آخرین خبر/ زمانی که دخترکوچک یزگرد سوم تفاوت رفتار علی بن ابیطالب با اسرا و خانوادهاش را دید متوجه تفاوت دین فاتحان خراسان و خاندان دختر پیامبر(ص) شد که بعد از آنکه در انتخاب همسر آزاد گذاشته شدند خود امام حسین علیه السلام را انتخاب کرد. دختر یزگرد سوم مادر امام سجاد(ع) شد تا مهر اهل بیت در دل ایرانیان شکوفه زند.
شرایط اجتماعی دوران امامت
بعد از واقعه عاشورا شرایط طوری بود که اغلب شخصیتهای بزرگ سر در آخور تمنیات مادی که به وسیله رجال حکومت برآورده می شد، داشتند. طوریکه وقتی امام حدیثی از پیامبر(ص) نقل میکردند بزرگان به استهزا میگرفتند و میخندیدند! امام در این شرایط باید دین مردم را درست می کرد. باید اخلاق مردم درست میشد باید دوباره جهت گیری معنوی در جامعه احیا میشد. و امام به بهترین شهر ممکن این هدف را اجرا کرد. با دیدن وضعیت فرهنگی، اعتقادی و اجتماعی مردم آن زمان بهتر درک میکنیم که چرا امام سجاد(ع) هم کتاب «رساله حقوق» را در اختیار مردم میگذارند هم دعاهای ناب «ادعیه سجادیه» و دعاهای پر مضامینی مثل دعای ابوحمزه ثمالی را.
جلوههای حقوق بشر در رساله حقوق امام سجاد(ع)
رسالهی حقوق امام سجاد علیهمالسلام یکی از کلمات اهل بیت علیهمالسلام در بیان حقوقی است که همهی انسانها از آنها برخوردارند و از طرفی دیگر در برابر آن مسئول هستند. محتوای این رساله قابل تقسیم به هفت موضوع است که عبارت است از:
1. «حق خداوند»حق اول: حق خداوند
2. «حقوق اعضاء و جوارح» حق دوم: حق زبان. حق سوم: حق گوش. حق چهارم: حق چشم. حق پنجم: حق دست. حق ششم: حق پا. حق هفتم: حق بطن. حق هشتم: حق عورت
3. «حقوق افعال» حق نهم: حق نماز. حق دهم: حق حج. حق یازدهم: حق روزه. حق دوازدهم: حق صدقه . حق سیزدهم: حق قربانی
4. «حقوق ائمه» حق چهاردهم: حق حاکم. حق پانزدهم: حق معلم. حق شانزدهم: حق مولا
5. «حقوق رعیت» حق هفدهم: حق مردم. حق هجدهم: حق شاگردان. حق نوزدهم: حق زوجه. حق بیستم: حق مملوک
6. «حقوق ارحام» حق بیست و یکم: حق مادر. حق بیست و دوم: حق پدر. حق بیست و سوم: حق فرزند. حق بیست و چهارم: حق برادر
7. «حقالناس» حق بیست و پنجم: حق مولایی که تو را آزاد کرده است. حق بیست و ششم: حق آزاد کرده تو. حق بیست و هفتم: حق نیکی کننده. حق بیست و هشتم: حق مؤذن. حق بیست و نهم: حق امام جماعت. حق سیام: حق همنشین. حق سی و یکم: حق همسایه. حق سی و دوم: حق همراه. حق سی و سوم: حق شریک.
در ابتدای این کتاب کم حجم امام مینویسند: بدان که خدا را بر تو حقوقى است که تو را در هر جنبش و آرامش و هر جا باشى فرا گرفته اند، و در هر اندامى بچرخانى و هر ابزارى بگردانى، بعضى از حقوق بر بعضى بزرگترند بزرگترین حقوقى که خدا بر تو واجب کرده حق او است تبارک و تعالى که آن پایه همه حقوق است و همه از آن بازگرفته شوند.
صحیفهای که معارف در در ضمن دعا بیان کرده
صحیفه سجادیه کامله، مجموعهای از ۷۵ دعا و نیایش بودهاست که امام سجاد علیه السلام املا کرده و محمد و برادرشان زید بن علی آن را در دو نسخه نوشتهاند. اما در حال حاضر تنها ۵۴ مناجات و دعای آن موجود است. صحیفه سجادیه تنها شامل راز و نیاز با خدا و بیان حاجت در پیشگاه وی نیست، بلکه مجموعهای مشتمل بر بسیاری از علوم و معارف اسلامی است که در آن مسائل عقیدتی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و پارهای از قوانین طبیعی و احکام شرعی در قالب دعا بیان شده است. به طور مثال، مسئله امامت و نفی عقیده تشبیه در صحیفه سجادیه بیان شده است. عناوین دعاهای صحیفه مختلف است و بسیاری از معارف اسلامی در ضمن دعاهای صحیفه بیان شده است؛ در این کتاب، مباحث خداشناسی، هستیشناسی، عالم غیب، فرشتگان، رسالت انبیا، جایگاه پیامبر و اهلبیت(ع)، امامت، فضایل و رذایل اخلاقی، گرامیداشت اعیاد، مسائل اجتماعی و اقتصادی، اشارات تاریخی، یادآوری نعمتهای مختلف خداوند، آداب دعا، تلاوت، ذکر، نماز، عبادت و... در قالب دعا بیان شده است. معروفترین دعای صحیفه دعای مکارم الاخلاق است.
ابوحمزه ثمالی کیست؟
ابوحمزه ثمالی در دوران امام سجاد(ع) شخصیتی مانند سلمان در زمان پیامبر اکرم(ص) بوده است . وی فردی مورد اعتماد و امانت دار بود و چهار نفر از امامان شیعه (امام سجاد، امام باقر(ع)، امام صادق(ع) و امام کاظم (ع) ) را ملاقات کرده بود. ابوحمزه ثمالی یکی از اصحاب خاص امام سجاد(ع) بود که با ایشان انس خاصی داشت .دعای شریف امام سجاد(ع) که طولانیترین دعای سحر ماه رمضان است، از طریق ابوحمزه روایت شده و به همین علت «دعای ابوحمزه ثمالی» نام گرفته است.