فاش نیوز- از روز اولی که بچه‌ها قدم به زمین بازی می‌گذارند، دوستی با دیگران را نیز به عنوان بخشی از زندگی آغاز می‌کنند. داشتن دوست خوب، یکی از بزرگ ترین نعمت های الهی ست. در احادیث داریم که دوست خوب میتواند از برادر نزدیک تر باشد.

 محققانی که به مطالعه‌ی دوستی می‌پردازند، به بسیاری از فواید آن پی برده‌اند. دوستی فقط به معنای گذراندن اوقاتی خوش، مصاحبت و سلامت عاطفی نیست؛ داشتن دوست در زندگی حتی بر افزایش سلامت فیزیکی انسان نیز موثر است. همچنین در احادیث و روایات بسیاری از اهمیت داشتن هم نشین و دوست خوب سخن به میان آمده که پس از آوردن تعدادی از دستاوردهای علمی، تعدادی از گفته های ائمه اطهار را نیز در رابطه با دوست ودوستی می آوریم.

طبق آمارهای به دست آمده در سال ۲۰۰۴، ۹۸ درصد از آمریکایی‌ها گزارش کرده‌اند که حداقل یک دوست صمیمی دارند. در این آمارگیری متوسط تعداد دوستان هر فرد ۹ نفر بوده است. امروزه به طور متوسط هر آمریکایی نسبت به دو دهه‌ی پیش تقریبا یک دوست صمیمی برای در میان گذاشتن مسائل مهم کمتر دارد. آمارهای منتشر شده نشان می‌دهند دوستی‌ها در آمریکا در معرض کاهش قرار دارند و مردم از لحاظ اجتماعی رو به انزوای بیش‌تری می‌روند. ما در مورد ایران آماری در دست نداریم، اما هر افزایشی در میزان انزوای اجتماعی از چند جنبه خبر بدی برای هر کشوری خواهد بود، زیرا افت سلامت فیزیکی و روانی یک جامعه را به دنبال خواهد داشت.

یانگ کلر یانگ (Yang Claire Yang)، جامعه‌شناس دانشگاه کارولینای شمالی، که درباره‌ی اثرات فیزیولوژیکی روابط اجتماعی مطالعه کرده است، می‌گوید: «زندگی اجتماعی یک فرد خیلی بیش‌تر بر سلامت فرد تاثیرگذار است تا آنچه هم اکنون درباره‌ی اثرهای سریع و مفید رژیم و ورزش بر بدن سراغ داریم.»

 دوستان شما عمرتان را طولانی می‌کنند

افرادی که دایره‌ی روابط اجتماعی قوی‌تری دارند کمتر احتمال دارد به مرگ زودرس دچار شوند تا کسانی که در انزوا به سر می‌برند. طبق جمع‌بندی مجموعه‌ای از تحقیقات در سال ۲۰۱۰ مشخص شد که اثر روابط اجتماعی بر روی عمر ۲ برابر قدرتمندتر از اثر ورزش کردن و هم‌اندازه‌ی اثر ترک سیگار است.

در این مطالعه از جمع‌بندی ۱۴۸ تحقیق درباره‌ی ارتباطات اجتماعی و میزان مرگ‌و‌میر استفاده شده که در مجموع اطلاعات بیش از ۳۰۰ هزار نفر را در برداشته است. نتایج حاکی از این است که متغیرهایی مانند تعداد دوستان یا میزان ادغام و همبستگی فرد در اجتماع همگی با کاهش میزان مرگ‌و‌‌میر مرتبط هستند.

یانگ می‌گوید: «به گمان محققان، دوستی و سلامت به واسطه‌ی فرآیند حل‌وفصل استرس به هم ربط پیدا می‌کنند.» استرس در کوتاه‌مدت چیز مفیدی است، در مواقعی که خطری شما را تهدید کند و لازم باشد از موقعیت فرار کنید به واسطه‌ی استرس هوشیاری و ضربان قلب شما افزایش می‌یابد و هورمون‌های گریز مانند نوراپی‌نفرین به سرعت ترشح می‌شوند تا قادر باشید با سرعت هر چه تمام‌تر فرار کنید. مشابه همین وضع وقتی اتفاق می‌افتد که ویروسی وارد بدن‌تان شود سیستم ایمنی شما لازم است به سرعت وارد عمل شده و با فعال کردن سلول‌های ایمنی و ایجاد التهاب، ویروس را از بدن‌تان دفع کند.

اما استرس مزمنی که معمولا با انزوا به سراغ فرد می‌آید در مدت زمانی طولانی چنین فرآیندهایی را فعال نگه می‌دارد که این موجب فرسودگی و تحلیل رفتن بدن می‌شود.

 دوستان‌ شما سلامت‌تان را به طور کلی ارتقا می‌دهند

یانگ و همکارانش شاخصه‌های بیولوژیکی (فشار خون، شاخص توده‌ی بدنی (BMI)، اندازه‌ی دور کمر و میزان التهاب بدن که با اندازه‌گیری میزان «پروتئین واکنشیِ C» در خون به‌ دست می‌آید) کسانی که در انزوا به سر می‌بردند و کسانی را که در طول زندگی دوستان زیادی داشته‌اند، با هم مقایسه کردند. نتایج نشان ‌داد این شاخصه‌ها در افراد منزوی و حتی آنهایی که روابط اجتماعی ضعیفی داشتند وضعیت بدتری دارد.

در نتایج این تحقیق که در سال ۲۰۱۵ در یک مجله‌ی علمی منتشر شد، آمده است: «در افراد مسن کاهش روابط اجتماعی ریسک فشار خون را تا بیش از دو برابر (۱۲۴٪) افزایش می‌دهد. در حالی که دیابت ریسک ایجاد فشار خون را (۷۰٪) افزایش می‌دهد، که بسیار کمتر از ریسکی است که روابط اجتماعی ضعیف ایجاد می‌کنند.»

به طور معمول در چنین تحقیقاتی به سختی می‌توان فهمید کدام اثر بر دیگری مقدم است: کمبود دوستی و دیگر روابط اجتماعی است که روی سلامت پایین اثر می‌گذارد، یا این سلامت پایین افراد است که به انزوا منجر می‌شود. مزیت تحقیق یانگ و همکارانش این است که آنها اطلاعات را در بازه‌ی زمانی طولانی از افراد جمع‌آوری کرده‌اند.

یانگ می‌گوید: «ما توانستیم تغییرات ایجاد شده در شاخصه‌های زیستی افراد را در طی زمان بر اساس میزان اولیه‌ی ارتباط هر فرد (تعداد دوستان و توالی زمانی که با آنها صحبت می‌کردند) مشاهده کنیم.» این روش تحقیق با اطمینان بیشتری وجود رابطه‌ی علّی (نه صرفا همبستگی) را نشان می‌دهد. به زبان ساده‌تر ارتباطات اجتماعی «باعث» ایجاد اثراتی در سلامتی افراد می‌شوند.

 ممکن است دوستی‌ها ذهن شما را تیز نگه دارند

دوستانی که به شما احساس تعلق داشتن را هدیه می‌دهند ممکن است کلید سلامت بهتر را نیز در دست شما بگذارند. تحقیقی در سال ۲۰۱۲ معلوم کرد هرچه میزان احساس تنهایی‌ سالمندان بیش‌تر می‌شد، ریسک زوال عقل آنها نیز افزایش می‌یافت. این تحقیق با بررسی بیش از ۲۰۰۰ سالمند بالای ۶۵ سال ساکن هلند که هیچ یک در آغاز تحقیق دچار زوال عقل نبودند انجام شد. در مدت انجام این تحقیق از این میان کسانی که در ابتدا گزارش کردند احساس تنهایی می‌کنند، ۱۳.۴ درصد به زوال عقل دچار شدند. اما در میان سالمندانی که احساس تنهایی نداشتند ۵.۷ درصد به زوال عقل دچار شدند.

این حقیقت که احساس تنهایی، و نه صرفا تنهایی فیزیکی، با بروز زوال عقل مرتبط است نشان می‌دهد که این موقعیت عینیِ تنها بودن نیست که اهمیت دارد بلکه ادراک ذهنی فرد از نداشتن رابطه در زندگی است که ریسک افت توانایی‌های شناختی مغز را به دنبال دارد. یافته‌های این تحقیق در مجله‌ی علمی روانپزشکی و علوم اعصاب چاپ شده است. اگر چه این تحقیق رابطه‌ی «همبستگی» بین احساس تنهایی و بروز زوال عقل را یافته است، نتوانسته مشخص کند که رابطه‌ی «علّی» نیز در این مورد وجود دارد یا خیر.

 دوستان شما چه در مسیر خوب یا بد، بر شما تاثیر می‌گذارند

چاقی مُسری است، این تیتری بود که به سرعت صدا کرد، تحقیقی در سال ۲۰۰۷ معلوم کرد وقتی کسی چند کیلو اضافه وزن پیدا می‌کند، دوستان او با احتمال بیشتری چاق می‌شوند. البته یک روی درخشان هم در تحقیقات وجود داشت که آن نیز به سرعت در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شد.

در ابتدا مشخص شد اگر در مدت زمان تحقیق شخصی وزن اضافه کند احتمال چاق شدن دوستان آن شخص هم ۵۷٪ افزایش پیدا می‌کند.

اما برعکس این ماجرا نیز درست بود و در تحقیقی جداگانه مشخص شد وقتی فردی تغذیه‌ی سالمی دارد و ورزش می‌کند تا وزن خود را کاهش دهد دوستان او نیز درباره‌ی سبک زندگی سالم‌تر از او ایده خواهند گرفت.

یکی از محققان این تحقیق می‌گوید: «زمانی که ما به کسی برای کاهش وزن کمک می‌کنیم در واقع نه به یک نفر که به چندین نفر کمک کرده‌ایم، چنین یافته‌ای را تحلیل‌گران سیاست‌‌گذار و سیاستمدارانی که می‌خواهند تصمیم بگیرند چه معیارهایی برای ساختن جامعه‌ای سالم‌تر بهترین است، باید مد نظر داشته باشند.»

 دوستان صمیمی در گذر از موقعیت‌های سخت به شما کمک می‌کنند

همه‌ی ما در مسیر زندگی به کسی نیاز داریم تا به او اتکا کنیم. تحقیقات در مورد بیماران سرطانی نشان می‌دهد در شرایط سخت دوستان می‌توانند کمک‌کننده باشند.

مطالعه‌ای در سال ۱۹۸۹ نشان داد زنان مبتلا به سرطان سینه که به صورت تصادفی برای شرکت در برنامه‌ی حمایتی با دیگر بیماران ثبت نام شدند، کیفیت زندگی بالاتری را گزارش دادند و عمر طولانی‌تری داشتند تا بیمارانی که از این برنامه‌ی ارتباطی حمایتی برخوردار نبودند.

از آن زمان به بعد تحقیقات گوناگونی پیرامون اثرگذاری گروه‌های حمایتی بر طول عمر بیماران انجام شده، برخی نتایج وجود چنین رابطه‌ای را تایید کرده‌اند و برخی نیز چنین رابطه‌ای نیافته‌اند؛ اگر چه توافق گسترده‌ای درباره‌ی اثر مثبت گروه‌های حمایتی بر ارتقای کیفیت زندگی بیماران سرطانی وجود دارد. گرچه بیشتر تحقیقات درباره‌ی این مسئله در مورد جمعیت زنان صورت گرفته است، تحقیقی در سال ۲۰۱۴ نشان داد مبتلایان به سرطان پروستات نیز از این گروه‌های حمایتی سود می‌برند.

 دوستان‌ شما کمک می‌کنند راحت‌تر با طرد شدن کنار بیایید

متاسفانه همه‌ی رابطه‌های اجتماعی بدون فراز و نشیب پیش نمی‌روند اما دوستان شما کنارتان هستند تا کمک کنند بهبود پیدا کنید.

طبق تحقیقات، داشتن رابطه‌ی دوستی در پایه‌ی چهارم به بچه‌ها کمک می‌کند با فشار ناشی از مسخره شدن، مواجهه با قلدران مدرسه و کنار گذاشته شدن کنار بیایند. محققان با اندازه‌گیری هورمون استرسُ (کورتیزول) موجود در بزاق دهان بچه‌ها متوجه شدند «کنار گذاشته شدن» توسط دوستان، این هورمون را در بدن آنها افزایش می‌دهد، که می‌تواند نشانه‌ای از استرس مزمن باشد. از طرفی مورد اذیت واقع شدن توسط قلدران مدرسه یا مسخره شدن باعث افزایش کورتیزول در بدن بچه‌ها نشد، این یافته‌ها نشان می‌دهد کنار گذاشته شدن ممکن است خیلی بیشتر از دریافت توجه منفی، آزاردهنده باشد.

نکته مهم این است که در بچه‌هایی که تعداد دوستان بیشتری داشتند یا از رابطه‌ی دوستی صمیمانه‌تری برخوردار بودند میزان کورتیزول ترشح شده در اثر طرد شدن، کمتر بود تا کسانی که دوستان کم یا رابطه‌ی دوستی کم‌کیفیت‌تری داشتند.

مارین رِکسن والرِیوِن (Marianne Riksen-Walraven)، استاد روانشناسی رشد دانشگاهی در هلند، می‌گوید: «یافته‌ها در مجموع نشان‌ می‌دهند گرچه دوستان به طور کامل نمی‌توانند اثرات طرد شدن را از بین ببرند، اما در کاهش آن موثر‌ند.»

 دوستی‌ها و اثرات مثبت آنها می‌توانند مادام‌العمر باشند

در روزگاری که مردم با تعویض مدرسه، کار و مسکن ممکن است خیلی جا‌به‌جا شوند، نگه داشتن دوستی‌ها شاید کار سختی به نظر برسد. در این بین حضور گاه‌به‌گاه در شبکه‌های اجتماعی کافی به نظر نمی‌آید، هر چند تحقیقات نشان می‌دهد وجود فاصله الزاما از بین برنده‌ی دوستی‌ها نیست.

در تحقیقی که در سال ۱۹۸۳ آغاز شد از دانشجویان درباره‌ی دوستی‌هایی که داشتند و میزان صمیمیت‌شان سوال شد. محققان متوجه شدند وجود فاصله‌ی فیزیکی در مدت چند دهه، الزاما بر احساس نزدیکی در یک دوستی اثرگذار نیست. دوستان سال‌های پیش همچنان به وسیله‌ی ایمیل و تلفن با هم در ارتباط بودند. این موضوع در مورد دوستانی که مدت بیشتری در دانشگاه با هم دوست بوده‌اند و کسانی که در شروع دوستی علائق مشترکی داشته‌اند بیشتر وجود داشت.

دوستان انسان را از انزوا نجات می دهند

تحقیقات نشان داده اند کسانی که دوستان خوب و بیشتری دارند حتی در شرایط خاص و سخت به دلیل تکیه روانی میتوانند دوران سخت خود را بهتر پشت سر بگذارند. دوست خوب و عاقل میتواند بدون قضاوت، کمک و همراه آنسان باشد و این خودش نعمت بسیار بزرگی ست.

...............................................................................

احادیث و روایات درباره دوست و دوستی

امام علی (ع): بهترین برادرانت (دوستانت)، کسى است که با راستگویى اش تو را به راستگویى دعوت کند و با اعمال نیک خود، تو را به بهترین اعمال برانگیزد.

عاجز ترین مردم کسی است که از بدست آوردن دوست عاجز بماند و از او عاجزتر کسی است که دوستان بدست آورده را از دست بدهد.

دوست اگر در سه مورد دوستش را حمایت نکند دوست نیست:در شدت و گرفتارى او ، در غیبت وى و پس از مرگش.

هر چه محبت داری نثار دوستت کن امّا هر چه اطمینان داری به پای او مریز.

بهترینِ برادرانت ، کسى است که هرگاه از او بى نیاز شدى ، بر دوستى خود نسبت به تو نیفزاید و اگر به او نیازمند شدى ، از دوستى خود نسبت به تو نکاهد .

بهترینِ برادران ، کسى است که هرگاه او را از دست بدهى ، پس از او ، زندگى را دوست نداشته باشى .

بهترینِ برادرانت ، کسى است که از اموال خود به تو ببخشد و بهتر از او کسى است که تو را بى نیاز سازد و اگر خود به تو نیازمند گشت ، تو را معاف دارد [و از تو چیزى نخواهد] .

کسی که نسنجیده با دیگران پیمان دوستی می بندد، ناچار باید به رفاقت اشرار و افراد فاسد تن دهد.

گشاده رویى و دوستى ات را براى عموم مردم و عدالت و انصافت را براى دشمنت بکار گیر.

لقمان حکیم: فرزندم هزار دوست بگیر که هزار دوست هم کم است و یک دشمن مگیر که یک دشمن هم زیاد است.

بعد از تقواى الهى، از گرفتن دوستِ شایسته نگذر.

پیامبر اکرم (ص): هم نشین خوب، از تنهایى بهتر است و تنهایى از هم نشین بد بهتر است.

سه چیز دوستى را یکرنگ مى سازد: هدیه کردن عیب هاى یکدیگر، در غیبت دوست پاس خاطر او را داشتن و بدگویى نکردن و یارى رساندن در سختى.

بهترینِ برادران ، یاور در انجام دادن کارهاى آخرتى است.

امام صادق (ع): هر کس سه بار بر تو خشم گرفت ولى به تو بد نگفت، او را براى خود به دوستى انتخاب کن.

پدرم مرا از سه چیز نهی کرد: : دوستى با کسى که چشم دیدن نعمت کسى را ندارد، و با کسى که از مصیبت دیگران شاد مى‏ شود و با سخن ‏چین.

امام عسکری (ع): بهترینِ برادرانت ، کسى است که خطایت را فراموش کند و از نیکوکارى ات در حقّ خودش یاد کند .

 تالیف از شهید گمنام