در میان رخدادهای مهم تیرماه، رویدادهای تلخ و شیرینی وجود دارد که هر یک به نوبه خود، در تاریخ انقلاب اسلامی ایران، از جایگاه ویژهای برخوردار است. در این میان ۲۷ تیر، سالگرد پذیرش قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت توسط جمهوری اسلامی ایران را میتوان به عنوان یکی از رویدادهای شاخص این ماه یاد کرد که منجر به تحولی شگرف در تاریخ هشت سال دفاع مقدس و اثبات حقانیت جمهوری اسلامی ایران در جهان شد. در آستانه سالروز پذیرش قطعنامه ۵۹۸ از سوی ایران، مروری بر قطعنامههای صادره از سوی سازمان ملل متحد در طول دوران دفاع مقدس داشتیم که در ادامه میخوانید:
در طول هشت سال دفاع مقدس، شورای امنیت سازمان ملل متحد جمعا ۹ قطعنامه و ۱۰ بیانیه صادر کرد. نکته جالب در این قطعنامههای صادره این است که شورای امنیت تا قبل از تصویب قطعنامه ۵۹۸، در چارچوب فصل ششم منشور ملل متحد (مواد ۳۳ تا ۳۸) نه تنها تجاوز عراق به ایران را رسما اعلام نکرد، بلکه به دلیل حضور سایه سنگین کشورهای استکباری عمدتا قطعنامههای خود را با توجه به شرایط موجود در جبهههای جنگ صادر کرده است.
شش روز پس از تهاجم گسترده رژیم عراق به خاک ایران و اشغال بسیاری از شهرها و روستاهای جنوب و غرب کشورمان، شورای امنیت اولین قطعنامه خودرا با نام قطعنامه شماره ۴۷۹ صادر کرد. در این قطعنامه، با توجه به پیشروی نیروهای عراقی در عمق خاک ایران، نه تنها درخواست بازگشت به مرزهای بینالمللی نشد؛ بلکه کوچکترین اشارهای هم به تجاوز عراق و محکوم کردن این تجاوز صورت نگرفت.
پس از عملیات پیروزمند «بیتالمقدس» در اردیبهشت و خرداد ۱۳۶۱ که منجر به آزادسازی بخش وسیعی از سرزمینمان، به ویژه خرمشهر شد، شورای امنیت در ۲۱ تیر ۱۳۶۱، اقدام به صدور دومین قطعنامه خود (قطعنامه ۵۱۴) کرد و در آن بدون تاکید بر تعیین متجاوز و تنبیه آن، مجددا خواستار عقبنشینی نیروها به مرزهای بینالمللی شد.
بعد از عملیات «مسلم بن عقیل» در ۹ مهر ماه ۱۳۶۱ که منجر به آزاد سازی ۸۰ کیلومتر مربع از خاک جنوب کشورمان شد، شورای امنیت اقدام به صدور قطعنامه ۵۲۲ کرد که در آن از طرفین خواستار همکاری جهت اجرای قطعنامه ۵۱۴ شده بود. پس از تصویب این قطعنامه، عملیات محرم در ۱۰ آبان ۱۳۶۱ و در پی آن عملیات زنجیرهای والفجر ۱ و ۲ و ۳ آغاز شد. شورای امنیت بلافاصله قطعنامه ۵۴۰ را صادر کرد. این قطعنامه بر «حق کشتیرانی و تجارت آزاد در آبهای بینالمللی» تاکید میکرد و این در حالی بود که عراق به تازگی حمله علیه کشتیهای نفتکش را آغاز کرده بود.
با آغاز عملیات والفجر ۵ و ۶ که منجر به آزاد سازی مناطق وسیعی، از جمله جزیره مجنون، شد و همزمان با استفاده عراق از گازهای شیمیایی علیه رزمندگان، شورای امنیت با صدور قطعنامه دیگری، بدون این که عراق را در استفاده از تسلیحات شیمیایی محکوم کند، حمله به کشتیهای بازرگانی در مسیر کویت و عربستان را محکوم کرد، که روشن بود مستقیما منظورش ایران است، در حالی که عراق همچنان به شدت کشتیها و نفتکشها را مورد اصابت قرار میداد.
با شروع جنگ شهرها و گسترش استفاده از سلاحهای شیمیایی توسط عراق، عملیات والفجر ۸ در اواخر بهمن سال ۶۴ آغاز که منجر به آزاد سازی جزیره استراتژیک فاو شد. با آزاد سازی این جزیره، شورای امنیت به درخواست عراق و اتحادیه عرب تشکیل جلسه داد و قطعنامه ۵۸۲ را صادر کرد که در آن مبادله کامل زندانیان جنگی جدیدترین درخواست شورا بود. در تاریخ ۲۷ اردیبهشت ۶۵ عراق با طرح جدید «دفاع متحرک» به «مهران» و مناطق دیگر از جمله ارتفاعات حاج عمران حمله و این مناطق را به اشغال خود درآورد؛ اما شورای امنیت هیچ گونه عکسالعملی نشان نداد تا این که رزمندگان با انجام عملیات کربلای ۲، ۱ و ۳ مناطق اشغالی مذکور را باز پس گرفتند. این بار شورای امنیت در ۱۶ مهر ۶۵، قطعنامه ۵۸۸ را صادر کرد.
در اواخر آذر ۱۳۶۵ با عملیات کربلای ۵ و نزدیک شدن رزمندگان به بصره، قطعنامه ۵۹۸ شورای امنیت تصویب میشود (۳۰ تیر ۱۳۶۶). در این قطعنامه، بدون این که ذکری از آغاز جنگ و وقوع تجاوز به میان آید، از طرفین میخواهد که با برقراری آتشبس، تمام عملیات نظامی را در زمین، دریا و هوا متوقف کنند و تمام نیروهای دو طرف به مرزهای شناخته شده بینالمللی عقبنشینی کنند (ماده ۱).
«بند ۲» این قطعنامه بر اعزام سازمان ملل متحد برای نظارت بر آتشبس و عقبنشینی به مرزها تاکید میکند و در «بند ۳» آزادسازی اسرای جنگی را خواسته است. همچنین در «بند ۶» تحقیق برای تعیین متجاوز توسط یک هیات بیطرف مورد اشاره قرار میگیرد و این در حالی بود که اقدام عراق در شروع تجاوز، بر همگان مسلم بود.
جمهوری اسلامی ایران به خاطر ابهامهایی که در قطعنامه مذکور وجود داشت، سیاست «نه رد و نه قبول» را در پیش گرفت و خواستار اصلاح بندهای آن شد. پس از اصلاح بندها، قطعنامه ۵۹۸ مورد قبول ایران قرار گرفت.