سعیده نام آور ( کارشناس تغذیه و رژیم درمانی)- سنجـد گیاهی درختی است از خانواده سنجدیان (Elaeagnaceae) که در آب و هوای معتدل می‌روید. برگ‌های باریک و مخملی شکل و میوه‌هایی قهوه‌ای رنگ و خوراکی دارد که از هستهٔ آن در تهیهٔ برخی داروها استفاده می‌شود. سنجد را در مناطق گوناگون ایران به نام‌های دیگری می‌نامند؛ در کردستان آن را «سرین چک»، در آذربایجان «ایده- ایکده» در اطراف تهران «پستانک» و در اصفهان «غبیده بادام» گفته می‌شود. در کتب سنتی با نام‌های «چوب‌دانه، نُقد، بُل» نام برده شده‌است.

میوه سنجد از زمان های گذشته در سبد غذایی ایرانیان جا داشته و در اعیاد سنتی به آن توجه خاصی می شده است. سنجد یکی از اجزای جدانشدنی سفره های هفت سین ما ایرانیان و همچنین زیبایی برخی سفره های عقد است. امروزه از درخت سنجد و میوه آن در صنایع غذایی، بهداشتی، دارویی، عطرسازی و صنایع چوب استفاده می‌شود.

سنجد را عموما" یا به دلیل علاقه می خورند یا برای جلوگیری از پوکی استخوان. سنجد دارای مواد مغذی بسیاری می باشد که می تواند برای بدن و بیماری ها مفید باشد. حال نگاهی می کنیم به خواص سنجد.

1. طبع سنجد خشک و سرد بوده و برای افراد با طبع بدن گرم و تر مفید است

2. قسمت گوشتی شکل سنجد از خانواده نشاسته ها و غلات است و دارای قند و کربوهیدرات می باشد. بنابراین سنجد دارای کالری بوده و در نتیجه اولین فایده ای که از مصرف آن نام می بریم، ورود کالری و انر‍‍‍ژ‍ی به بدن است. برای همین به افراد لاغر و دچار کمبود وزن، به عنوان یک خوردنی مفید و در دسترس توصیه می شود.

3. سنجد دارای قند ساده گلوکز و دوقندی فروکتوز یا قند میوه ها می باشد. پس افراد دیابتی باید در مصرف آن دقت کنند.

4. سنجد دارای چربی های اشباع و غیر اشباع بوده، بنابراین در جلوگیری از بیماری های قلبی، بهبود بیماری های التهابی و همچنین در صنایع آرایشی هم مورد استفاده قرار می گیرد.

5. در سنجد 17 نوع آمینواسید و مقداری پروتئین وجود دارد که هر یک از این آمینواسیدها کاربردهای زیادی در بدن و اعمال بدن دارند. پس میتوان گفت که خوردن سنجد در محکم شدن عضلات و عضله سازی به دلیل حضور اسیدهای آمینه و پروتئین ها نیز میتواند موثر باشد.

6. سنجد دارای تانن بوده و قابض است. بنابراین در درمان اسهال بسیار موثر است.

7. همچنین سنجد به دلیل داشتن ویتامینk  ومواد انعقادی در جلوگیری از خونریزی مانند خونریزی معده یا لثه و ... موثر است.

8. سنجد دارای مواد ضدالتهاب بوده و در بهبود بیماری آرتروز میتواند تاثیرگذار باشد. در ترمیم غضروف ها، کلاژن ها و همچنین کاهش درد ناشی از التهاب!

9. سنجد ضد نفخ بوده و در افرادی که گاز معده یا روده دارند مفید است.

 10. به دلیل داشتن کلسیم زیاد نیز در ترکیب استخوانی اثر مثبت گذاشته و به جلوگیری از پوکی استخوان کمک می کند.

11. سنجد دارای ویتامین C  بالا و کاهنده عفونت است. سیستم ایمنی را بالا می برد و در جلوگیری و بهبود سرماخوردگی نقش دارد. همچنین جلوگیری از تمام عفونت ها.

12. سنجد دارای فیبر بوده و به کار دستگاه گوارش کمک می کند . با ایجاد احساس سیری، به افراد چاق کمک می کند که کمتر غذا بخورند.  و باعث تسهیل دفع هم می شود و جلوی یبوست را هم اگر با آب کافی خورده شود می گیرد.

13. سنجد دارای ترکیباتی مانند فیتوکمیکال‌ها است که آنتی‌اکسیدان های بسیار خوبی هستند. به همین دلیل خوردن سنجد به سلامت قلب و جلوگیری از سکته و سرطان کمک می کند.

14. در بسیاری از متون ادبی از سنجد به عنوان نماد فرهیختگی و فرزانگی یاد شده است زیرا به باور درمانگران طب سنتی و شیوه‌های طبیعی درمانی سنجد بیشترین تاثیرگذاری را بر سلول‌های مغزی دارد و موجب تقویت آنها می‌‌شود.

15. ثابت شده که سنجد به دلیل داشتن قند کافی ( غذای مغز) و داشتن مواد کمعدنی مختلف در کارهای مغزی تاثیرگذار است و برای باهوش شدن و جلوگیری از آلزایمر هم توصیه می شود.

16. در صورتی که برگ‌های سنجد را در روغن زیتون بجوشانید تا برگ‌ها نرم و له شوند و از این روغن برای ماساژ سر استفاده کنید، موجب تقویت موها و افزایش رشد تارهای مو می‌شوید. سنجد پخته شده در روغن زیتون، درد مفاصل و خارش پوست را درمان می‌ کند و برای رشد مو مفید است.

17. بهترین زمان مصرف در میان وعده هاست. خوردن سنجد در ترکیب نیز خالی از لطف و بی فایده نیست. تعدادی سنجد تازه را به همراه پوست و گوشت وهسته آن را بوسیله آسیاب برقی بصورت پودر در بیاورید. یک تا سه قاشق غذا خوری از پودر را داخل یک لیوان شیر تازه بریزید و به وسیله یک قاشق غذا خوری عسل آن را شیرین کنید و به عنوان یک وعده غذایی یا یک میان وعده میل کنید.

18. این ترکیب در درمان پوکی استخوان و درد مفاصل مخصوصا زانو درد موثر است. از آنجایی که عسل هم خودش مواد ضدالتهاب دارد و شیر هم منبع کلسیم است، این ترکیب سنجد و شیر و عسل، در بهبود پوکی استخوان و آرتروز موثر می باشد. اما دقت شود که تعداد سنجد مجاز برای هر فرد با توجه به نیاز بدن و شرایط اوست. یعنی مثلا فرد چاق یا دیابتی نمیتواند هرچقدر مایل بود، سنجد بخورد و باید تحت نظر و کم مصرف شود.

19. در احادیث آمده است گوشتش گوشت می آورد، استخوانش استخوان می رویاند و پوستش پوست آور است. کلیه ها را گرم و معده را دباغی می کند و ایمن از بواسیر و ادرار قطره قطره است. ساق ها را نیرو می بخشد، جذام را ریشه کن می کند و برای تب سودمند است.
 

20. سنجد در بهبود سکسکه و تکرر ادرار نیز موثر است. سنجد تب بر نیز هست.

21. پودر سنجد برای بهبود سرفه و التهاب گلو نیز مفید است

22. سنجد براى درمان بیمارى هاى کبدى مانند زردى مفید است و سنجد پخته شده به طور کامل (پوست - گوشت - هسته) در روغن زیتون به صورت خوراکى جهت درد مفاصل، خارش پوست و رشد مو توصیه شده است.

23.  از پوست درخت سنجد یک ماده شیمیایی دارویی مهم به نام تتراهیدروآرمور - متیل - N استخراج می‌شود. از برگ درخت سنجد آلکانویید استخراج می‌شود که در صنایع داروسازی کاربرد دارد. اسانس گل سنجد در صنایع داروسازی و آرایشی و عطرسازی بکار می‌رود.

24. عرق شکوفه سنجد، ضد نفخ مؤثرى براى معده مى باشد. یکی از دانشمندان گفته است میوه سنجد گوشت براستخوان مى رویاند و انسان را فربه مى کند. پوست را تقویت کرده و کلیه ها را گرم نگه داشته و مانع از تکرر ادرار مى شود. در هند از روغن هسته آن لعوق یا شربت غلیظی درست می کنند که در التهاب غشاهای مخاطی همراه با ترشح همانند انواع زکام و نیز در موارد عفونت های برونش ها مصرف می نمایند.