فاش نیوز - نشست پرسش و پاسخ فیلم "خروج" به نویسندگی و کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا با حضور عوامل فیلم، در کاخ جشنواره و سینمای رسانه ها برگزار شد.

 به گزارش خبرنگار سرویس سینمای ایران فاش نیوز مستقر در کاخ جشنواره و سینمای رسانه ها، نشست پرسش و پاسخ فیلم "خروج" غروب جمعه ۱۸ بهمن ماه بعد از نمایش فیلم در سانس ۱۶:۳۰ هفتمین روز از برگزاری جشنواره سی و هشتم فیلم فجر به نویسندگی و کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا با حضور عوامل فیلم، حبیب الله والی نژاد (تهیه‌کننده)، فرامرز قریبیان، پانته آ بهرام، جهانگیر الماسی، مهدی فقیه، محمد فیلی، محمدرضا شریفی نیا، سام قریبیان، کامبیز دیرباز، (بازیگران فیلم)، کارن همایونفر (آهنگساز)، وحید ابراهمی، (مدیر فیلمبرداری)، عماد خدابخش (تدوینگر)، علی رضا علویان (صداگذار)، مهرداد میرکیانی (طراح چهره پردازی)، محمد برادران (جلوه های ویژه بصری) رضا ترکمان (جلوه های ویژه میدانی)، مارال جیرانی (طراح لباس)، مجید علی اسلام (طراح صحنه) و دیگر عوامل فیلم، همراه با اجرای محمود گبرلو  و نقد خسرو نقیبی در کاخ جشنواره و سینمای رسانه ها پردیس سینما گالری ملت برگزار شد.

 فیلمبرداری این فیلم ۴۸۰ پلانی که از ۱۳ شهریور ۹۸ آغاز شده بود و ۳ ماه زمان برد، از رحمت بخشی رزمنده سال های جنگ و پدر شهید مدافع حرم سال های پس از جنگ می گوید، که وقتی جنگ تمام شد بر سر زمین کشاورزی اش باز می گردد و حالا در اثر فرود هلی کوپتر رئیس جمهور به علت نقص فنی و اصابت باد پره ها به مزرعه ی پنبه زارش و همچنین سرریز شدن آب سیل به مزرعه اش بعد از رفتن رئیس جمهور، تبدیل به شوره زار می شود. او به همراه ۷ پیرمرد و ۱ زن کشاوز که در میان آنها دو پدر شهید دیگر و یک همسر شهید نیز دیده می شود، با چند تراکتور که یادآور اسب های فیلم های وسترن است، برای اعتراض راهی پایتخت می شوند تا بار دیگر فریاد تظلم خواهی و عدالت طلبی حذف شده گانِ دوران جنگ و فراموشی آرمان های دهه ی ۶۰ را سر دهند. قهرمان تنهای حاتمی کیا که راه خودش را می رود، اینبار اما بیشتر آرام است و فریاد نمی زند و همچون پیر مراد جمع، حق آرمان های هم نسلان خود را می خواهد؛ حق حاشیه نشینان و واخوردگانی که در دوئل با مرکزنشینانِ برخوردار از نعمتِ قدرت قرار می گیرند. در این میان بسیاری از مقامات سیاسی و امنیتی سعی دارند صدای  شکایت از ظلم و دزدی و فساد و وعده های پوچ، آنان شنیده نشود.

غروب جمعه، پس از تماشای فیلم، ابراهیم و همرزمانش که در فیلم، منتقد وضع موجود بودند، به جلسه نشست پرسش و پاسخ آمدند.

خداحافظی فرامرز قریبیان از بازیگری

 در ابتدای نشست، فرامرز قریبیان درباره بازی در فیلم «خروج» گفت: «من برای دفاع از این فیلم اینجا آمده ام. نقش‌های معترض را خیلی دوست دارم چون خودم هم کلا معترض هستم. از «خاک» شروع کنیم که اعتراض به ارباب تا «گوزن‌ها» که اعتراض به حکومت بود. اولین فیلم بعد از انقلاب که بازی کردم «سفیر» اعتراض به قدرتمندان بود، «سناتور» هم نقش معترضی به فساد قاچاق مواد مخدر سناتورهای رژیم پهلوی بود. حالا هم به «خروج» رسیدیم که بهترینشان است.
اما غافلگیری این جلسه، رسانه ای کردن خبر خداحافظی فرامرز قریبیان از سینما با فیلم «خروج»‌ توسط خودش بود که گفت:‌ من بعد از فیلم «گناهکاران» در جشنواره شرکت نکردم. من در ۷ سال اخیر هیچ فیلمنامه‌ای را قبول نکردم. اما به احترام حاتمی کیا در این اثر حضور پیدا کردم. دلم می‌خواست با یک فیلمنامه خاص کارم را خاتمه دهم. این آخرین فیلم من است و می‌خواهم از سینما خداحافظی کنم. خروج آنقدر فیلم خوبی بود که می‌توانم با آن از سینما خداحافظی کنم و دیگر در هیچ فیلمی بازی نکنم.
او افزود: دلیل خداحافظی من با سینما این است که دیگر حوصله ادا اصول و غرض‌ورزی مسئولان سینما را ندارم .

موثرترین فیلمساز بعد انقلاب

در ادامه خسرو نقیبی، منتقد جلسه با اشاره به جایگاه تثبیت شده ی حاتمی‌کیا در سینمای ایران افرود: او موثرترین فیلمساز بعد از انقلاب به شمار می‌آید. این فیلم بعد از سه‌گانه‌های اخیر پراکشن آقای حاتمی‌کیا برای من یادآور فیلم‌هایی مانند «موج مرده» اوست. فیلم «خروج» فیلم خلوتی‌است و  سکانس‌هایی از این فیلم ما را یاد سینمای سال‌های دور این فیلمساز می‌اندازد.

او ادامه داد: در این فیلم نسبت به فیلم‌های اخیر فیلمساز، خشم و اعتراض به شکل بارزتری نشان داده می‌شود. جنس اعتراض در این فیلم از جنس «موج مرده» است. حاتمی‌کیا متناسب با زمانه این جنس از اعتراض را برای این فیلم انتخاب کرده است.

حاتمی‌کیا در پاسخ به این سوال که اگر او جای کشاورز فیلم «خروج» بود به رییس‌جمهور چه می‌گفت عنوان کرد: هر چقدر سنمان بالاتر می‌رود فیلمسازی برایمان سخت‌تر می‌شود، در 20 دقیقه اول فیلم تمام حرفم را بیان کردم و مشکلات را نشان دادم.

حاتمی کیا در پاسخ به سوال یک خبرنگار که پرسیده بود چرا رئیس جمهور را با گریم غیر واقعی و آن هم در نمای دور به مدت زمان اندک نشان دادید، با تندی گفت: به تو چه ربطی دارد که من رئیس جمهور را به این شکل نشان دادم. این نگاه من است!

 سام قریبان درباره نقش خود در این فیلم عنوان کرد: بازی در این نقش فرصتی بود که حاتمی‌کیا برایم به وجود آورد. کمی نگران بودم زیرا ما در فیلم پدر و پسر نبودیم و ممکن بود این موضوع برای مخاطب باورپذیر نباشد. بعد از 26 سال دوباره توانستم رو به روی دوربین حاتمی‌کیا بایستم و از او بابت این انتخاب متشکرم.

پانته‌آ پناهی‌ها هم در پاسخ به این سوال که آیا نگران شباهت این نقش به نقشی که در فیلم «نفس» ایفا کرده نبوده است، تصریح کرد: من همیشه برای بازی در یک نقش نگرانم و نتیجه تمام فیلم‌هایی که تا به‌ حال در آن نقش‌آفرینی کردم همیشه برایم ترسناک بوده و هست. امیدوارم شما از حاصل فیلم «خروج» راضی بوده باشید.

جرقه ی ایده از سال ۸۹

حاتمی‌کیا در پاسخ به چرایی ساخت چنین فیلمی در دولت دوازدهم عنوان کرد: هر دولتی روی کار بیاید همین اتفاقات می‌افتد و من باز هم به همین شکل فیلم می‌سازم. از سال 89 تحقیقاتم را برای ساخت «خروج» شروع کردم. در این سال‌ها ایده‌ای که برای فیلمم می‌خواستم شکل نمی‌گرفت اما در این دوره توانستم آن را بنویسم و بسازم.

وی افزود: بازی کردن با بازیگرانی که تجربیات زیادی دارند بسیار لذت‌بخش بود، سفر این عزیزان با تراکتور هرگز از خاطرم نمی‌رود حتی الان که فیلم را می‌بینم باز هم از نتیجه فیلم ذوق می‌کنم.

حاتمی‌کیا در پاسخ به این سوال که آیا انتظار دریافت سیمرغ دارد یا خیر تصریح کرد: آنقدر در طول 35 سالی که در سینمای حرفه‌ای کار می‌کنم فیلم ساخته‌ام که توجه نشدن به فیلم‌هایم برایم عادی است و هیچ مشکلی هم ندارم. به فیلم «پیراهن یوسف» یا «چ» اصلا توجهی نشد. همه چیز به داورانی که در این دوره حضور دارند بستگی دارد زیرا تصمیم گیری دست آن‌هاست.

مهندسی آرای مردمی

او همچنین درباره اینکه چرا فیلم «خروج» در آرای مردمی نیست گفت: ای کاش بعدا هیئتی تشکیل شود و از کسانی که کارت در دستشان است تحقیق شود. این بار مهندسی به ظاهر ساده اما در اصل پیچیده‌ای انجام شده است، همه چیز را به زمان ارجاع می‌دهم زیرا تنها زمان است که نشان می‌دهد کدام فیلم در تاریخ و اذهان مردم می‌ماند.

گلایه های ابراهیم

وی ادامه داد: گناه ما کارگردان‌ها چیست که فیلم می‌سازیم، برای ما دادگاه تشکیل می‌شود. برای چه بعضی از دوستان تا این حد بی‌حیا هستند؟ علی حاتمی از دنیا رفت؛ الان جای او پر شده است؟ از اذیت کردن ما لذت می‌برید؟ از این فضا دلخورم. «خروج» بیستمین فیلم من است و هرسال در نشست خبری جشنواره حضور پیدا می‌کنم اما هر سال بدتر از سال قبل می شود. انصاف داشته باشید، برای هر فیلمم عمرم را گذاشته‌ام، عریان‌گری تا این اندازه درست نیست. ما سربازان فرهنگی این نظام هستیم. برای چه با ما درست برخورد نمی‌شود؟

حاتمی‌کیا همچنین در پاسخ به این سوال که چرا در جدیدترین ساخته‌اش به سراغ فیلم جاده‌ای رفته است، گفت: فیلم جاده‌ای را دوست دارم و همیشه می‌خواستم چنین فیلمی بسازم. ساخت فیلم جاده‌ای بسیار سخت است و معمولا فیلمساز با یک یا دو نفر حرکت می‌کند اما خوشبختانه با چنین بازیگرانی کار کردم. تا به حال ندیده بودم کسی مانند «فرامرز قریبیان» با این سن و سال تا این حد صحنه و نقش را هضم کند. سر تعظیم بابت استادی او فرود می‌‌آورم.

کارگردان «خروج» با بیان این مطلب که فیلمنامه سه بار نوشته شده و هر بار شخصیت متفاوتی داشت، افزود: زمانی که سال 97 این ماجرا اتفاق افتاد و با توجه به مستند بودنش به نظرم برای این سرنوشت جذاب بود و آن را برای «خروج» انتخاب کردم.

او ادامه داد: زمانی که نوشتن فیلمنامه را شروع کردم هنوز جریانات آبان اتفاق نیفتاده بود. مطالبه‌گری باید اتفاق بیفتد. می‌توانم فیلمی بسازم که حتی از بودنمان پشیمان شویم اما من کشورم را دوست دارم. تنها تغییراتی باید رخ دهد که لازم و ضروری است.

ساخت فیلم شهید سلیمانی

یکی از پرسش‌هایی که در جریان نشست خبری فیلم «خروج» مطرح شد، امکان ساخت فیلمی درباره سپهبد شهید قاسم سلیمانی بود.

 ابراهیم حاتمی‌کیا درباره امکان ساخت فیلمی درباره سپهبد شهید قاسم سلیمانی گفت: واقعا دوست دارم و همانطور که یک زمان آرزویم بود فیلمی درباره شهید چمران بسازم و حالا دیدن شهید حاج قاسم مرا هوایی می‌کند که درباره ایشان صحبت کنم و نمی دانم در آینده چه موضوعی پیش می‌آید. شرایطش پیش می آید یا خیر.

حاتمی‌کیا همچنین درباره اسامی شخصیت‌های فیلم «خروج» گفت: «بخشی» نام فامیلی واقعی آن عزیز بود اما «رحمت» نامی بود که من برای او انتخاب کردم. باقی شخصیت‌ها نیز واقعی نبودند و کاملا بر آمده از ذهن من بودند.

او در پاسخ به این سوال که چرا فیلمی در رابطه با اتفاقات اخیر جامعه و اعتراضات نمی‌سازد؟ گفت: من فیلمم را می‌سازم و ترجیح می‌دهم آنچه به عنوان فیلمساز صلاح می‌دانم و هرآنچه که دغدغه‌ام است را به تصویر بکشم.

او ادامه داد: حاتمی‌کیایی که حالا رو به روی شما نشسته و درباره تمام مسائل نیز فیلم ساخته است. آنچه اکنون ساخته‌ام تمام چیزی است که بلدم و باقی فیلم‌هایی که ساخته‌ام نیز همان چیزی بوده‌اند که دغدغه‌اش را داشته‌ام. انتظاری که از من می‌رود تا فیلم‌های خوشایند دیگران را بسازم اصلا درست نیست، تا الان حتی یک فیلم سفارشی نساخته‌ام و نظر کسی برایم اهمیت ندارد.

حاتمی‌کیا همچنین در پاسخ به این سئوال که فیلم ساختن با پول یک نهاد چه واکنشی از سمت مردم به دنبال دارد؟ گفت: برایم فرقی ندارد با پول کدام نهاد فیلم می‌سازم. مگر اوج، نان خانه شما را برداشته؟ چرا این چیزها را مشکل می‌دانید؟ البته می‌دانم مشکلتان همکاری‌ام با اوج نیست... من می‌توانم با تهیه‌کنندگانی با بودجه‌های میلیاردی فیلم بسازم؛ اما همکاری با اوج که سرمایه‌اش نیز مشخص است، ترجیح می‌دهم.

فرامرز قریبیان در بخش دیگری از نشست با اشاره به این که همیشه دوست داشته با یک فیلم اینچنین از سینما خداحافظی کند و مصمم به این کار است، گفت: در سال‌های اخیر اصلا در جشنواره شرکت نمی‌کردم اما به خاطر اتفاقاتی که روزهای پیش افتاد و مطالب مثبتی که از سمت منتقدان خواندم و برایم جالب بود، تصمیم گرفتم به جشنواره بیایم و به هر سوالی که پرسیده شود، پاسخ دهم.

او در ادامه گلایه‌هایی از اتفاقات پیش آمده در جشنواره سال‌های گذشته سر داوری‌اش در دوره سی و دوم و بعد، جلوگیری از اکران فیلم 360 درجه (ساخته سام قریبیان و به تهیه‌کنندگی خودش) مطرح کرد.  

حاتمی‌کیا در واکنش به قهر فرامرز قریبیان از سینما بیان داشت: فاصله گرفتن قهرآمیز آقای قریبیان از سینما غم‌انگیز است. امیدوارم ایشان این حرف را خیلی جدی نزده باشند. زیرا حضور او برای جوانان درس است و می‌تواند نکات و راه‌های جدید به آن‌ها نشان دهد.

گزارش از تورج اردشیری نیا