جانباز شیمیایی 1- وسواس چیست؟
وسواس حالتی اجبارگونه است که به ناچار تسلیم آن می شویم. وقتی از فکری مزاحم یا تصوراتی بی اساس به اضطراب می افتیم، دچار وسواس هستیم. وسواس شدید می تواند مشکلات جدی برای زندگی فردی و اجتماعی شخص وسواسی به وجود آورد.

در این مقاله به انواع وسواس٬ نشانه ها و علل به وجود آمدن آن می پردازیم و روش هایی برای بهبود آن به شما معرفی می کنیم.

*وسواس چیست؟
وسواس حالتی اجبارگونه است که به ناچار تسلیم آن می شویم. وقتی از فکری مزاحم یا تصوراتی بی اساس به اضطراب می افتیم، دچار وسواس هستیم. اگر وسواس جنبه افراطی و شدید به خود بگیرد مثلا شخصی در هنگام شستشوی دست و یا بدن و یا بازرسی و چک کردن امور، به صورت خیلی زیاد و شدید دست به این عمل بزند به طوری که اگر مانع او شویم فرد دچار اضطراب و استرس شود٬ می تواند مشکلات جدی برای زندگی فردی و اجتماعی او به وجود آورد.

*نشانه های فرد وسواسی چیست؟
علایمی مثل نفرت و نگرانی، ترس از احتمال وقوع اتفاقی وحشتناک، اعتقاد به اعداد مبارک و یا نحس٬ مسواک زدن شدید و مفرط، رسیدن به سر و وضع خود به نحو افراطی ، کندن مو از بدن و ناخن جویدن ممکن است از علایم وسواس باشد.

*علل به وجود آمدن وسواس
حضور در میادین جنگ وتحمل استرس های شدیدی که در اثرمرگ همسنگران ودیدن صحنه های ناگوار وتحمل شرایط بسیار سخت به سربازان و غیره در طول جنگ باعث افسردگی وایجاد وسواس در این افراد می گردد. البته نحوه درمان در این افراد با دیگران تفاوت دارد که خود مبحثی جداگانه را می طلبد ولی در موارد خفیف راهکار های زیر کمک کننده می باشد.

این بیماری در بیشتر موارد با افسردگی همراه است. اگر در صدد یافتن ریشه وسواس در افرد عادی هستید باید بدانید اگر چه عامل وراثت در به وجود آوردن آن دخیل است اما نقش مهمی ندارد. وسواس بیشتر اوقات بر اثر الگو برداری از والدین جنبه عادت به خود می گیرد، بنابراین علت اساسی آن تربیت و محرومیت های شدید دوران کودکی و خطای والدین است.

کمال طلبی، غرور، عدم اعتماد به نفس و نا امنی، در ایجاد وسواس نقش موثری ایفا می کنند. حال اگر ایراد گیری، سرکوفت مدام پدر و مادر، سرزنش و ملامت و افراط در مراقبت را به آن اضافه کنیم می بینیم که از کودک بی گناه، انسانی مردد٬ فاقد اعتماد به نفس و مضطرب ساخته می شود.
گاه وسواس در زندگی خانوادگی نقش ویرانگری را بازی می کند. به عنوان مثال اگر وسواس زنی ناشی از کمال طلبی باشد، مایل است همسرش بی عیب و نقص باشد و هر گاه شوهر اشتباهی مرتکب شود به شدت عصبانی می شود. شوهر وسواسی که برای کاهش اضطراب های خودبه نظم و و مقررات شدید پناه می برد، به همسر خود دستور های پی در پی می دهد که در نتیجه زن دست و پای خود را گم می کند و احساس می کند دائما تحت مراقبت شوهر است.
گاهی اوقات وسواس در کودکان هم دیده می شود. سخت گیری های بیش از حد برای کودک در مسایل بهداشتی، باعث ایجاد وسواس یا اختلالات رفتاری در کودک می شود.

*وسواس عملی چیست؟
وسواس عملی اجباری است که باعث می شود شخص بارها بارها بر طبق یک سری قواعد برای خنثی کردن افکار وسواسی خود اقدام به انجام آن می کند.
شایع ترین نوع وسواس عملی عبارتنداز : وارسی، شستشو، شمارش، پرسیدن و یا اعتراف گیری، تقارن و دقت٬ ذخیره سازی و یا انبار نمودن

*وسواس فکری چیست؟

وسواس فکری افکار و یا تصاویری هستند که مکررا" رخ می دهند و احساس می شود خارج از کنترل هستند و شخص نمی خواهد این افکار را داشته باشد و آن ها را ناراحت کننده٬ مزاحم و بی معنا تلقی می کند.
شایع ترین نوع وسواس فکری عبارتند از : ترس از آلودگی به میکروب ها و بیماری، تردید و شک نسبت به انجام دادن درست یک کار، افکار مزاحم در خصوص تکرار، تقارن و یا دقت بیش از حد و شک دینی و یا اخلاقی مفرط.
راه حل هایی برای بهبود وسواس

اختلالات وسواسی - اجباری از دیر باز یکی از پیچیده ترین و مقاوم ترین اختلالات نوروتیک (عصبی)شناخته شده و بدون مراجعه به متخصص به آسانی درمان پذیر نیست نیست.

*برخی اقدامات اولیه که به بهبود نسبی این مشکل کمک می کند به شرح زیر است:
۱- روش حساسیت زدایی منظم
با این روش از اضطراب ها و تشویش ها خود کم کنید. وقتی شما با مشکل مواجه می شوید هر بار بخشی از آن را تجربه می کنید که به مرور و در طی زمان حساسیت شمابه آن کم خواهد شد.
۲- روش نیت متضاد
شخص وسواسی باید سعی کند در ذهن خود را با موقعیت های گوناگونی که از آنها می ترسد روبرو سازد. یعنی به صورت ارادی بالاترین اشتباه یا شکست را در ذهن مجسم نماید و به خود تلقین کند در بدترین شرایط هم اتفاق مهمی نخواهد افتاد.
۳- روش اشباع سازی
آدم وسواسی باید افکار وسواس گونه خود را پشت سر هم بر زبان آورده و یا آن را روی یک صفحه کاغذ بنویسد تا غیرمنطقی بودنش به او ثابت شود.
۴- روش مواجهه
آدم وسواسی باید به اشیایی که به نظرش آلوده می آیند دائما دست بزند. این روش معمولا" در درمان وسواس ناشی از ترس های ناشناخته هم موثر است.
۵- تقویت اعتماد به نفس و توجه شدید به ارزش ها
هر وقت اعتماد به نفس زیاد شود، اضطراب های ناشی از وسواس های فکری کاهش می یابد.
۶- تغییر آب و هوا و محیط زندگی و کار
زندگی در جمع و معاشرت با دیگران در فرو نشاندن اضطراب های ناشی از وسواس فکری موثر است.