فاش نیوز -  بحران کرونا تا امروز، حداقل این واقعیت مهم را پدیدار کرده که هم امروز و هم در آیندۀ قابل پیش بینی، دیجیتالیسم و ضرورت تقویت زیرساخت "فنی- فرهنگی" آن، اهمیتی بیش از پیش خواهد یافت. یقینا تحولات جاری به سمتی حرکت می کنند که منجر به پایان همۀ ایسم ها ...

1: به موازات تکامل تاریخی تکنولوژی و همگانی شدن تمام عیار آن، به مرور تمامی امور و اشیاء در زندگی فردی و جمعی، در ارتباطی ضروری با "امرتکنولوژی" جستجو و فهم می شوند، امروزه تکنولوژی بعد از دو واژۀ دولت و قدرت، به پرکاربردترین مفهوم در حوزۀ پژوهشیِ اندیشۀ سیاسی تبدیل شده است. دلیل این امر، شیوۀ تأثیر آن بر فرهنگ به مثابه دیررس ترین میوۀ درخت خلقت است.

2: برمبنای جامعه شناسی شناخت، صرفا مشاهدۀ فعالیت و آثار ذهن بشری در جامعه، شرطِ شناختِ ذهن است. نگرشی تاریخی نشان می دهد که اندیشه ها و باورهای مختلف همواره وجود دارند، و منتظر فرصت مناسب برای شعله ور شدن هستند. یکی از مهمترین جنبه های تکنولوژی را که می توان با روش کیفیِ  پدیدار شناسی با خوانش هایدگری واکاوی نمود، پرتو افکنی بر نتیجۀ چرخش پارادایمیک عملِ تکنولوژی بر روی اطلاعات است. در رابطه با بحث حاضر و از لحاظ تئوریک، حداقل به چهار نکته می توان اشاره کرد:

الف: هدف در پدیدارشناسی، مطالعۀ چگونگی به وجود آمدن معنی از طریق تجربۀ زیستۀ مردم است؛ همواره بررسی های پدیداری، توجه کردن به آنچه اکنون درحال وقوع است را شامل می شوند، از این رو، بر موضوع تأثیر تکنولوژی بر فرهنگ به شیوۀ اثیری Ether، و نقش آن در صورتبندی داناییِ نسل نوظهور،  تأکید بیشتری می شود. فرهنگ آریانپور ذیل واژه  اثیری معانی ای از قبیل غیر ملموس، آئین، رفتار، اخلاقیات... را آورده است. این تأثیر گذاری از رهگذر عمل تکنولوژی بر روی مادۀ خام اطلاعات و فرایند دیجیتال، مهمترین رویداد در دورۀ کنونی ارزیابی می شود.

ب: اکنون جنبه های مهمی از حیات زیستۀ نسل نوظهور جامعۀ ایران از جمله زندگی روزمره و معنای ایمان و جایگاه امر قدسی، دین و مناسک، امور عرفی، عقلانیت، سنت، مناسبات جنسی، خانواده و ازدواج، عواطف، هنر، اخلاق، روابط بین نسلی، مصرف و منزلت... حتی گفتمان سیاسی و فرهنگی، نیز تحت تأثیر چیزی است که جیمز اسلوین در کتاب اینترنت و جامعه، برخاستن صداهایِ بدآهنگ از سطحِ صاف صفحۀ وبی توصیف می کند، این امر مفاهیمِ سنتیِ زندگیِ عمومی را به مبارزه می طلبد، که به باور فرنان برودل، ادامۀ حیاتِ جهانِ باستان تا امروز هستند.

ج: با تأکید باید گفت که در این روزهای کرونایی، به هیچ روی نباید از نقش مهم و تحول آفرین  شبکۀ شبکه ها و موتورهای جست و جو غافل بود. به  نظر می رسد سبک زندگیِ بخشی از نسل نوظهور در جامعۀ ایران، که از همان دوران کودکی در میان رایانه ها بالیده و بزرگ شده اند، از رهگذر "کلیسای گوگل" تنظیم می شود ... که قابلیت پردازش میلیاردها جستجوی اینترنتیِ روز مره را دارد ... نتیجۀ برخی پژوهش های کیفی نشان می دهد که مدیریت امرِ چند وجهی ای را که نیکلاس کار در کتاب اینترنت با مغز ما چه می کند، گره زدن شبکه های اجتماعی با مراسم کلیسا نامید، و داود فیرحی در کتاب دین و دولت در عصر مدرن، آن را احداث مسجد الکترونیک توصیف کرد، و نیل پستمن در کتاب زندگی در عیش، مردن در خوشی، آن را  برنامه مذهبی با محتوای به شدت تجاری خواند، در جهان دیجیتال شده نیاز به اندیشه ورزی مناسب تری را ایجاب می کند.

د: بحران کرونا تا امروز، حداقل این واقعیت مهم را پدیدار کرده که هم امروز و هم در آیندۀ قابل پیش بینی، دیجیتالیسم و ضرورت تقویت زیرساخت "فنی- فرهنگی" آن، اهمیتی بیش از پیش خواهد یافت. یقینا تحولات جاری به سمتی حرکت می کنند که منجر به پایان همۀ ایسم ها ... می شود، و اساسا مدت هاست که نسبت به ایسم ها بدگمانی وجود دارد. اما بازار افکار عمومی بی وقفه بر چسب های تازه می طلبد ، و سوداگران بازار اندیشه همواره کسانی را برای پاسخ به این خواسته آماده کرده اند، بویژه اینکه امرخطیر تعیین جهت چرخش عقربۀ افکار عمومی نیز کماکان در دست رسانه های دیجیتال خواهد ماند.

3: مسئلۀ اساسی این است که نسل نوظهورجامعۀ ایران، در قرن پانزدهم هجری شمسی ساختار اجتماع و زندگی جمعی را چگونه سامان خواهد داد؟ نتیجه و شیوۀ بازیگری و نقش آفرینی او چیست؟ در عصر پرتلاطم رسانه های الکترونیک، اتخاذ سبک زندگی مناسب، مستلزم اندیشیدن صحیح و همه جانبه و آگاهانه است. قرن چهاردهم هجری شمسی با همۀ فرازو نشیب ها به ایستگاه دهم رسید. جامعۀ ایرانی سال آخر از دهۀ پایانی قرن را بسان بقیۀ جهان با بحران کرونا آغاز کرد. به نظر می رسد این بحران، با پیچیده تر کردن تکنولوژی و معمای باز تولید، باب بحث های جدید را در جامعه شناسی تکنولوژی بگشاید. آینده از هم اکنون گرم گفتار است.

4: به دنبال تغییرات عظیم دهه های رشد، و تا حال حاضر، با پیشرفت برق آسای کوچک سازی - مینیاتورسازی- و افزایش توانایی کامپیوترهای کوچک، استفاده از آنها حتی درکودکان پیش دبستانی نیز افزایش بی نهایت زیادی یافت. هرچند هیچ میزانی از تحلیل اجتماعی- سیاسیِ امر واقع، نمی‌تواند باریکی های روندهای فکری را تبیین نماید، اما فرض بنیادین این است که رسانه های نوپدید و دیجیتال محور، پیش نویسِ ذهنی و چیزی را که اریک برن "بانکِ نوازشی" توصیف می کند، به شیوۀ اثیری، دگرگون می سازند.

5: تا اواسط قرن هفدهم میلادی کلمۀ قرن هنوز معادل یکصد سرباز در ارتش رم باستان یعنی century معنا می شد. پس از آن بتدریج و به لحاظ برخی مقاصد و ملاحظات مربوط به تاریخ نگاری، سنتوری به مفهوم یکصد سال به معنای امروزی در تقسیم بندی تاریخ قرار گرفت... بر اساس گاهشماری دقیق، قرن چهاردهم هجری شمسی در روز شنبه سی ام اسفندماه 1399ساعت 13 و7 دقیقه و27 ثانیه به پایان خواهدرسید و مردم ایران و دیگر کشورهای فارسی زبان، آن را جشن خواهند گرفت. شور و شیرینِ تغییرات و دگرگونی ها، و اشک ها و لبخندهای این قرن زمینۀ مناسبی را پیش روی پژوهشگران مسائل اندیشه واجتماع گشوده است، می کوشیم در صورت امکان، در بخش های بعدی به برخی از این اشک ها ولبخندها که نه تنها به هیج وجه در حافظۀ تاریخی این قرن باقی نخواهد ماند، بلکه دامنۀ تأثیر آنها بطوری گسترده، به قرن پیش رو نیز کشیده خواهد ش، پرتویی بیافکنیم.

6: هرچند فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای واژۀ تکنولوژی "فناوری" را پیشنهاد کرده، اما در پدیدارشناسی هایدگر، خودِ واژۀ تکنولوژی به اعتبارِ تبار شناسی آن، رساتر است ... در قرن پیشِ رو، آن معنا از تکنولوژی که مبتنی بر دانایی دیجیتال محور که تناسب اهداف با تجربۀ زیسته را بهتر پدیدار کند، احتمالا بیشتر با ذائقۀ نسل نوظهور دمساز باشد ... به گفته گاتاری، شعور سیاسی این نسل، در فضای دلبستگی به آزادی خواهی شکل گرفته است ... هرچند تغییر در صورت بندی دانایی، حداقل از حیث واژه شناسیِ دانایی، معنایی گسترده از جمله اطلاع، تصویر، تصور، طرزتلقی و سایر محصولات نمادین جامعه، خواه حقیقی یا تقریبی یا حتی کاذب را در بر می گیرد، اما در اینجا صورت بندی داناییِ نسل نوظهور، ناظر به نقش جدید دانایی نسبت به چیزهایی مثل فانتزی ها و تخیل، ارزشها و انگیزش همراه با مهارتهای فنی دیجیتال و عطشی پر اشتیاق نسبت به آخرین اطلاعات و ایده ها و مهارتهای فنی در این زمینه است، به نظر می رسد در مواردی، نوعی مخمصه وتوهم دانایی، جای آن را می گیرد. اساسا چه کسی می داند کلیسای گوگل، برای فردای فرزندان آدم و حوّای دیجیتال بطور کلی چه در سر دارد؟ اما ذخیرۀ" تمدن ایرانی اسلامی" از واقعیت های مربوط، به هیچ روی چندان اندک یا از نظر کیفی تنُک مایه نیست؛ از این روی به بیانِ حافظِ شیرین سخن باید گفت:

       مصلحت دید من آن است که یاران همه کار           بگذارند و خم طرۀ  یاری گیرند ...

جانباز، دکتر سیدمهدی حسینی