سرزمین‌های اشغالی در تمام وسعت خود منطقه‌ای کوچک و بسیار باریک است که به آسانی قابل دستیابی بوده و کاملاً ضربه پذیر است، جولان یکی از مهمترین معابر دستیابی و اشراف به عمق استراتژیک فلسطین اشغالی است.

رژیم صهیونیستی بعد از جنگ سال ۱۹۶۷ حدود ۸۰ درصد از مساحت بلندی‌های جولان در حدود ۱۱۵۸ کیلومتر مربع را تحت اشغال خود درآورد. سوریه در جنگ سال ۱۹۷۳ موفق شد صد کیلومتر مربع از این اراضی را باز پس بگیرد. تا روز چهارم ژوئن سال ۱۹۶۷ تعداد ساکنان جولان بالغ بر ۱۳۰ هزار نفر بود که در بیش از ۱۳۹ روستا و منطقه مسکونی سکونت داشتند. آنها شامل نژادهای مختلف ترکمن و شرکس بودند. بخش قابل توجهی از آنان مسلمانان اهل تسنن و تعدادی نیز مسیحی هستند. در حال حاضر حدود ۲۶ هزار سوری در ۵ روستای مجدل شمس، بقعاتا، مسعدة، عین قنیة و الغجر زندگی می‌کنند که بیشتر آنها دروزی هستند و بخشی از آنها نیز علوی هستند.

جولان قبل از اشغال رژیم صهیونیستی نمونه‌ای از تنوع مردم شناختی و طایفه‌ای بود و گروه‌های مختلف مردمی شامل شرکس‌ها، ترکمن‌ها، کردها، ارمنی‌ها و عرب‌ها در آن زندگی آرامی را می‌گذراندند. تنوع مذهبی مردم این منطقه نیز شامل مسلمانان اهل تسنن و شیعه و مسیحیان و دروزی‌ها و علوی‌ها و اسماعیلیه بود.

ایلان بابیه نویسنده و مورخ اسرائیلی اذعان می‌کند که پاکسازی نژادی به وجود آمده در جولان اشغالی تلاشی با هدف تبدیل یک منطقه به نژادهای مختلف به منطقه‌ای یک دست بود که با اخراج بخش قابل توجهی از مردم فلسطین و آواره کردن آنها و تخریب منازل آنها صورت گرفت.

بدون شک ایده اخراج مردم این منطقه ریشه عمیقی در افکار و رویکردهای رژیم صهیونیستی دارد. حاییم مایزمن در سخنرانی خود در برابر اتحادیه صهیونیستی انگلیسی در سال ۱۹۱۹ می‌گوید: هنگامی که من از میهن قوم یهود سخن می گویم، منظورم این است که شرایط برای ما مهیا شود و ما بتوانیم تعداد قابل توجهی از مهاجران را وارد این کشور کنیم و بتوانیم فلسطین را به جامعه‌ای برای یهودیان تبدیل کنیم. همانطور که انگلیس به جامعه‌ای برای انگلیسی‌ها و آمریکا به جامعه‌ای برای آمریکایی‌ها تبدیل شده است.

رژیم صهیونیستی همچنین از آغاز اشغالگری خود در جولان این منطقه را یک منطقه بسته نظامی اعلام کرده و ورود افراد مختلف به این منطقه را ممنوع اعلام کرد تا بتواند طرح پاکسازی نژادی این منطقه را بدون سر و صدا هیاهوی تبلیغاتی دنبال کند. رژیم صهیونیستی یک ماه بعد از اشغالگری در این منطقه اولین شهرک صهیونیست‌نشین را در مناطق اشغالی جولان با نام مبروم هجولان تاسیس کرد.

در اواخر سال ۱۹۷۰ دیوید بن گوریون اعلام کرد که اسرائیل ضرورتاً باید در کمترین زمان ممکن ۲۰ شهرک یهودی‌نشین را در ارتفاعات جولان به شهرک‌هایی که در آن زمان در جولان اشغالی وجود داشت، اضافه کند. او می‌گفت که این اقدام بهترین راهکار برای تحت کنترل نگه داشتن این مناطق اشغالی است و یا دیگر نمی‌تواند یهودیان را از این منطقه اخراج کند.

در حال حاضر رژیم صهیونیستی ۳۴ شهرک صهیونیست‌نشین را در جولان اشغالی احداث کرده که حدود ۲۶ هزار شهرک‌نشین صهیونیست بر روی ویرانه‌های منازل فلسطینیان در این مناطق خوش آب و هوا سکونت دارند.

به ادعای اسحاق رابین، نخست وزیر اسبق اسرائیل، از دست دادن جولان به معنای از دست رفتن امنیت دولت اسرائیل خواهد بود. نگاهی به نقشه شهرک‌سازی و اهمیت راهبردی ارتفاعات جولان نشان می‌دهد که این منطقه از اهمیت نظامی فوق‌العاده ای برخوردار است. رژیم صهیونیستی در توزیع شهرک‌ها نیز از این ویژگی غافل نشده و تلاش کرده از این شهرک‌ها به عنوان کمربند انسانی برای حفظ اشغالگری خود در جولان استفاده کند.

رژیم صهیونیستی همچنین بر اساس اذعان مرکز مطالعات مستقل اسرائیل ۷۳ شرکت فعال سرمایه‌گذاری در جولان اشغالی احداث کرد که بیشتر آنها مربوط به بخش خصوصی است. ۴۸ مورد از این شرکت‌ها اسرائیلی است و مقر اصلی آن نیز در سرزمین‌های اشغالی قرار دارد. اما ۱۷ مورد از این شرکت‌ها در ارتفاعات اشغالی جولان است. باقیمانده شرکت‌های مذکور نیز یا در کرانه باختری هستند یا شرکت‌های بین‌المللی چینی و آمریکایی و کره جنوبی و هلندی هستند.

جولان یکی از نقاط حساس و استراتژیک برای سوریه، لبنان و رژیم صهیونیستی است، سرزمین های اشغالی در تمام وسعت خود منطقه‌ای کوچک و بسیار باریک است که به آسانی قابل دستیابی بوده و کاملاً ضربه پذیر است، جولان یکی از مهمترین معابر دستیابی و اشراف به عمق استراتژیک جبهه فلسطین اشغالی تلقی می شود.

همچنین وضعیت منحصر به فرد جولان به گونه ای است که به اسرائیل امکان می دهد تا با امکانات جاسوسی و نظامی خود، تمامی تحرکات نظامی، الکترونیک و مخابراتی سوریه را تحت نظارت خویش قرار دهد، زیرا ارتفاعات جولان بر حومه دمشق اشراف داشته و همچنین به دلیل وضعیت جغرافیایی ناحیه، تعداد محدودی از نیروهای نظامی، به آسانی توان دفاع و محافظت از آن را خواهند داشت.

استقرار مواضع توپخانه ای و تأسیسات الکترونیکی نظارت و جاسوسی در جولان، امتیاز ویژه و عمده ای را برای اسرائیل ایجاد کرده است، به نحوی که به ادعای مسئولان ذیربط، این موقعیت استراتژیک قابل مقایسه و حتی جایگزینی با سیستم هواپیماهای آواکس یا بالون های جاسوسی نخواهد بود و به ادعای اسحاق رابین، نخست وزیر اسبق اسرائیل، از دست دادن جولان به معنای از دست رفتن امنیت دولت اسرائیل خواهد بود.

یکی دیگر از اهمیت‌های راهبردی منطقه جولان برای رژیم صهیونیستی موضوع منابع آبی این منطقه است. اسرائیل از همان ابتدای تاسیس خود تلاش کرد میان سه موضوع اساسی سرزمین، آب و امنیت ارتباط مستحکمی ایجاد کند و آن را دارای اولویت‌های اساسی خود بداند. سرزمین‌های اشغالی جولان منبع اساسی و استراتژیک آب شیرین برای اسرائیل به شمار می‌رود.

** آیا محور مقاومت قدرت آزاد سازی جولان اشغالی را دارد

در حالی که حزب‌الله لبنان از مدت‌ها پیش آزادسازی جولان اشغالی را در صورت هرگونه تجاوز رژیم صهیونیستی به خاک لبنان یکی از گزینه‌های روی میز خود معرفی کرده است. جنبش النجباء عراق نیز از تشکیل تیپ آزادسازی جولان در این کشور خبر داده و اعلام کرد این موضوع یک موضوع تبلیغاتی نیست، بلکه هدف واقعی جنبش مقاومت اسلامی در منطقه است.

شیخ اکرم الکعبی دبیرکل جنبش النجباء با اعلام این خبر تاکید کرد که مقاومت تجربه و توانمندی و اقدامات نظامی و میدانی لازم برای آزاد سازی جولان و شکست دادن محور شر و از بین بردن سر افعی رژیم غاصب صهیونیستی را در اختیار دارد.

در همین رابطه یک منبع مسئول در وزارت خارجه سوریه بعد از اعلام به رسمیت شناخته شدن ارتفاعات جولان به عنوان سرزمین‌های اشغالی از سوی دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که ملت سوریه عزم و اراده بیشتری برای آزادسازی این منطقه ارزشمند از خاک سوریه با تمامی ابزارهای ممکن دارند.

میشل عون رئیس‌جمهور لبنان نیز به تازگی در نشست خود با یک هیأت آمریکایی در بیروت تأکید کرد، این کشور حاکمیت رژیم صهیونیستی بر جولان اشغالی را مردود می‌داند و از تمام ابزارها برای بازپس‌گیری مزارع شبعا و کفرشوبا استفاده می‌کند.

علاوه بر عزم جزم عناصر محور مقاومت برای آزادسازی مناطق اشغالی جولان، تحولات اخیر داخلی در این مناطق و اعتراضات عمومی به اقدام رژیم صهیونیستی برای برگزاری انتخابات داخلی جولان نیز نشان داد که در داخل این مناطق نیز بستر مناسبی برای پایان دادن به اشغالگری رژیم صهیونیستی وجود دارد.

از سوی دیگر با توجه به اهمیت راهبردی بلندیهای جولان برای رژیم صهیونیستی، به نظر می‌رسد آزادسازی این مناطق که در موازنه‌های نظامی و پتانسیل مبارزاتی محور مقاومت دور از دسترس نیست، می‌تواند ضربه سختی به موجودیت رژیم صهیونیستی وارد کرده و شیب فروپاشی این رژیم را تندتر نماید.