از کار، مدرسه و زندگی روز مره و نظام اجتماعی ( جامعه و فرهنگ ) ، نسل جدید از رهگذر فضای مجازی؛ آمیخته به وب شده و آن را انتهای چشم انداز اطلاعاتی خود می بیند و در معرضِ خطرِ ندیدن آنچه که بلحاظ سرشتی ؛ اساسا دیجیتال شدنی نیست ، قرار دارد.
پرتو افکنی بر ماهیت زندگی دیجیتال و ناخرسندیهای آن و پدیدار نمودن چهره ژانوسی امر دیجیتال در زندگی روزمره ی نسل نو ظهور جامعه ایران ، یکی از ضروری ترین اقدامات در نظام اجتماعی امروز ایران است.
لازم است در حد توان شرایط و خصوصیاتی را ترسیم کنیم که فضای مجازی با ایجاد و بهره گیری از آنها ، این وضعیت و اوضاع قابل مطالعه و در خور تأمل را به وجود آورده است.
شما دکتر بزرگوار بهتر از همه می دانید که زمینه های متنوعی برای بحث وتبادل نظر پیرامون فضای مجازی وجود دارد ؛ از جمله تأثیر اثیری آن بر زندگی روزمره و معنای ایمان و جایگاه امر قدسی، دین و مناسک، عقلانیت، سنت، مناسبات جنسی، خانواده و ازدواح، هنر، اخلاق، روابط بین نسلی، مصرف و منزلت ... که فرصتی مناسب تر می طلبد.
عذر تقصیر بخاطر تصدیع اوقات و التماس دعای بسیار
سپاس از دست اندر کاران سایت وزین فاش نیوز که امکان گفتگوی دوستانه را فراهم نموده اند.
با اهداء شایسته ترین سلام و احترام خدمت شما دوست عزیزی که لطف کردی وقت گذاشتی ؛ مطالب را از نظر گذراندی و نظرات ارزشمندت را هم ارسال کردی . ممنون و متشکرم ، دست مریزاد.
هانا آرنت مقدمه ی کتاب بسیار خواندنی وضع بشر ، را اینگونه به پایان می برد:
« هروقت مطلبی می نویسید و آن را به جهان می فرستید و آن مطلب عمومی می شود؛ بی گمان هرکسی مختار است هر کاری که می خواهد با آن انجام دهد[ هرگونه برداشت دلبخواهانه از آن داشته باشد. ] ... باید بکوشید با کاری که دیگران با آن می کنند چیزی بیامورزید.» بیش از هفتاد سال است که این سخن نغز در حوزه ی مباحث اندیشه ورزی تازگی خودش را حفظ کرده و باید هم همینطور باشد ...
- از نظری که لطف نمودی و مهرورزانه توصیه کردی؛ آموختم که وارد دنیای کف خیابونم بشم و از لوکوموتیو پریستیژ ادبی فاصله بگیرم ! البته بهتره که آدم بیشتر از پیش خیابون گردی کنه و بقول والتر بنیامین پرسه بزنه ... ؛ البته غم نان اگر بگذارد ! و فاصله گرفتن از پرستیژ ادبی هم کاری نیکو و بسیار سنجیده است ؛
- در مورد صافکاری یک فروند مغز چپی نیازمندیم لطف[ لطفا ] بدون رنگ در بیاره !!!! ... گفت آنکه یافت می نشود آنم آرزوست ...
پایدار باشی، با سپاس مجدد و التماس دعای بسیار
از اینکه اسباب زحمت شما شدم عذر خواهی میکنم .
مطلب مغز چپی در خصوص مطلب شما نبود و بنده اجازه چنین گستاخی رو بخودم نمیدم . جناب دکتر بنده هم یه اکابر سواد اکادمیکی زیر سطح عالمی چون شما دارم .
برای شما آرزوی سلامتی دارم . البته باید ذکر کنم چند مطلب در باب ارادت برای شما نگاشتم که توسط عوامل اون و آن چان سوچی قلع و قم و به درجه نفلکی نائل آمد . زنده باشی دکتر جان .
سلام علیکم و رحمت الله
عزیز دل برادر، نوشته ی قشنگتان و بهره گیری خلاقانه از واژگانی مثل کف زدن، مغز چپی، کف خیابون، لوکوموتیو پرستیژ ادبی ،سانسور، و ... در نوشته ی پیشین؛ و تواضع مثال زدنی در نوشته ی جدید:
اولا: پختگی و استخوان ترکاندگی شما دوست عزیز را نشان می ده ؛
ثانیا: نشان از تحصیلات تکمیلی حضرتعالی احتمالا در یکی از زیر شاخه های رشته ی علوم سیاسی داره ؛
رازوارگیِ انتخاب اسم نیز این گمان را تقویت می کنه ...
بهرحال از اینکه لطف نمودی کمال تشکر را دارم ، تازه ای کاش مطلب مغز چپی در خصوص مطلب بنده می شد.
در این خصوص یقین دارم که لطفی بالاتر از بی رحمانه به نقد کشیدن مطالب وجود ندارد، ملا نقطی بودن و مو را از ماست کشیدن شاید جای دیگه خیلی طرفدار نداشته باشه اما به نظر بنده برای مطالبی که بقول آرنت به جهان فرستاده و عمومی میشه؛ اگه نگیم از اوجب واجبات ؛ ولی امری بسیار بسیار واجب و ضروریه ... در این مورد شک نکنید.
با تقدیم احترام ؛ منتظر نظرات نقادانه ی حضرتعالی می مانم.
به عزیز نکته سنجی
که سخن نگفته باشی
به سخن رسیده باشد...
سلام و عرض ارادت و احترام متقابل دارم خدمت دکتر عزیزعمر و عزت شما فزون باد ....
بنظر من در دنیا دو نفر ذهن بشریت رو خراب کردند !
کارل مارکس و زیمگوند فروید ، که فسلفه بنیادین همین است و همین را بنا و زیر بنای تکامل وسپس رستاخیز تفکرات بنی آدم رو بسمت انحتاط کشوندن .....
بیش از این افاضه کلام نمیکنم که در محضر حضرت عالی تلمیذی عوامم . زنده باشید .
اینقدر از فضای مجازی بد نگویید
من بهم برمی خوره .
استیو هاروی را می شناسید ؟
اون جملات زیبایی از همراه کردن آدمهایی که ظرفیت درک مسیر تو را نداد داره . فقط یه چند جمله ازش بنویسم . میگه اگر موشک اون مثل موشک تو داری این انرژی بود خدا زودتر بهش می داد . الکی همه را دنبال خودتان راه نیندازید .
این جمله مطابق فرمایش خداست
تعز من یشاء و تزل من یشاء
دیگه بغض و اشک نمی زاره بنویسم باز . نمی دونی اشتباه من چه امتیازاتی ازم سلب کرد که مربوط به فضای مجازی نیست . گول ظاهر آدمها را خوردیم .
این رو ولش کن . یه چیز بگم ؟
آخر اون نظافت کار پیدا شد ؟
جان خودتان بفرستید افکار منو هم جارو کنه .
خودم یه حرکتی زدم خوب بوده
اما یه نظافت کار بیاد اون که حک شده رو مخم با هنرش بشوره بریز دور .