یوسف مجتهد - همانگونه که در مطالب قبلی بیان شد، برابر قانون نحوه بازنشستگی جانبازان که در ماده واحده به آن اشاره شده است، ملاک و معیار در تعیین حقوق بازنشستگی، آخرین حقوق قبل از بازنشستگی مبنای محاسبه قرار می‌گیرد، لکن سازمان تأمین اجتماعی با برداشت‌هایی مغایر با قوانین مصوب حمایتی ایثارگران از اجرای دقیق این قانون استنکاف می‌ورزد.

با شکایت جانبازان به دیوان عدالت اداری و صدور آرای مغایر در شعب دیوان، هیأت عمومی دیوان در تاریخ 95/5/19 رای این هیأت را به دادنامه شماره 345 به شرح زیر صادر کرد: کسانی که در اجرای این ماده واحده بازنشسته می‌شوند در تعیین حقوق بازنشستگی آنان آخرین حقوق قبل از بازنشستگی مبنای محاسبه قرار می‌گیرد.

به‌عبارتی اگر جانبازی بدون درخواست در بهره‌مندی از قانون نحوه بازنشستگی جانبازان و بدون استفاده از سنوات ارفاقی بازنشسته شود، امکان برخورداری وی از این قانون منتفی است و نمی‌تواند در بازنشستگی از آخرین حقوق قبل از بازنشستگی استفاده کند.

از نکات مهم دیگر استثنا کردن کارگران مشمول قانون کار در بهره‌مندی از این قانون بود. در مصوبه 67/9/1 مجلس شورای اسلامی، کارگران مشمول قانون کار به صراحت از این قانون خارج و آنان نمی‌توانستند از مزایای آن برخوردار شوند.

در اصلاحیه این قانون به تاریخ 83/2/21 عبارت «به جز کارگران مشمول قانون کار» از متن ماده واحده حذف شد و با حذف این عبارت، تمام جانبازان و آزادگانی که مشمول قانون کار می‌شوند، می‌توانند مشمول این قانون شوند.

به‌عبارتی برابر بند الف ماده 4 قانون تأمین اجتماعی، افرادی که به هر عنوان در مقابل دریافت مزد یا حقوق کار می‌کنند، مشمول قانون تأمین اجتماعی می‌شوند و از بهره‌مندان این قانون خواهند بود.

علاوه بر جانبازان و آزادگان، فرزندان شهدا نیز برابر بند الف ماده44 قانون برنامه پنجم می‌توانند از قانون نحوه بازنشستگی جانبازان استفاده کنند، لکن برداشت‌های غلطی که از این قانون می‌شود تاکنون مانع بهره‌مندی اغلب فرزندان شهدا از این قانون شده است.

مجلس در مصوبات قانون برنامه ششم با عنایت به اینکه بر تصویب بند الف ماده 44 قانون برنامه پنجم مجدا تأکید کرد، اما با مصوبه‌ای مستقل درباره بازنشستگی فرزندان شهدا، همسران شهدا را به آن افزود و از ابتدای سال 96 همسران و فرزندان شهدا برابر بند خ ماده 87 قانون برنامه ششم که بیان می‌دارد: کلیه فرزندان و همسران شهدای شاغل در دستگاه‌های موضوع ماده2 قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران می‌توانند با حداکثر 8سال سنوات ارفاقی و با دریافت حقوق و مزایای کامل بازنشسته شوند، مشمول این قانون می‌شوند.

این قوانین تصویب می‌شود ولی مسیر اجرایی آن بسیار سخت و دشوار است. با عنایت به صراحتی که در قانون وجود دارد مشمولین آن به آسانی نمی‌توانند از مزایای آن بهره‌مند شوند.

از دلایلی که نشان می‌دهد بهره‌مندی ایثارگران از این قوانین دشوار و گاهی غیرممکن است، ماده24 قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران است که از تاریخ تصویب آن در مجمع تشخیص مصلحت نظام حدود 5سال می‌گذرد و هیچ‌کدام از مشمولین آن نتوانسته‌اند از این قانون استفاده کنند.

شرح ماده 24 قانون جامع به شرح زیر است:
همسران شاهد، همسران جانبازان 50درصد و بالاتر، شیمیایی و اعصاب و روان(متوفی یا در قید حیات) و همسران آزادگان با سابقه اسارات 5سال و بالاتر که قبل از اسارت با آنان ازدواج نموده‌اند، درصورت شاغل بودن می‌توانند با 5سال سنوات ارفاقی از امتیاز بازنشستگی پیش از موعد با دریافت حقوق و مزایای کامل بهره‌مند گردند.
تبصره 1: همسران شاغل جانبازان زیر 50درصد و آزادگان با سنوات اسارت کمتر از 5سال براساس آیین‌نامه‌ای که به پیشنهاد بنیاد به تصویب هیأت وزیران می‌رسد از یک تا 5سال سنوات ارفاقی بازنشستگی بهره‌مند می‌گردند.
تبصره 2: کلیه همسران شاهد شاغل، همانند همسران جانبازان از کاهش ساعت کاری برخوردار می‌گردند.
تبصره 3: رعایت شرط سنی مقرر در قوانین و مقررات بازنشستگی زودتر از موعد جانبازان الزامی نیست.
با گذشت حدود 5سال از تصویب قانون، دستگاه‌های اجرایی، توانایی اجرای آن را به بهانه‌های مختلف ندارند که در مطلب بعدی به آن اشاره خواهد شد.