نگاهی به زندگی پیامبر به سبک گوته

درباره نویسنده:

زین‌العابدین رهنما (1272-1368ش)، نویسنده، روزنامه‌نگار، مترجم، نماینده مجلس شورای ملی ایران، مفسر قرآن کریم، مدیر مسئول روزنامه ایران (چاپ تهران دوره مشروطه)، در پایان جنگ جهانى دوم  سفیر ایران در فرانسه (1320ش)، سفیر ایران در لبنان بود.

او فرزند شیخ العراقین مازندرانى، در 15 آذر 1273 خورشیدى در کربلا زاده شد.

او برادرزادۀ حاج شیخ عبدالله حائرى مازندرانى عارف نامى، و نوۀ شیخ زین‌العابدین مازندرانى است که شهر و وطن خود را براى تحصیل فقه و اصول ترک نمود و در نجف نزد صاحب جواهر الکلام این دو رشته علوم عالیۀ اسلامى را تحصیل کرد و اجازۀ اجتهاد خود را از آنجا گرفت و به کربلا رفت و در آنجا اقامت گزید و مرجعیت شیعه‌هاى کشورهاى مختلف از قبیل ایران، عراق، سوریه، لبنان و هند را به عهده داشت. رساله‌هاى علمى ایشان در هند به چندین چاپ رسید.

او در دهه ۱۳۲۰ مدیرمسئول روزنامه ایران، رئیس انجمن قلم ایران و از برجسته‌ترین روزنامه‌نگاران ایران بود. رهنما چندین دوره نماینده مجلس شورای ملی، وزیرمختار ایران در فرانسه و سفیر ایران در کشورهای عربی نیز بوده‌است. او به جز زبان فارسی، به زبان‌های عربی و فرانسوی نیز تسلط داشت. او بیشتر به خاطر دو کتابش به نام‌های پیامبر و حسین، مشهور است.

‌

      زین العابدین رهنما

درباره کتاب:

اسلام دینی است که از مراکش در غرب تا اندونزی در شرق، از قزاقستان در شمال تا مرکز افریقا، میلیونها پیرو دارد. اسلام چگونه توانسته قلمرویی بدین وسعت داشته باشد؟ این خود معجزی است که محمد(ص) توانست از حجاز و از قومی جاهل به منصه ظهور رساند...

کتاب‌های درباره‌ی وقایع گذشته بر دو قسم‌اند:

یک قسم تاریخ است با تعریف خاص خود که تمامی اخبار و مطالب آن از متون منابع تاریخی اخذ می‌شود و محققین در تألیفات خود به آن‌ها استناد می‌کنند؛ یک قسم هم به اسلوب داستان‌های تاریخی است مانند کتاب پیامبر زین‌العابدین رهنما که جنبه‌ی تاریخی دارد ولی تاریخ نیست؛ به این معنی که از مستفاد آن نمی‌توان نتیجه‌ی قطعی، فقهی یا علمی گرفت، فقط به صورت رمان تخیلی و اطلاق آن به مفاد موجود می‌تواند مورد نظر باشد.

با این تعریف خواننده‌ی آن نه یک کتاب تاریخ بلکه داستانی سرگرم‌کننده در زمینه‌ی موضوعی تاریخی برای خواندن در دست دارد.

برای نویسندگان این‌گونه کتاب‌ها، وقایع تاریخی ابزار کار تفننی یا هنری‌شان است و در روش خود زیاد هم به صحت و سقم وقایع تاریخی توجه ندارند، چنان‌چه در ضمن کار نوشتن داستان تاریخی در مآخذ خود با مطالب دینی یا موراد فقهی هم ـ که معمولاً در حیطه‌ی تخصصی‌شان نیست ـ برخورد کنند از آن العهده علی الراوی می‌گذرند. بنابراین همان‌طور که دکتر توفیق تحت عنوان «راجع به پیامبر» در مقدمه نوشته: این کتاب را نویسنده زین‌العابدین رهنما به سبک بیوگرافی‌نویسان معاصر اروپا شبیه به کتاب‌ها «ناپلئون»، «گوته»، «بیسمارک» به رشته‌ی تحریر و توصیف درآورده است. پس نباید از آن انتظار یک کتاب تاریخ یا اثر تاریخی مرجع را برای استناد داشت.

خود نویسنده مى‌گوید: «این کتاب را براى علما و فضلا ننوشتم.براى خدمت به علم و تاریخ هم ننوشتم. این کتاب را من به عشق و ایمان و براى فضیلت و سجایا نوشته‌ام. من معتقد بودم دنیا، دنیایى که امروز در آن زندگى مى‌کنیم، محتاج به فضیلت و سیرت است...».

در مقدمۀ کتاب پیامبر مى‌نویسد: «موقعى که از تهران حرکت کردم روحا و جسما خسته بودم.پانزده سال نگارش روزانه و روزنامه نگارى، با خوبیها و بدیهاى آن و مشاغل دیگر البته خسته کننده بود...خواستم موضوعى را مورد نگارش قرار دهم که از هر گونه سیاستى دور باشد. حیات محمد(ص) را دوست داشتم و بدان مشغول بودم...کتابى که در دسترس شما گذاشته مى‌شود تاریخ یک ظلمت و نور و سرگذشت یک شب طولانى است که به یک صبح روشن تبدیل مى‌شود».

“پیامبر” کتاب رمانی با محتوای تاریخی در خصوص زندگی حضرت محمد (ص) می‌باشد که سرگذشت زندگی این بزرگوار را روایت می‌کند. بنا بر اظهارات ارائه شده توسط نویسنده، تمامی مطالب ذکر شده در این اثر، از صحیح ترین مدارک و کتاب های تاریخی سرزمین عرب است که کلیه ی آن ها مورد تایید مورخان غربی قرار گرفته و هم چنین مکالمات موجود در طول محتوای آن، بر مبنای آیات قرآنی، احادیث و کتاب های سیره ی قابل استناد ذکر می‌گردد. رهنما رمان خویش را از قبل تولد حضرت محمد (ص) آغاز نموده و با امتداد آن تا دوران بعثت، هجرت و سرانجام رحلت این بزرگوار به پایان می‌رساند. وی این روایت‌ها را با بهر‌گیری از ذوق و قریحه ی خویش بسط داده و نتایج آن را با تاریخ در هم آمیخته و از همین روی، جهت جدا کردن بخش های تاریخی – واقعی و تخیلی – افسانه ای، قسمت های افسانه را با جمله ی «خدا داناتر است» مشخص کرده است. به بیانی ساده‌تر می‌توان گفت، کتاب پیامبر به شیوه‌ای داستانی سرنوشت محمد بن عبدالله، آخرین پیامبر مسلمانان را بسیار تاثیرگذار شرح می دهد به طوری‌که، برای خواننده از جذابیت بالایی برخوردار می‌باشد؛ در واقع، این اثر، با قدرت فراوان، احساسات و نگرش مخاطب را نسبت به پیامبر خدا تحت تاثیر خود قرار داده و در نهایت به واسطه‌ی آشنا نمودن وی با تمامی جنبه‌های وجودی محمد (ص)، او را بیش از پیش نسبت به رسول خداوند علاقه‌مند می‌کند.

*به کوشش الهه مشهد