یوسف مجتهد - قانونگذار توجه ویژهای به وضعیت استخدامی ایثارگران و فرزندان آنان داشته و دارد. بررسی قوانین مختلف و قوانین پنجساله نشان میدهد تثبیت موقعیت شغلی و تبدیل وضعیت استخدامی ایثارگران به وضعیت پایدار و باثبات در دستگاههای اجرایی به طرق مختلف در قوانین مورد تاکید قرار گرفته است.
در قوانین فعلی که استخدام ایثارگران در قالب سهمیههای تعیین شده انجام میگیرد، به استخدام آنان از ابتدا به صورت رسمی قطعی تاکید شده و اقداماتی که برخی از دستگاهها در ابتدای استخدام انجام میدهند و برخلاف قانون از ابتدا آنان را به صورت رسمی قطعی استخدام نمیکنند اقدامی مغایر با قانون و قابلتعقیب در مراجع قضایی و قانونی است. اولین بار در ماده10 قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان که در سال69 با 2سال اجرای آزمایشی آن موافقت شده بود، به موضوع تبدیل وضعیت استخدامی جانبازان اشاره شد. با دائمیشدن این قانون در سال74 و تبدیل ماده10 به ماده8، مجلس تصویب کرد: دستگاههای مشمول این قانون مکلفند حداکثر ظرف مدت 3ماه پس از ابلاع قانون نسبت به تبدیل وضعیت استخدامی جانبازان غیررسمی خود، حسب درخواست آنان و پس از احرار شرایط گزینش به استخدام رسمی، ثابت یا عناوین مشابه اقدام نمایند. سازمان امور اداری و استخدامی کشور موظف است حسب درخواست دستگاههای یادشده، در صورت فقدان پست سازمانی متناسب با شرایط عمومی جانبازان نسبت به ایجاد پست موردنظر از محل حذف پستهای بلامتصدی و در صورت فقدان پست سازمانی بلامتصدی، نسبت به ایجاد پست سازمانی جدید اقدام نماید.
تاکید مقنن بر «ایجاد پست از محل حذف پستهای بلامتصدی و در صورت فقدان پست سازمانی بلامتصدی، ایجاد پست سازمانی جدید»، است که مانع برداشتهای سلیقهای از اجرای قانون توسط دستگاههای اجرایی شود و تکلیف قانونی در تکلیف وضعیت استخدامی جانبازان را به صورت کامل پیشبینی کند.
علاوه بر آن تاکید برمهلت 3ماهه دستگاههای اجرایی برای تبدیل وضعیت استخدامی جانبازان برای جلوگیری از اطاله رسیدگی به موضوع در دستگاههای اجرایی بوده تا با طولانیکردن مسیر اجرای قانون موجب دلسردی جانبازان از پیگیریهای قانونی نشوند.
با همه تمهیداتی که در قوانین و مقررات برای تبدیل وضعیت جانبازان پیشبینی شده بود، تا زمانی که کمیسیون ماده16 رسیدگی به شکایات جانبازان بهصورت جدی با دستگاههای مختلف از اجرای قانون برخورد نکرده بود، این حق قانونی جانبازان به کرات از جانب دستگاههای اجرایی نادیده گرفته میشد.
از ابتدای سال90 برابر بند الف ماده44 قانون برنامه پنجم توسعه، فرزندان شهدا مشمول همه امتیازات جانبازان 50درصد و بالاتر به استثنای موارد مذکور در این ماده شدند.
تبدیل وضعیت استخدامی هم یکی از آن مواردی بود که فرزندان شهدا همانند جانبازان میتوانستند از آن بهرهمند شوند. پیگیریها نتیجه داد و اغلب دستگاههای اجرایی با تبدیل وضعیت فرزندان شهدا به مرور موافقت کردند.
نکته مهمی که در وضعیت استخدامی ایثارگران و فرزندان آنان موجب تحولی عمیق میشود تبصره1 بند«ذ» ماده87 قانون برنامه ششم توسعه است؛ قانونی که همچنان مورد بیمهری قرار گرفته و با گذشت حدود 6ماه از تصویب آن، در اجرای مواد و تبصرههای مرتبط با ایثارگران تعلل میشود. براساس تبصره1 که به منظور اصلاع ماده21 قانون جامع خدماترسانی به ایثارگران تصویب شده است وضعیت استخدامی مشمولان این ماده حداکثر پس از 3ماه رسمی قطعی میشود.
برابر این تبصره الحاقی به ماده21 قانون جامع، خانوادههای شاهد شامل والدین، همسر و فرزندان شهدا، جانبازان، همسر و فرزندان آنان، آزادگان، همسر و فرزندان آنان، رزمندگان با سباقه حداقل 6ماه حضور داوطلبانه در جبهه، همسر و فرزندان آنان و خواهر و برادر شهید مشمول این تبدیل وضعیت هستند. لذا دستگاههای مشمول ماده2 قانون جامع مکلف به اجرای قانون بوده و باید نسبت به تبدیل وضعیت استخدامی آنان اقدام کنند، لکن با گذشت حدود 6ماه از تصویب این قانون و پایان مهلت 3ماهه دستگاهها برای اجرای قانون، ایثارگران و فرزندان آنان همچنان بلاتکلیف هستند.