فاش نیوز - به نام خدا؛ در این نوشتار واژه ی الگو یا مدل، ناظر بر چارچوبی مفهومی در جهت جمع آوری و سازماندهی اطلاعات است. شاید هیچ گاه پیش نیامده بود که همانند امروز  معنای اصلی و مجازی کلمۀ ویروس مورد توجه همگانی باشد. بنا بر تعریفی مشهور، ویروس ها یکی از عوامل گوناگون عفونت زا و فرا میکروسکوپی هستند... نه از غریزۀ زندگی بهره ی چندانی دارند و نه از غریزۀ مرگ، و صرفا در درون سلول های زنده تکثیر می شوند.

اسلاوی ژیژک در تألیف نوآورانه و بحث انگیزخود، معتقد است که انتشار کنونی ویروس کرونا، اپیدمی وسیعی از ویروسِ اندیشیدن به یک جامعه ی بدیل را نیز بیدار کرده است. در جهان دیجیتال شدۀ مدرن، آلودگی های ویروسی در دو بعد مهم مجازی و واقعی با هم در حال شیوع هستند.

در دهه های اخیر اصطلاحات ویروس و ویروسی  اغلب برای مشخص کردن ویروس هایی به کار می رفت  که فضای وب World Wide Web را آلوده می کردند. ویروس هایی که نمی شد از وجود آنها، لا اقل تا وقتی که قدرت مخربشان آشکار نشده و هارد درایو و اطلاعات از بین نمی رفت، آگاه شد.

اکنون ویروس کووید – 19،  بمثابه طوفانی تمام عیار با ترکیب نادری از شرایط نا همگون، تلفات سنگینی از حیث اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی و فرهنگی بر جامعۀ بشری وارد می کند. وقوع این طوفان در سپیده دم "دهۀ توفانی 2030" حد اقل سه گروه رفتاری را از حیث کار و تلاشِ معاش ؛ پدیدار کرده است:

الف: کسانی مثل کادر پزشکی و مجموعۀ بهداشت و درمان، حتی پرستارانی که کار سخت مراقبت از  بیماران را در خانه ها برعهده دارند، و همگی تا حد از پا افتادگی در حال کار کردن هستند. به تعبیر داوری اردکانی "... مهم این است که جهان از شرّ کرونا خلاص شود، اتفاقا جبهه ای که پزشکان، پرستاران، پژو هندگان، مددکاران مردمی در آن می کوشند و جهاد می کنند، جبهه ی مهر و دوستی توأم با شجاعت است."

ب: گروهی  که ناگزیر به حکم وظیفه یا برای به دست آوردن لقمه ای نان، نمی توانند در خانه بمانند، یا اصلا خانه ای ندارند که در آن بمانند.

ج:کسانی که کاری برای  انجام دادن ندارند و در نتیجه از سر اجبار یا اختیار در خانۀ خود محبوس شده اند. خودِ فعالیت نکردنِ اجباری، آدم را خسته می کند. اما برخی نیز از رنج و عذاب  حاصل از کووید-19 بهره برداری کرده و مجذوب کشش ها و امیال تکاثر ثروتِ رانت محور و افزایش لجام گسیختۀ قیمتها... شده اند؛ البته اینها نیز خسته می شوند، اما با تکیه بردست آوردهای مجازی سازی و حتی در قرنطینه از رهگذر اتوماسیون و به قول ژیژک  با رِله کردن کارها از طریق تله کنفرانس و ایمیل...، خستگی شان از جنس دیگر است.

 رشد و تعالی هر نسلی  مدیون هویت پژوهی است. اکنون که غولِ پلیدِ کوید -19 از چراغ جادو، یا جعبۀ پاندورا بیرون آمده، اگر بخواهیم از منظر تاریخ فردا، بر  زیر و رو شدن برخی از مناسبات انسانی و روندهای اجتماعی در عصر کرونایی؛ پرتویی بیافکنیم در می یابیم که دوره ی کنونی دوره ای میانی و بینا بین است. هوسرل چنین دوره ای را (در پرانتز گذاشتن و به تعلیق در آوردن) می نامد.

 احتمالا، در این برزخ، کژتابی های گوناگون معرفت شناختی و روان شناختی  و زیبایی شناختی... که در آنها دو الگوی معرفتی کهن و جدید ؛ و به بیان طبا طبایی بساط کهنۀ قدما و طرح نو متأخرین با هم بر خورد می کنند و با شیوع نوعی ویروس فکری  با ژنوم دیجیتال، به یک دیگر سخت آسیب می زنند؛ نیز بمثابه عنصر دگرگون ساز در سبک  زندگی روزمره و حیات اجتماعی ارزیابی خواهد شد.

همواره در کشور های اسلامی بر هویت دینی تأکید می شود، در ایران نیز علاوه بر امتزاج آلیاژ گونۀ هویت ملی و دینی، با پیروزی انقلاب اسلامی سه منبع هویت ملی، دینی و مدرن هریک در دل دیگری جای گرفتند.

در هنگامۀ تداوم  شبیخون کووید – 19 بویژه در ماه مبارک رمضان،  جامعه ی ایران ؛ جلوه هایی بی نظیر از نوعی همرفتاری همدلانه را در منظر اهل تأمل و اندیشه ورزی در مراکز آکادمیک و پژوهشکده های علوم انسانی و اجتماعی، به نمایش درآورد،که شالوده ی آن بر محور هویت ایرانی اسلامی بنیان گذاری شده است.

  بدیهی است بسیاری از کسانی که با اثرات اپیدمی  سرو کار دارند حسابی خسته و فرسوده می شوند، بویژه کسانی که کارشان ضرورتا باید بیرون از خانه باشد، در بیمارستان ها و مراکز خدمات درمانی... در واقع این از پا افتادگی و خستگیِ  ارزنده و جبهه ی جهاد توأم با شجاعت ؛ تداعی گر همرفتاری همدلانه ی ملت ایران در هنگامه ی هشت سال دفاع مقدس است.

نتیجه گیری:

مجازی سازی چیزی بیش از تغییر شیوۀ زندگی است. اساسا در بحث از واقعیت مجازی و اینترنت، مجازی سازی  بدلیل قابلیت گسترش عمق چشم انداز، مدلی از جابجایی هستی شناسی shift ontological  توصیف می شود. نتایج برخی  پژوهش های کیفی حاکی از این است که برخی کژ کارکردی ها از سوی سیاست پیشگان، باعث شده تا واقعیت مجازی  بر روی  سبک زندگی و ارتباط منطقی میان سه منبع هویتی  دینی، ایرانی و جهانی نزد بخشی از نسل نوظهور جامعۀ ایران به شیوه ایی اثیری  اثر گذاشته است.

اکنون  پرسش بنیادین این است که در هنگامۀ تداوم بحران کرونا، با نگاهی به زندگی روزمرۀ بخشی از اقشار جامعه و کاهش شدید قدرت خرید حتی مایحتاج ضروری سبد غذایی روزانه، چگونه می توان زیر بار غصّه هایی که طبیعت شان چنان واقعی است که تمام ظرفیت های انسان را به خود منحصر می کند، و در تصاویری زنده تر از خودِ زندگیِ روزمره  پدیدار شده است،  میزان تاب آوری اجتماعی را همچنان بالا نگه داشت.

  بی تردید عملکرد برخی از سیاست پیشگان در خاطرۀ جمعی جامعۀ ایرانی ثبت خواهد شد. جامعه ای فراتر از سیاست پیشگان،که به تعبیر شهید آوینی" معنای ولایت "را بخوبی می داند و همواره با دست بلند رهبری و تأکید بر پایبندی بر اصول انقلاب اسلامی ؛ خود را در قالب همکاری و همبستگی نمایان ساخته است.

 به راستی که گاهی رخدادهای دهشتناک نیز می توانند پیامدهای مثبتی داشته باشند، شاید داوری افکار عمومی نسبت به برخی یک بام و دو هوایی ها، موجب پیامدی مثبت از ویروس تاجدار؛ برای تاریخ فردا شود. بنا بر خرد سیاسی، باید  چیزها را چنانکه هستند و چنانکه باید باشند دید. در برابر طو فان بعضی دیو ار می کشند، بعضی نیز آسیاب بادی درست می کنند.

نکتۀ آخر اینکه از رهگذرجدال میان بساط کهنۀ  قدما و طرح نو متأخرین،  و برخی نا هماهنگی ها و جدایی ها، نوعی گسست نسلی بویژه از لحاظ نحوه زندگی روزمرۀ نسل نو ظهور و فرهنگ سنتی پدیدار شده بود که به نظر می رسد کووید-19 تا حدودی مانع از تعمیق این گسست شده است.

دکتر سید مهدی حسینی