جانباز رمضانعلی کاوسی- «پسرم، تو برو درس بخون تا در آینده برای خودت کسی بشی و وقتی بزرگ شدی نخواهی مثل ... کار کنی.»
این جمله ای ست که پدران ما در گذشته به ما توصیه کردند، ما هم کلیشه وار آن را به فرزندان خود القا و تأکید می کنیم که اگر این نصیحت کلیدی را آویزهٔ گوش خود کند، در آینده موفق خواهد بود.

 اگر وارد یک دانشگاه شویم و از تک تک دانشجویان بپرسیم: «برای چی درس می خونی؟» به شما خواهند گفت: «میخوام درس بخونم که در آینده راحت زندگی کنم.» منظور او این است که «درس می خواند که بعداً مجبور نشود کار کند!» جامعهٔ ما از کار و تلاش یک هیولا ساخته است. پشت میز نشستن و یقه سفیدی به یک فرهنگ تبدیل شده و نهایت آمال و آرزوی یک جوان ایرانی ست.
رهبر معظم انقلاب در یکی از بیانات شان "تنبلی اجتماعی" را به عنوان "دشمن درونی ایرانیان" معرفی کردند.
متأسفانه بسیاری از عادت های فرهنگی و اجتماعی ما از همین "تنبلی اجتماعی" نشأت می گیرد. تنبلی اجتماعی یک بیماری فرارگیر است که بین آحاد جامعه ریشه دوانده است.

  در گذشته به کسی «زرنگ» می گفتند که بیشتر «کار» کند. امروزه به کسی می گویند «زرنگ» که راهکارهای بیشتری را برای «از زیر کار دررفتن» بلد باشد! باز هم دانشگاه را مثال می زنم. شما وقتی به دانشجویان یک دانشگاه مراجعه می کنید، اکثرشان در این فکر هستند که فلان درس را پاس کنند و از شرّ آن خلاص شوند. درس خواندن، پژوهش، تحقیق و مطالعه کردن برای دانشجویان ما یک مصیبت عظماست.

  شما میزان کتابخوانی و مطالعه افراد جامعه را با میزان تماشای تلویزیون مقایسه کنید، اصلاً قابل قیاس هست؟
به تعطیلی های زیاد و بین التعطیلین در کشور توجه کنید. فکر می کنید دولت و مجلس نمی توانند این همه تعطیلی را تعدیل یا یک فکر اساسی برای بین التعطیلین بکنند؟ من معتقدم این تنبلی اجتماعی بین مجلسیان و دولتیان هم رسوخ پیدا کرده. آنها بهتر از من شما می دانند که یک روز تعطیلی چه ضربهٔ بزرگی به اقتصاد مملکت می زند؛ اما باز هم ککشان نمی گزد! متأسفانه آنها هم بدشان نمی آید وضعیت به همین منوال پیش برود. آنها هم با علمِ به ضررهای میلیاردی این تعطیلی های جورواجور از تعطیلی خوششان می آید!

 تنبلی اجتماعی محصول ناهماهنگی در سیستم اجتماعی جامعه است، آیا کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی توانستهْ راه حلی برای رها شدن جامعه از پدیدهٔ "تنبلی اجتماعی" پیدا کند؟ اساتید حوزه و دانشگاه و محققان کشور چطور؟

  بیاییم عقربه های زمان را سی و چند سال به عقب ببریم. در زمان جنگ تحمیلیْ جدای از مسئلهٔ ایثار و از خودگذشتگی، آحاد جامعه دست در دست هم دادند و با تلاشی مضاعف دشمن متجاوز را از خاک میهن اسلامی بیرون راندند. کسانی که توانستند اسلحه در دست بگیرند مستقیماً با دشمن جنگیدند، کسانی هم که به هر دلیلی توان جنگیدن نداشتند، به هر نحو ممکن پشت جبهه کمک کردند تا باعث دلگرمی رزمندگان شوند.

 زمان جنگ بسیاری از داوطلبان حضور در جبهه از قشر کارگر و کشاورز بودند. وقتی کشاورزی به جبهه می رفت، مزرعه اش نیاز به آبیاری داشت. برادر، دوست یا همسایهٔ او بدون هیچ مزد یا منّتی مزرعهٔ آن رزمنده را آبیاری می کرد. آن زمان تنبلی اجتماعی محلی از اِعراب نداشت. ملت ایران یک ملت واحد، منسجم و البته زرنگ بود. الآن چه؟ الآن بیشتر کارهای ساختمانی و کشاورزی و دامداری را به برادران افغانی سپرده ایم و خودمان کاسهٔ چه کنم دستمان گرفته ایم که چرا جوانمان بیکار است! الآن بیشتر نوجوانان ما دچار چاقی مفرط شده اند. وقتی به او می گویی: «این پول رو بگیر برو نونوایی نون بگیر و بیا.» می گوید: «من حال ندارم نیم ساعت توی صف وایسم، خودت برو!»

 محققان معتقدند میزان تنبلی ایرانی ها از متوسط جهانی بالاتر است. ظاهراً فقط کشورهای عربی و آفریقایی بیشتر از ما دچار آفت تنبلی هستند. بیاییم فکری اساسی برای خودمان بکنیم.