غیرت ! گریزگاهِ رهایی از شرّ آفات تمدن صنعتی

فاش نیوز - در موقعیت خطیر کنونی، تکانه های الکترونیک جامعه ی ما و آحادش را تهدید می کند؛ دسترسی فوری به انبوهی از اطلاعات درست و نادرست و ابزارهای جستجو، کودکان، نوجوانان و جوانان را در خوش نشینی های شبانه روزی سرگرم کرده است!

باید اجازه داد فرهنگ خود برای خود سخن بگوید؛ بی تردید اگر ویژگی های فرهنگ ایرانی اسلامی قدر بینند و در صدر نشینند، در این موقعیت پر مخاطره هم می توان صلاحیت های سبک زندگی ایرانی اسلامی را به جهانیان نشان داد.  

در این خصوص باید بیش از پیش بر  نکات ذیل تأکید نمود:

1. از مقوله ی عظیم غیرت باید با عظمت سخن گفت.
2. تاریخ؛ هنرِ دیدنِ گذشته در زمان حال و تداوم بخش آراء و اندیشه ها به صورت نسل اندر نسل است.

رهبر فرزانه ی انقلاب که خود سیاحتگر معنا و سلف صالحِ بزرگترین علمدارِ شأن و شرف و غیرت دینی در عصر حاضر است در سالگرد شهدای انقلاب در نوزدهم دیماه، با تأکید بر حفظ غیرت دینی به مثابه عامل نجات کشور در بزنگاه های مختلف؛ فرمودند:

 غیرت دینی با تبدیل تهدیدها به فرصت موجب شد که جوان های ما در جنگِ در واقع بین المللی؛ که همه همدست بودند ایران را شکست بدهند، همه اینها را شکست داد و توانست پیروز شود. این منشأئش غیرت دینی بود.

در جامعه و فرهنگ ما، واژه ی غیرت؛ شناسنامه ی دائمی و نشانه ی ادامه ی حیاتِ جهان باستان تا امروز و تاریخ فردا است. دلبستگی، رغبت، علاقه و احساس نهفته در این مفهومِ والا همواره  به سراغ ما می آید و دعوت می کند فرزند خصال خویشتن باشیم.

 این مقاله ی کوتاه بر این پیش فرض استوار است که به موازات رشد سِحرآمیز و توقف ناپذیرِ تکنولوژی ارتباطیِ نوین؛ رفتار و کردار مبتنی بر حریم و حیا که از سرچشمه ی خوشگوارِ  مرامِ و منشِ ایرانی اسلامی آب می خورد، در نسل وب دچار آفت شده است. پادزهر این آفت غیرت است!

فرضیه:

الف: نظم هنجاری و روحانیِ نظام اجتماعی (جامعه و فرهنگ) که الزاما باید با بینش فردی و ارزش ها و اعتقادات شهروندان و غیرت ایرانی اسلامی هماهنگ باشد، باشتاب فزاینده در حال دگردیسی است.

ب: در عصر طلاییِ دست رسی به اطلاعات، نوجوانان و جوانان؛ شیفته و اسیرِ محتوا و جاذبه هایی می شوند که رسانه های نوپدید با خودشان می آورند.

ج: پنهان شدنِ ماهیت و هدفِ اصلیِ تهیه ی کنندگانِ برنامه های نسل وب پسند! پشت فناوری رسانه های نوپدید؛ مهمترین آفت تمدن صنعتی است.

از رهگذر تحلیل جامعه شناختی می توان نشان داد که چگونه  وسایل الکترونیکی با قدرت فوق العاده و حوزه ی گسترده و حضور نافذ و البته تأثیری ویرانگر! هر روز بیش از دیروز سلامت روح و جسم کودکان، نوجوانان و جوانان را به خطر می اندازند.

تأکید بر معنا و مفهوم غیرت به این دلیل است که این ابزارِ ادبیات و واژه ی پر پندار:

• اولا: دارای قدرت تَصوُّریِ توصیف ناپذیر است.
• ثانیا: شالوده ی اصلیِ هویت در تمدن، جامعه و فرهنگِ اسلامی ایرانی است.
• ثالثا: بیانگر توالی تاریخی است و چشمان ما را با ویژگی های فرهنگ خودمان آشنا می کند.

 پرتو افکنی بر منطق درونی غیرت دینی به خوبی نشان می دهد که این امر از رهگذر تقویت روحیه ی ملی، باعث افزایش قدرت ملی می شود؛ به همین دلیل مهندسان فراسیاسی که در درّه ی سلیکن مأوی گزیده اند با تمرکز برمنابعِ قدرت ملی و مظاهرِ آن، رمز این معادله را کشف کردند؛ و تمام قوای فکری خود را بکار گرفتند تا نسل وب را با آن بیگانه سازند.

پیش از این؛ با پدیداری استبداد شبه مدرنیست رضاخانی و حرکت کشور به سمت غربی شدن، مقوله ی غیرت دینی دچار آفتِ بحران شد؛ پسرش هم برای شیوع این آفت! حتی از رژیم اشغالگر قدس کمک گرفت...

حداقل دو عامل زمینه ی به اوج رسیدن آفت بحران غیرت دینی شد:

• اجرای سیاست کاپیتولاسیون محمدرضا شاهی
•  اجرای خط و مشی گروه موسوم به نخبه گان نوساز

 به بیان پروین اعتصامی:

• کارها کردند اما پست و زشت/ ساختند آینه ها اما زخشت
• قصه ها گفتند بی اصل و اساس/ دزدها بگماشتند از بهر پاس
• جامها لبریز کردند از فساد/ رشته ها رشتند در دوک عناد

بدیهی است که برای اندیشیدن نیاز به ادبیات و کلمه داریم. اربابانِ آزاد اندیشِ مطالعه و تحقیق به خوبی می دانند که مثلا چرا:

• « هگل » اعتراف می کند که بشریت با ایرانیان وارد دالان تاریخ شد؛
• « روسو » می گوید مردم سرزمین های دیگر نزد پارسیان فضیلت می آموختند؛
•  « ارسطو »  خاطر نشان می کند که یونانیان پس از جنگِ با ایران، در پی آموختن همه گونه دانش برآمدند؛

سرگرم کردن کودکان و نوجوانان همواره مورد توجه اهل نظر بوده است. آرخیتاسِ ریاضی دان در یونان باستان، در اختراع ابزار سرگرم کردن کودکان نیز نابغه بوده و جغجغه هم می ساخته:

  "جغجغه اختراعی بزرگ و بازیچه ای است برای ذهن کودکان؛ زیرا کودکان آرام نخواهند بود، باید همیشه به کاری سر گرم باشند، این ابزار را مردم به کودکان خود می دهند تا آنان را سرگرم دارند و از شکستن افزار های خانه باز دارند. (سیاستِ ارسطو، ص 340 ) "

تفکر نوینِ چگونه سرگرم ساختن کودکان با ابزار الکترونیک نیز ریشه در اندیشه ای دارد که در کنفرانس نیویورک در سال 1940 به ذهن نوربرت واینر ( ریاضی دان و بازیگر اصلی سیر تحول رایانه ها ) راه یافت.

 محصول اندیشه ورزی ریاضیدان اخیر که به پردازش اطلاعات و کنترل و ارتباط علاقه داشت؛ اکنون در سال 2022 با شتابی حیرت انگیز به سیر تکاملی خود ادامه می دهد. شکل های پرتنوعِ این ابزار با نام تجاری موبایل در دست همگان قرار دارد و جغجغه ای است برای کودکان بزرگتر!

روشن است که اشتغال عملی و شبانه روزی به ابزار سرگرمیِ جدید؛ بر خُلق و خو و شاکله ی رفتاری فرزندان ما تأثیر بنیادین می گذارد.

این فرشته ماشینِ هوشمند! که به جز خباثت و حقه بازی چیزی ندارد، از همان لحظه ی ورود به کشور ما؛ چشمان مرموزش به منبع عظیم و پر رمز و رازِ غیرت دینی افتاد و متوجه ی نقش آن در حفظِ انسجام اجتماعی و افزایش قدرت ملی شد؛ و بلافاصله  فکر دزدیدن عقل و گوهر عفت و پاکدامنی از نسل نوظهور به سرش زد.

این امر حقیقت دارد اما همه ی واقعیت نیست چرا که هنورز ذات تکنولوژی جدید ارتباطی به درستی شناخته نشده و  برای  نسل وب توضیح داده نشده که بین تکنیک و پیامدهای فکری آن امتزاج آلیاژگونه وجود دارد.

 اشتباه جبران ناپذیر این بود که ابزار تکنیک را در دست فرزندانمان قرار دادیم اما:

•  آنها را از پیامدهای ویرانگر و خانمان برانداز ابزار رگرمی نوپدید آگاه نکردیم؛
• آنها را با اندیشه ی انتقادی یعنی پیش نیاز ضروری ورود به فضای مجازی آشنا نکردیم.

باید گفت جایت خالیه ارسطو! که ببینی جغجغه ی آرخیتاس نه تنها پلی شده برای رسیدن به مرحله ی شکستن افزار های خانه؛ بلکه بی شرمانه ازبی غیرتی قبح زدایی کرده و شیوه های شکستنِ دلِ والدین و... را درِ گوشِ کودکان و نوجوانان و جوانان زمزمه می کند. بدتر از همه کسب سود هرچه بیشتر سازندگانش را به هرچه بدتر بودن کاربرانش منوط کرده است.

نتیجه گیری:

 انقلاب فناورانه در تولید و ارتباطات معنا و مفهوم پدیده ی اجتماعی و مقوله ی فرهنگیِ غیرت را خدشه دار کرد. نتیجه ی طبیعیِ شب نشینی نوجوانان و جوانان در جهان مجازی و نقش بنیادین آن در صورت بندی نوینِ زندگی روزمره؛ دور شدن هرچه بیشتر از خصال خویشتن است.

در حوزه ی اندیشه ورزی، مفاهیمی چون غیرت، رگ، مردانگی، مروت، حمیت، صفت، تعصب، ناموس‌ پرستی و...؛ به  دلیل برخورداری از:

• کفایت نظری
•  تعمیم پذیری
• ظرفیت تحلیلی

  همواره برای حمل و انتقالِ اندیشه و احساس به نسل بعد به کار می روند و نقشه ی راهِ مفرّ از شرّ آفاتِ تمدن صنعتی  را ترسیم می کنند.

هرچند انقلاب از مقوله ی غیرت آفت زدایی کرد؛ اما کتاب قطور انقلاب اسلامی بیش از آنکه خوانده شود! در موردش حرف زده شده است؛ سطر به سطر این کتاب سرنوشت ساز  باید با دقت خوانده شود و مفاهیم عمیق آن مورد اندیشه ورزی بی غرضانه قرار بگیرد:

چنانکه «شالیان، و راژو» نگاشته اند، جمهوری اسلامی مادام که طبقات مختلف مردم از رژیم پشتیبانی می کنند حتی بعد از امام خمینی[ره] نیز به بقاء خود ادامه خواهد داد...

با توجه به واقعیتِ جهانِ دائما در حال تغییر و تحول! و ناگزیری از اشتغال عملی به ابزار نوینِ سرگرم کننده؛ پیشگیری از ابتلاء غیرت به آفتِ بحران دو شرط اصلی دارد:

•  نظام تعلیم و تربیت به فرزندان ایران زمین، به موازات دانایی، هوشیاری و بینایی؛ شیوه ی درستِ گذرانِ اوقات را بیاموزد.
• مردان سیاست پند حافظ (مصلحت دید من آن است که یاران همه کار/ بگذارند و سر طره ی یاری گیرند) را آویزه ی گوش نمایند؛

همانطور که تجربه ی تحولات نیمه ی اولِ قرن پیشین به خوبی نشان می دهد؛ هرکه به پند نصیحت گران/ گوش نگیرد بخورد گوشمال.

سخن آخر:

 تاریخ پژوهان بدون اشاره به چگونگی و ترتیب تکرار تاریخ؛ تأکید دارند که زیر گنبد کبود هیچ حادثه ای تازگی ندارد، اکنون آینه ی زمان، داستان جلوداری « موسی (ع) » و اندر میانی نیل! را منعکس می کند. در این بزنگاه و در ینگه ی دنیا از بالکن کاخی که با پوشال های سفید رنگِ مجازی ساخته شده؛ « عموسامُ فرعونیاهو » پشت تریبون تکنولوژِ ی قرار گرفته و در بلندگوی دیجیتال اعلام می کند: انا ربکم الاعلی!

| دکتر جانباز سیدمهدی حسینی