جانباز شیمیایی 1- جنگ هشت ساله عراق علیه ایران لطمات و خسارات همه جانبه ای به کشور ما وارد کرد. از جمله این خسارات جبران ناپذیر شهید، مجروح و مفقود شدن جمع کثیری از بهترین اقشار مردم کشورمان بود. آسیب های روحی و روانی خانواده های این عزیزان نیز خسارات جبران ناپذیری بود که به بدنه ملت ما وارد شده و اثرات سوء آن نیز همچنان ادامه دارد.

 از جمله این مسائل بهداشت روانی خانواده جانبازان یعنی همسر و فرزندان آنها است که در اثر کم توجهی به نیازهای اولیه آنان در معرض خطر قرار گرفته است. آسیب های روانی هم مثل آسیب های جسمی اگر به موقع و به سرعت تشخیص داده نشوند و تدابیر درمانی لازم صورت نگیرد، آثار و عوارض و پیامدهای ناگواری بر خانواده و اجتماع به جا خواهند گذاشت.

 تقریبا" صددرصد آسیب دیدگان اعصاب و روان از اختلال خواب، ضعف و سستی، سردرد و سرگیجه، احساس از دست رفتن انرژی، خستگی، دردهای عضلانی و مفصلی، عدم تمرکز حواس، یاس و ناامیدی، عدم احساس لذت از زندگی و افکار مرگ شکایت دارند.
 
 در مطالعه دیگری که تعداد ۹۰ جانباز با جراحت های جسمی، شیمیایی و اعصاب و روان شرکت داشتند نشان داده شد که جانبازان جسمی در مواجهه با مسائل و مشکلات استرس زا بطور معنی داری بیشتر از روش های فاصله گیری، خویشتن داری و ارزیابی مجدد مثبت و کمتر از روش اجتناب و فرار استفاده کرده بودند. این درحالی ست که جانبازان اعصاب و روان بیشتر از روش اجتناب و فرار و کمتر از روش فاصله گیری، خویشتن داری و ارزیابی مجدد مثبت استفاده کرده بودند. جانبازان شیمیایی نیز در مواجهه با مشکلات استرس زا بیشتر از روش اجتناب و فرار استفاده کرده بودند. همچنین یافته ها نشان داد بین کاربرد روش های مقابله ای و ویژگی هایی نظیر سن، تأهل، رتبه فرزندان، تحصیلات، مدت مجروحیت، تیپ شخصیتی و شکایت از ناراحتی عصبی و اختلال رفتاری ارتباط معنی دار آماری وجود بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق دارد

 برنامه هایی برای بالا بردن سطح تحصیلات جانبازان، اجتماعی کردن و تسریع سازگاری آنها به منظور حفظ و ارتقاء سلامت روانی ایشان تهیه و اجرا نمود. در مطالعه ۲۰۶ جانباز شیمیایی 95 % موارد بیانگر، نتایج تست درجاتی از عدم سلامتی روانی بود که در هر ۴ مقیاس مشکلاتی دیده شد.

بر اساس آمار به دست آمده ۷۵% جانبازان در این مطالعه دچار افت شدید عملکرد بودند و بیش از ۷۰ % آنها در شرایط اقتصادی و معیشتی بد یا بسیار بد قرار داشتند. 30 % بیش از ۳ فرزند و ۷۰ % بیش از ۲ فرزند داشتند و بیش از ۶۰ % آنها فاقد مسکن بوده و در منازل استیجاری بسیار نامناسب و غیر بهداشتی زندگی می کردند و از این نظر نیز تحت فشار بودند. بیش از ۶۰ % جانبازان در این پژوهش دچار ptsd ومجروحیتهای متعدد موضعی و 36درصد بطور کلی دچار اختلال اعصاب و روان بودند و ۹ درصد فقط مجروحیت اعصاب و روان داشتند. بر اساس نتایج حاصله اختلالات اضطرابی، افسردگی و اختلالات انطباقی و اختلال در روابط بین فردی در بین جانبازان و همسران آنها در این مطالعه از نحوه سرویس دهی خدمات درمانی مربوط به خود ناراضی بودند. البته اینها مواردی بود که خودشان صریحًا عنوان می کردند و احتمال اینکه تعداد قابل توجهی از آنان تمایل به ذکر این مشکلات نداشته اند، زیاد است.

تازه چقدر رزمنده و جانباز درصد پایینی بودند که تحت حمایت بنیاد نبودند چون مدرک همزمان نداشتند و مجروحیتشان تایید نشده بود و رزمنده ها در این بین مظلوم ترین قشر بودند.