جانباز رمضانعلی کاوسی - غالب ما انسان ها کمتر به جهان پیرامون خود فکر می کنیم و قدر نعمت هایی را که خداوند در اختیارمان قرار داده نمی دانیم. آیا تاکنون با خود اندیشیده ایم چه شرایط پیچیده ای باید دست به دست هم دهد تا موجود زنده ای مثل انسان در عرصۀ گیتی حضور پیدا کند؟

وجود ما روی این کُرۀ خاکی یک امانت الهی است. فکر می کنید ما تا چه حد و اندازه ای مجازیم در امانات الهی دخل و تصرف کنیم؟ متأسفانه در جهان بلبشور امروزی بسیاری از ما صفت امانتداری را فراموش کرده ایم. یکی از دستورات مؤکد دین اسلام توجه به امانتداری است. از قول امام صادق(ع) نقل کرده اند که فرمود: «اگر شمشیری که حضرت امام حسین(ع) با آن کشته ‌شد به عنوان امانت به من بسپارند، من آن را حفظ می‌کنم و به صاحبش بر می‌گردانم.»
یکی از دلایل مهمی که اغلب ما در امانت، خیانت می ورزیم، آلوده شدن به صفت ناپسند "طمع" است.

 طمع به مال دنیا سبب شده افراد سودجو به هر دری بزنند تا سریع به همه چیز برسند، در صورتی که این پایان کار نیست. فرد طماع وقتی به نعمتی دست یافت، بلافاصله در صدد برمی آید به ثروت جدیدی دست پیدا کند. برخی از آدم ها خیال می کنند تا ابد در این دنیا زندگی می کنند، اما باید بپذیریم که هیچ کدام از ما بیشتر از صد سال عمر نمی کنیم. به نظر می رسد اکثر ما انسانه ا نمی توانیم بین "عقل معاش" و "عقل معاد" تعادل ایجاد کنیم.

اگر به شصت هفتاد سال گذشته برگردیم، درمی یابیم بیشتر گذشتگان ما تأکیدشان بر عقل معاد بود. تمام سختی های روزگار را به جان می خریدند، دنیا را به روی خود تنگ تاریک می کردند، به این امید که در قیامت جایگاهشان بهشت برین باشد. در دورۀ کنونی وضعیت برعکس شده و اغلب ما داریم از آن طرف پشت بام سقوط می کنیم. انسان ها برای رسیدن به ثروت زیادتر و رفاه بیشتر، تلاش فراوانی می کنند و به تدریج عقل معاد را به فراموشی می سپرند. اگر دقت کنیم، می بینیم بیشتر علوم و فنون جدید امروزی فقط مربوط به معاش است.

اسلام همواره به پیروانش توصیه می کند بین معاش و معاد تعادل ایجاد کنند. عقل معاش برای زندگی متعادل در دنیا و برای پرهیز از رهبانیت و افراط و تفریط است. انسان همانطور که به خانۀ وسیع، خودروی راحت و... نیاز دارد به عبادت و تزکیۀ نفس و معنویت نیز نیازمند است.
خداوند در آیۀ 56 سوره ذاریات می فرماید: وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِیَعْبُدُونِ. یعنی (و جنّ و انس را نیافریدم جز براى آنکه مرا بپرستند.)

 انسانی که نفهمد چرا به دنیا آمده و فلسفۀ خلقتش چیست، همواره در خُسران و زیان است. فردی که حداکثر تلاشش ثروت اندوزی ست و خودش را نسبت به جهان پس از مرگ به تغافل می زند، به خودش ضرر زده. تجربه ثابت کرده علم و ثروت به تنهایی نمی تواند خلاء موجود در وجود انسان را پر کند. گمشدۀ انسان، خداست. فقط خداوند می تواند تنهایی انسان را پر کند. خداوند در حدیثی به حضرت داوود (ع) می فرماید من جهان را برای تو خلق کردم، اما تو را برای خودم آفریدم. اگر انسان غرق در دنیا شود و از خدا ببُرد، تمام ثروت دنیا هم نمی تواند او را سیر نمی کند. «چشم تنگ مرد دنیادوست را، یا قناعت پر کند یا خاک گور.» اگر در زندگی روزمره به خداوند توجه نکنیم و در مسیر او گام برنداریم، تمام دنیا را هم که به ما بدهند، باز هم حریص هستیم و دنبال چیز جدیدی می گردیم.
حضرت علی(ع) در حدیثی می‌فرمایند: «برای دنیا آن گونه زندگی کن که گویی زندگی تو در این جهان ابدی است، و برای آخرت به گونه‌ای عمل کن که هر لحظه باید از این دنیا بروی!»

روایات زیادی به ما مسلمان ها توصیه می کند برای امور مادی زندگی خود سقف قائل شویم، ولی برای امور معنوی و حرکت به سوی کمال سقفی قرار داده نشده است. ما هر چه برای آخرت خود تلاش کنیم، حد یَقِفی وجود ندارد. نکته: امروزه که ویروس کرونا جهان را تحت تأثیر قرار داده و بسیاری از انسان ها را از کار کاسبی انداخته، فرد ثروتمندِ عاقل کسی است که با مال خود معاش هموطنان متضرر خود را تأمین و آخرت خود را آباد کنند. کمک های مؤمنانۀ افراد خیّر در این روزهای سخت ستودنی است. سبد کالاهایی که به دست خانواده ها می رسد، لوازم پزشکی و بهداشتی که خریداری و تقدیم بیمارستان ها می شود. و هزاران کمک این شکلی حاصل تفکر افراد عاقلی است که ضمن کمک به همنوع، سعادت اخروی را نیز برای خود خریداری می کنند.