از "نذر عباس" تا "نذر قاسم"؛ گنده لاتی که به عشق حاج قاسم مدافع حرم و شهید شد

فاش نیوز - نمایش «نذر عباس» به نویسندگی، کارگردانی و بازیگری "محمد یزدی" سه شنبه 4 بهمن ماه 1401 در دو سانس 17 و 19 در تالار سایه مجموعه تئاتر شهر در چهل و یکمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر برای تماشاگران و هیئت داوران به روی صحنه رفت و پس از اجرا، برای چند دقیقه مورد تقدیر فوق العاده تماشاگران که ایستاده گروه را تشویق می کردند، قرار گرفت. بازی پر انرژی و قابل اعتنای "محمد یزدی" و گروه قوی بازیگری، یک اجرای نفس‌گیر را به تماشاگران هدیه داده است. هنگام ورود به تالار نمایش، دکوری که بسیاری از اِلمان ها را در خود جای داده از پلاک های آویزان تا تابوتی که نزدیک به تماشاگران قرار داده شده، چشم نواز است. راوی نمایش، عباس، مشهور به "عباس بربری" یا همان "عباس تَتُو" است که در فضایی سورئال و غیر مادی، روایت سفر و سیر تحولش از روزگار جاهلی و چاقوکشی و داش‌مشتی گری و ناموس پرستی تا درجه حر شدن را با عشق و ارادت به سردار سلیمانی در مکتب انسان‌سازِ اسلام، برای تماشاگران، با لحن تراژیک و در جاهایی طنز، اجر می کند.

به گزارش خبرنگار تئاتر فاش‌نیوز، "محمد یزدی" که نمایش "نذر عباس" او برگزیده جشنواره تئاتر استان تهران و جشنواره ملی ایثار می باشد و به چهل و یکمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر راه یافته است، درباره موضوع این نمایش نامه و علت نامگذاری گفت: بنده خدمت شما و مخاطبان رسانه تان عرض سلام دارم. در ابتدای امر، امیدوارم که تماشاگران از اجرای گروه ما راضی بوده باشند و در روزهای پیش رو هم اتفاق های خوبی را برای جشنواره شاهد باشیم. امروز ابتدا یک اجرا برای بازبینی داشتیم، این اجرای دوم ما بود که خدمت شما به روی صحنه بردیم و یک اجرا هم دقایقی بعد برای داوران و تماشاگران داریم.

محمد یزدی افزود: این نمایش‌نامه برگرفته از واقعیت می باشد. متن و اجرای آن از حقایق مستند زندگی شخصیتی‌ست که پس از نذرهای مادرش، روز عاشورا به دنیا می آید و مادرش او را نذر حضرت عباس (ع) می کند. خانواده عباس ساکن یافت آباد بودند و بعدها به یکی از شهدای شاخص مدافع حرم تبدیل شدند و همچنین چند شهید شاخص مدافع حرم دیگر شکل گرفته است.

این نویسنده و کارگردان در همین ارتباط اضافه کرد: زمانی که قرار بر نگارش متنی برای سردار شهید حاج قاسم سلیمانی شد، مصمم بودم که در فضای کلیشه های رایجِ حوزه نمایشیِ ژانر دفاع مقدس و جنگ و محور مقاومت، کار نکنم و نگاه تازه ای به مدافعان حرم و همینطور اجرای به روزی از جامعه داشته باشم. در مرحله پژوهش به این موضوع برخوردم و آن را امروزی یافتم. خاطرم هست روزی که فرمایشات مقام معظم رهبری را می شنیدم، ایشان به زندگانی و سیره این شهید جوانِ مدافع حرم، نگاه بسیار زیبایی داشتند و در اینجا بود که سوژه و موضوع، برای من جالب توجه واقع شد.

وی یادآور شد: خوشبختانه نمایش "نذر عباس" در جشنواره استانی چندین جایزه برای شاخه های نویسندگی، بازیگری، کارگردانی و طراحی صحنه دریافت کرده است. در جشنواره ملی تئاتر ایثار نیز بنده جایزه اول بازیگری و نویسندگی و کارگردانی گرفتم. اینها اقبال هایی است که تا به اینجا از آنِ این نمایش شد و من روی سِن هم هنگام دریافت جایزه عرض کردم که مدیون برکت وجود سردار سپهبد شهید، حاج قاسم سلیمانی هستم.

"یزدی" در خصوص مهم‌ترین چالشی که در این کار با آن روبرو بوده است گفت: کار کردن در تئاتر در این برهه زمانی خیلی سخت است. هر کسی تئاتر کار نمی کند و اگر در این هنر نمایشی فعالیت کند، در مرکز سیبل و هدف بسیاری از مشکلات قرار گرفته است. من چون دلی حاج قاسم را دوست دارم، این متن را نوشتم و کارگردانی و بازی کردم و می دانستم که هجمه سنگینی از برخی نواحی به من وارد می شود. اما معتقد هستم رسالت هنرمند باید در اجرا به انجام برسد. اگر دقت شود خواهید دید که ما در این نمایش به بسیاری از مسائل روز جوانان نیز پرداختیم و اعتقاد داریم هنرمند اگر حرفی دارد باید در قالب هنر و اثرش آن را بیان کند. حرف بنده این است که تئاتری ها باید تئاتر کار کنند.

او همچنین در مورد جای خالی چنین دست نمایش هایی در ساحت تئاتر کشور خاطرنشان کرد: به طور صد در صدی می توانم بگویم چنین جای خالی وجود دارد. من، "محمد یزدی" وقتی درس ادبیات نمایشی و کارگردانی تئاتر می خوانم، صرفا نباید دست روی موضوعات آنچنانی بگذارم. کشور ما به لحظ سوژه یابی و تِم های نمایشی، غنی است. به جنگ و آثار به جامانده پس از آن و خانواده محترم شهداء تا به امروز اگر نگاه کنید پی می برید با چه موضوعاتی مواجه خواهید شد که می توان با پرداخت هنرهای نمایشی، اتفاق های خوبی را در حوزه فرهنگی و زندگانی رقم زد. وظیفه هنرمند این است که دست روی چنین مسائلی بگذارد.

بازیگر برگزیده جشنواره تئاتر ایثار در بخش دیگر صحبت های خود، علت پرداختن به سوژه را اینطور عنوان نمود: صادقانه اگر بخواهم صحبت کنم باید بگویم من حاج قاسم را خیلی دوست دارم. ایشان را هیچ وقت از نزدیک ندیدم؛ اما وجودشان برای من مقدس بود. کارهای بزرگی در گمنامی انجام دادند و خودشان را سرباز می دانستند و این مهم در فرمایشات مقام معظم رهبری هم هست که بیان فرمودند باید حاج قاسم را صدا می زدند تا جلو بیاید و خود را نشان دهد.

وی افزود: این آدم را با این حجم از ایثار و از خودگذشتگی در گمنامی، خیلی ها در زمان شهادت بود که تازه او را شناختند و برای من بسیار دوست داشتنی هستند.

این هنرمند درباره ویژگی های محتوایی و فرمی این اثر که می تواند برای هیئت داوران شایان توجه باشد گفت: عنصری که در این نمایش خیلی برای من مهم می باشد، طراحی اثر و طراحی صحنه است. این اختلافِ سطح ها در دکور، همگی آگاهانه کار شده است و به زمینی و برزخ بودن برخی از جزئیات داستان مربوط می شود. برخی می گویند مگر می شود یک "تَتو کار"، آدمی را متحول کند؟! من می گویم چرا فقط از درون اماکن مذهبی این تحول صورت بگیرد؟ هنر نمایش در این است از جایی که فکر نمی کنید و توسط شخصی که تصور نمی کنید، این تحول انجام پذیرد.

او اضافه کرد: در مورد انتخاب متن و کارگردانی خیلی امیدوارم که هیئت داوران توجه و نگاه ویژه ای به نمایش "نذر عباس" داشته باشند و دریابند که در این شرایط، هر کسی چنین متنی را برای اجرا به دست نمی گیرد. نمایش "نذر عباس" به همراه یک نمایش دیگر، آثار تئاتری حاضر با محوریت موضوع حاج قاسم در این جشنواره هستند. درست است که بسیاری از آثار در این دوره از جشنواره، مربوط به موضوع دفاع مقدس است، اما کار کردن در حوزه نمایش "نذر عباس" با این نگاه ویژه، خیلی نادر است و انتظار عنایت خاصی را از سوی داوران که اتفاقا آگاه نیز هستند، می طلبد.

کارگردان تقدیر شده جشنواره تئاتر استان تهران درباره حمایت ها و هدایت هایی که در سطح ملی از نمایش "نذر عباس" باید انجام پذیرد تصریح کرد: امید داشتم که ارگان ها حمایت کنند که جز بنیاد شهید و حوزه هنری و مجموعه تئاتر شهر، نهاد دیگری حمایت نکرد. این تئاتر از شهرستان ملارد به جشنواره استانی و منطقه ای و تئاتر فجر راه یافته است و من از مسئولین و مقامات شهرستان ملارد دعوت می کنم که این کار را ببینند. فرماندار شهرستان اردکان آمدند و این نمایش را دیدند.

"یزدی" به صحبت های خود در این بخش این طور ادامه داد: پارسال هم بنده نمایش "لاله عباسی" را که به موضوع همسر شهید می پرداخت به روی صحنه بردم و همسرم جایزه نخست بازیگری و بنده جایزه نویسندگی و کارگردانی را گرفتیم. من چندین سال است که در ژانر دفاع مقدس و حوزه مقاومت، کارِ نمایشی می کنم و برای شهرستان ملارد افتخار آفرینی کردم و انتظار حمایت دارم.

وی تاکید کرد: بنده، "محمد یزدی" نباید تنها تبدیل به بیلانِ کاری شوم. من ۲۰ میلیون تومان ورودی جشنواره ملی ایثار یزد را دریافت نمودم اما ۲۵ میلیون تومان برای اجرا هزینه کردم و حتی دکور صحنه نمایش من شکست و با این اوضاع و احوال برگشتم! آیا این مابه‌التفاوت هزینه های اجرا را می بایستی از هزینه های شخصی پرداخت کنم؟! آیا حتی در حد یک کرایه وانت بار نباید به من کمک صورت گیرد؟! آیا از تاریخ اجراهای من خبر دارند؟! چرا باید فقط به ذکر خسته نباشید پس از اجرا و اهدای لوح افتخار بسنده شود؟! که به اندازه کافی در منزل لوح و تندیس دارم! من می خواهم شما مسئولین عزیز در سالن نمایش حضور داشته باشید تا اجرا را به شما تقدیم کنم. این مسئله خیلی برای من ناراحت کننده است.

"یزدی" در اینجا با صدای گرفته و بغض آلود و نای حزن انگیز گفت: من از تریبون همین رسانه درخواست می کنم از نمایشی که به شوق حاج قاسم نوشته، تمرین و اجرا شده است، حمایت ملی کنید. الان بچه های کم سن و سال با سرود "سلام فرمانده" است که حاج قاسم را می شناسند و من با خودم گفتم وقتی سرودش ساخته شد، پس چرا من تئاتر آن را نسازم و به روی صحنه نبرم.

"محمد یزدی" در خصوص گریم چهره اش که بسیار شبیه به شهید "حججی" شده است توضیح داد و گفت: همینطور است که می گویید و تمام این تمهیداتِ کارگردانی برای این هم‌پوشانی بوده است. استایلِ بنده، جور دیگریست و دلیل اینکه من، این مدل از ریش و موی سر را انتخاب کردم، به خاطر این بود که می خواستم به شهید "حججی"، مخصوصا در قربانگاه و لحظه بریدن سر، نزدیک شوم. از شما هم به خاطر دقت نظر و پوشش و حمایت رسانه ای نمایش "نذر عباس" تشکر می کنم.

گفتنی است عوامل نمایش "نذر عباس" شامل نویسنده و کارگردان: محمد ‌یزدی؛ بازیگران: محمد ‌یزدی، امیر قربانی، هومن حسینی، ابوالفضل شیری؛ مشاور کارگردان و طراح صحنه: نرگس ایزدی؛ دستیار کارگردان، طراح پوستر و بروشور: علیرضا قناد؛ طراح لباس و منشی صحنه: مبینا بیات؛ طراح نور، نور و صدا: معید امین؛ طراح گریم: مهراد یزدی؛ اجرای دکور: مهران نصیرلو، هومن حسینی، ابوالفضل شیری؛ تدارکات: فریاد بانصیری می باشد.

خلاصه نمایش نامه: پسری به نام عباس پس از نذرهایی که مادرش کرده به دنیا می‌آید، عباس آدم سالمی است اما دوران جوانی اش را با جاهلیت و عشق لاتی و دعوا به سر می برد و روی بدنش پر از جای تتو و قمه و چاقوست؛ اگرچه همانطور که خود می گوید برای دفاع از مظلوم و ناموس بوده است و لاغیر. حالا روزی که آمده تا یک تتو در پشت کمرش با عنوان «نذر عباس» بزند، در حال تتو زدن، توسط تتوزن زندگی اش به کل عوض می شود که به او می گوید اگر خیلی مردی به جای دعوا برو با داعشی‌ها بجنگ! عباس عاشق حاج قاسم است و پا در مسیری می گذارد که تماما عاشقی‌ست. داوطلب دفاع از حرم زینب (س) شده و به سوریه اعزام می‌شود. عباس در فراق عشقش حاج قاسم بر پشتش می نویسد "نذر قاسم" و می گوید "نذر قاسم" هستم.

دیالوگ مهم: «مهم نیست چه کسی این حرف را به تو زده، مهم این است که چه گفته»

یادآور می شویم، چهل و یکمین جشنواره تئاتر فجر به دبیری کوروش زارعی از 25 دی تا یازدهم بهمن‌ در تهران در حال برگزاری است.

| گزارش و گفت و گو: تورج اردشیری‌نیا

| عکس: الهام سادات روئین‌تن