جانباز رمضانعلی کاوسی - وارد مغازه ای می شویم. فروشنده با لبخند به ما خوش آمد می گوید. متأثر از خوش خلقی او، کالایی را می خریم و از مغازه خارج می شویم. آیا خوش اخلاقی آقا یا خانم فروشنده ذاتی و خدایی ست؟ آیا او برای گول زدن و سرکیسه کردن مشتری از خوش خلقی به عنوان یک ابزار استفاده نمی کند؟
به فلان رفیق می گویی: «رفیقِ عزیز، تو که دختر و پسرِ بزرگ توی خونه داری، چرا دیش ماهواره روی پشت بوم خونت گذاشتی؟ فکر نمی کنی بچه هات با دیدن برنامه های ناجور به انحراف کشیده بشن؟»
قیافۀ حق به جانبی می گیرد و با حالت خاصی می گوید: «شما نمی دونید دیدن پخش مستقیم نماز جماعت از مسجدالحرام چه لذتی داره!» به نظر شما آیا هدف این شخص از خرید ماهواره واقعاً برای تماشای نماز جماعت در مسجدالحرام است؟!
این دو مثال و هزاران مورد دیگر از این دست، بیانگر این موضوع است که بیشتر افراد جامعه از اخلاق برای منفعت مادی بهره می برند. امروزه اخلاق اسلامی، نیازِ گمشدۀ مردم، مسئولین و سیاست مداران است. ما اگر بخواهیم از آسیب های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در امان باشیم، هیچ راهی به جز رواج انسانیت و اخلاق در جامعه نداریم.
افول اخلاق محمدی در جامعه سبب شده مصالح شخصی افراد بر منافع اجتماعی ارجحیت پیدا کند. وقتی برادر نسبت به برادر و همسایه نسبت به همسایه بی تفاوت است. وقتی اختلاس، رانت خواری، تقلب و فساد قارچ گونه در اقتصاد کشور رشد کند. زمانی که در عرصۀ سیاسی تخریب دیگران و ترور شخصیت ها رواج پیدا کند و موقع انتخابات سلبریتی های بی درد تعیین کنند که به چه کسانی رأی دهیم. وقتی صداقت، وفای به عهد و رسیدگی به فقرا به پایین ترین درجه نزول پیدا کند؛ نشانگر این واقعیت است که ما خیلی از یک جامعۀ آرمانی و خدایی فاصله گرفته ایم.
اگر به دقت به مناقشات موجود در جامعه بنگریم، متوجه می شویم که عامل اصلی مناقشه بین افراد، فاصله گرفتن از اخلاق است.
چرا اکثر مردم فکر می کنند، بیشتر سیاستمداران دروغ می گویند؟ چون عدۀ کثیری از سیاسیون از زیر مسئولیت اصلیشان که خدمت به مردم است شانه خالی می کنند. اگر با دقت عملکرد بعضی از مسئولین را زیر ذره بین بگذاریم، متوجه می شویم ظاهرسازی اولویت اول بیشتر آنهاست. بیشترِ همایش ها، کلنگ زنی ها و افتتاح ها به گزارشی رنگ و لعاب دار و انتشار تعدادی عکس در روزنامه ها و فضای مجازی ختم می شود، بدون اینکه نفعی عاید مردم شود.
امروزه تملق و دورویی جایگزین صفات ارزشمند انسانی شده است. دلسوزان جامعه باید هشیار باشند و بیشتر احساس مسئولیت کنند. اگر انحطاط اخلاقی با این سرعت به پیش برود، خطرناک ترین رویداد انسانی به وقوع خواهد پیوست. اگر سد اخلاق شکسته شود و مرزهای اخلاقی جامعه بیش از این مورد هجوم قرار گیرد، انسانیت فرو می ریزید. و به قول معروف دیگر هیچ سنگی روی سنگ بند نخواهد شد. افزایش آمار خشونت در جامعه، بالا رفتن آمار طلاق، سرد شدن روابط زناشویی و... نتیجۀ تنزل اخلاق در جامعۀ ماست.
جامعه برای رهایی از وضع موجود، هیچ چاره ای به جز بازگشت به معنویات ندارد. تمسک به دستورات قرآن و سیرۀ ائمۀ اطهار(ع) تنها راه نجات است. قرآن نسخۀ شفابخشی است که امروزه توسط ما مسلمانان به حاشیه رانده شده است. مباحثی که اخلاق مداری را در خانه و جامعه ترویج می کند هیچگاه نباید توسط والدین و مربیان تربیتی در حاشیه قرار گیرد.
در جامعۀ شلوغ و پر پیچ و خم امروزی هیچ انسانی بدون ارتباط با افراد دیگر جامعه نمی تواند نیازهایش را برآورده کند. معقول ترین ارتباطی که می تواند منافع طرفین را برآورده کند نیز نیازمند اخلاق است. تک تک افراد جامعه برای رسیدن به سرمنزل مقصود نیازمند جاده ای هستند که نام آن جاده «صراط مستقیم» است. تابلوهای راهنما و بازدارندۀ این جاده نیز دستورات دین مبین اسلام است. باید به خود بباورانیم که تمام جاده های فرعی که از این جاده منشعب می شود به ناکجا آباد می رود یا به کوه و دره ختم می شود.
چه قدر خوب است که در این جادۀ مستقیم با سرعت مطمئنه پیش برویم. ساز زندگیمان را با آهنگی که صدای فرشته ها از آن بیرون می آید کوک کنیم. به نفعمان است به سمت جاده های فرعی که شیطان پیشنهاد می کند، نرویم. چه قدر خوب است آهسته و پیوسته حرکت کنیم و از سبقت های بیجا در جادۀ زندگی بپرهیزیم و... .
بهتر است در طول شبانه روز از بداخلاقی هایی که ما را به سمت سرگردانی سوق می دهد، پرهیز کنیم. به اندازۀ برآورده شدن نیازهای معمولی زندگی تلاش کنیم. سعی کنیم از ثروت مادی خود به نحو احسن استفاده و شاد زندگی کنیم. اگر به اطراف خود بنگریم، ثروتمندان زیادی را می بینیم که به اصطلاح پولشان از پارو بالا می رود، اما به سبب نداشتن اخلاق محمدی و تهی بودن زندگیشان از معنویت آرزوی یک لبخند بر دلشان مانده است... .