سید جواد هاشمی فشارکی؛ مفاهیم و آثار مادی و معنوی به‌جای مانده از شهیدان، مجموعه‌ای غنی را در فرهنگ شیعه تشکیل می‌دهد که به آن فرهنگ «شهادت» اطلاق می‌شود؛ که عبارت است از تمامی آثار باقیمانده از شهید، اعم از آثار غیر مادی (معنوی) مثل باورها، اعتقادات، خلقیات، رفتارها، اهداف و دیگر وجوه معنوی و الهی شهید که الهام‌گرفته از قرآن و گفتار معصومین (ع) است.
همچنین آثار مادی آن عبارتند از: تربت پاک شهید، وسایل شخصی، اسامی خیابان‌ها، مراسم مربوط به شهید، آثار مکتوب و کل هر چیزی که قابل مشاهده و لمس بوده و یادآور شهید باشد.
فرهنگ شهادت متأثر از پوشش‌های فرهنگی (فرهنگ‌پذیری، فرهنگ‌یابی تغییرات اجتماعی و هویت فرهنگی) به عبارت دیگر خصوصیات فرهنگ را داراست؛ یعنی دچار تغییرات می‌شود، از هویت جامعه نشأت گرفته و متأثر می‌شود، پذیرفتنی، آموختنی و تدریجی نیز هست.
بزرگداشت شهید یعنی اصالت بخشیدن به اهداف و تشویق به آن و عمل به وصایای آنان. ثمره تکریم شهیدان علاوه بر اجر معنوی، می‌تواند سبب ارتقاء روحیه ایثار و استقامت در برابر تهدیدات دشمن شود و این زمانی میسر می‌شود که یاد شهدا همیشه در فضای جامعه زنده باشد؛ بنابراین گام نخست شناخت جامعه اماری شهدا و طیف سنی و به‌خصوص آینده‌نگری امام خمینی (ره) در خصوص یارانش است که درادامه، به‌طور اجمال بدان پرداخته شده است.
شمه از وضعیت شهدای دفاع مقدس
از میان کل جمعیت ۳۶ میلیونی ایران، حدود پنج میلیون نفر از تمامی شهر‌ها و روستا‌های کشور توفیق شرکت در دفاع مقدس را یافتند. از این تعداد، دو میلیون و ۱۳۰ هزار نیروی بسیجی به همراه ۲۰۰ هزار نیرو‌های سپاه، کمیته انقلاب، شهربانی و ژاندارمری و همچنین ۲۱۷ هزار نفر از کارکنان ارتش درمناطق جنگی حضور داشتند. از میان رزمندگان حضوریافته در جبهه و مقر‌های عقبه، ۱۹۰ هزار نفر به فیض عظمای شهادت نایل امده و ۶۷۲ هزار نفر توفیق جانبازی یافته و ۴۲ هزار نفر نیز آزاده سرافراز شدند.
نهضت امام خمینی (ره)
نقل شده است که وقتی دژخیمان پهلوی درجریان مبارزات قیام ۱۵ خرداد سال ۱۳۴۲ امام خمینی را دستگیر و به سوی تبعیدگاه می‌بردند؛ یکی از مامورین ساواک از ایشان پرسید: «پس یاران شما کجا هستند؟» که امام خمینی در جوابش این جمله تاریخی را فرمودند که «یاران من در گهواره‌های مادرانشان هستند». این یاران در گهواره امام امت بعد‌ها در جریان پیروزی انقلاب در سال ۵۷ نقش بی بدیلی داشتند و در سال‌های دفاع مقدس جوانان رشیدی شدند برای حفاظت از میراث گرانقدرش که همان «انقلاب اسلامی ایران» است، به پاخاستند و جانانه دفاع کردند.
وقتی انقلاب اسلامی در سال ۵۷ پیروز شد، این گروه، با میانگین سنی ۱۵ سال در صحنه‌های انقلاب حاضر شدند و برخی نیز به شهادت رسیدند؛ و وقتی جنگ در سال ۵۹ توسط صدام بر کشور تحمیل و آهنگ دفاع نواخته شد، میانگین سنی این طیف در ابتدای جنگ (نقطه ۱۵ خرداد ۴۲ الی ۳۱ شهریور ۱۳۵۹) ۱۷ سال و در طول دفاع مقدس به ۲۵ سال رسید؛ و عجیب اینکه میانگین حضور در دفاع مقدس و نیز شهدا نیز در این طیف سنی بوده است و با پر کشیدن امام، این باب شهادت نیز سال‌ها بسته شد.
حضرت امام به راهش و به هدفش و بی نهایت به جوانان ایمان داشت. همان جوانانی که قد برافراشتند و در پیروزی انقلاب حماسه آفریدند و آنانی که در دوران هشت سال دفاع مقدس گوش به فرمان رهبر، با سن و سالی کم، با قد و قامتی کوچک، اما با دلی بزرگ و ایمانی عمیق بزرگترین فرماندهان جنگ شدند؛ و پس از آن سربازان جوانی برای نظام در راه تحصیل و تهذیب و شکست تمام تحریم‌ها و تهدیدها، روزی که باز هم مورد ترس دشمنان قرار گرفتند و شدند شهدای انرژی هسته ای... و حالا این سال‌ها و این روز‌ها بازهم جوانانی که شاید امام را ندیدند، اما راه امام و حماسه او را خوب شناختند، رفتند در دفاع از حریم ولایت و آنجا هم رنگ و بوی شهادت پاشیدند و امثال سردار سلیمانی و شهید همدانی از آن دست سربازان هستند.
از میان ۱۹۰ هزار شهید جنگ تحمیلی، ۱۴ ساله و کمتر: هفت هزار و ۵۴ نفر، ۱۵ تا ۱۹ ساله: ۶۵ هزار و ۵۷۵ نفر، ۲۰ تا ۲۳ ساله: ۸۷ هزار و ۱۰۶ نفر، ۲۴ تا ۲۹ ساله: ۲۲ هزار و ۷۰۳ نفر، ۳۰ ساله و بالا‌تر: ۳۰ هزار و ۸۱۷ نفر بوده است؛ که در میان گروه‌های سنی ۲۰ تا ۲۳ ساله بالاترین میزان را دارد و دقیقا همان افرادی هستند، که در قیام ۱۵ خرداد دردوران ستمشاهی، امام خمینی گفته بودند که یاران من در دامن مادران خود هستند. آمارهای زیر نیز مبین این امر است:
نخست: شهدای دفاع مقدس جامعه فشارکی‌ها
جامعه مورد مطالعه فشارکی‌ها، شامل تمامی اقوام نسبی و سببی (وصلت‌های صورت گرفته) را شامل می‌شود، که از میان جامعه فشارکی‌ها، تعداد شهدا ۶۶ نفر بوده (سه تن دیگر که فقط تشابه اسمی داشته‌اند؛ یعنی شهیدان «محسن فشارکی»، «نادعلی فشارکی» و «محمدعلی فشارکیان»، دراین آمار منظور نشده‌اند) از این تعداد دو نفر خانم بوده‌اند که بر اثر بمباران دشمن به‌شهادت رسیده و مابقی جزو رزمندگان بوده‌اند.
نخستین باب شهادت در جامعه فشارکی‌ها در زمان دفاع مقدس، با شهادت «رضا جعفری فشارکی» در ۲۰ مهر سال ۱۳۵۹ گشوده شد و آخرین توفیق شهادت نیز در دوران دفاع مقدس، متعلق به شهید «محمود محمدی فشارکی» در تاریخ ۱۳ بهمن سال ۱۳۶۶ است. همچنین بعد از دوران دفاع مقدس، سه تن دیگر از جانبازان و بازماندگان این دوران، به قافله شهدا ملحق شدند.
محدوده سنی شهدای فشارکی، بین ۱۰ سال الی ۶۲ سال و محدوده سنی شهدای رزمنده، بین ۱۴ سال الی ۵۲ سال است که هشت تن از آن‌ها بعد از سال‌ها انتظار، پیکر‌های مطهرشان بازگشته و تدفین شده و دو تن دیگر نیز بی‌مزار مانده‌اند؛ همچنین یک شهید نیز از مدافعان حرم است.
وضعیت طول عمر شهدای فشارکی
به ترتیب بیشترین تا کمترین وضعیت طول عمر شهدای فشارکی بدین قرار است:
شهید ۶۲ ساله: شهیده فاطمه مطلبی فشارکی
شهید ۵۲ ساله: شهیدمیرزا محمد محمدی فشارکی
شهید ۵۰ ساله: جانبازشهید حمیدرضا صدیقی
شهید ۴۲ ساله: شهید حسین (حسن) اثنی عشری
شهید ۴۰ ساله: شهید سید ابوالفضل (سید عباس) هاشمی فشارکی
شهید ۳۷ ساله: جانبازشهیدعباس حقیقت
شهید ۳۵ ساله: شهید، ولی الله سوریان
شهید ۳۱ ساله: شهید علی اصغر نقیان فشارکی
شهید ۲۸ ساله: شهید مرتضی مطلبی فشارکی
شهید ۲۷ ساله: شهید جواد خوشبخت فشارکی
شهید ۲۵ ساله: سه شهید، شهید حسین محمدی فشارکی و شهید جعفر جعفری فشارکی (فرزند میرزا عبدالحسین) - شهید شکرالله نقیان فشارکی
شهید ۲۴ ساله: شهید امیر حسین نقیان فشارکی و شهید منصور سوریان
شهید ۲۳ ساله: شهید رسول محمدی فشارکی
شهدای ۲۲ ساله: پنج شهید؛ شهید ابوالفضل نقیان فشارکی - شهید علی اشجع – شهید حسین سلمانی فشارکی – شهید رضا مطلبی فشارکی – شهید علی اصغر علیمرادی.
شهدای ۲۱ ساله: هفت شهید؛ شهید اصغر بورانی – شهید رضا جعفری فشارکی – شهید محمد مطلبی فشارکی – شهید سید ساعد (مسعود) هاشمی فشارکی – شهید رحیم مطلبی فشارکی – شهید مجید مطلبی فشارکی – شهید مهدی مطلبی فشارکی (فرزند علی اصغر)
شهدای ۲۰ ساله: چهار شهید؛ شهید مرتضی احمدی فشارکی – شهید سید حسین حسینی فشارکی– شهید محمد حسین غلامی فشارکی – شهید علی اکبر (حکمت الله) غلامی فشارکی
شهدای ۱۹ ساله: هفت شهید - شهید رضا احمدی فشارکی - شهید مرتضی غلامی فشارکی – شهید مجید محمدی فشارکی – شهید مجید مطلبی فشارکی – شهید محمد مطلبی فشارکی – شهید مرتضی مطلبی فشارکی - شهید مرتضی نقیان فشارکی
شهدای ۱۸ ساله: ۱۰ شهید؛ شهید یحیی احمدی فشارکی – شهید اسدالله محمدی فشارکی – شهید محمود محمدی فشارکی – شهید احمد رضا مطلبی فشارکی – شهید محسن مطلبی فشارکی – شهید محمد مطلبی فشارکی – شهید مصطفی مطلبی فشارکی – شهید مهدی مطلبی فشارکی (فرزند محمدعلی) – شهید علی محمد مطلبی فشارکی - شهید مصطفی نقیان فشارکی
شهدای ۱۷ ساله: هشت شهید؛ شهید علیرضا اقاجانی فشارکی – شهید جواد حاج شریفی – شهید مهدی سلمانی فشارکی – شهید مهدی عظیمی اصفهانی – شهید ابراهیم محمدی فشارکی - شهید اکبر مطلبی فشارکی – شهید محمد رضا مطلبی فشارکی – شهید عباس مطلبی فشارکی
شهدای ۱۶ ساله: هشت شهید؛ شهید امیرحسین آقاجانی فشارکی - شهید جعفر جعفری فشارکی (فرزند قدم علی) – شهید مرتضی سلمانی فشارکی – شهید مسعود محمدی فشارکی – شهید محمد علی مطلبی فشارکی – شهید نجف علی مطلبی فشارکی – شهید رسول حقیقت – شهید جواد حقیقت
شهید ۱۵ ساله: سه شهید؛ شهید محسن سوریان - شهید مرتضی سلمانی فشارکی - شهید محمد رضا مطلبی فشارکی
شهید ۹ ساله: شهیده طیبه مطلبی فشارکی
مسن‌ترین و خردسالترین شهید: دو بانو هستند که در بمباران اصفهان به شهادت رسیدند. مادر بزرگ (شهیده فاطمه مطلبی فشارکی ۶۲ ساله) و نوه (طیبه مطلبی فشارکی ۹ ساله)
برخی شهدا، همنام بوده‌اند. (شهیدان جعفرجعفری فشارکی- مرتضی مطلبی فشارکی- مهدی مطلبی فشارکی)
بیشترین تعداد شهدا از لحاظ سن: ۱۸ ساله با ۱۰ شهید است.
بیشترین فراوانی محدوده سنی شهدا: بین سنین ۱۶ الی ۲۲ سال است؛ که در واقع مشابه همان بیشترین رده سنی جامعه کل شهدای جنگ تحمیلی است. براساس نمودار زیر، بیش از ۷۵ درصد شهدا را تشکیل می‌دهند.
آمار سن‌نگاشت شهدای فشارکی، به تناسب وزنی:
محدوده سال‌های تولد شهدا:
محدوده سال‌های تولد شهدا به ترتیب تاریخ بدین قرار است:
محدوده سنوات موالید شهدا: سال‌های بین ۱۳۰۳ الی ۱۳۵۶
محدوده سنوات موالید شهدای رزمنده: سال‌های بین ۱۳۱۰ الی ۱۳۵۰
بیشترین محدوده سنوات موالید شهدا: بین سال‌های ۱۳۳۸ الی ۱۳۴۶ می‌باشد.
بیشترین سال ولادت شهدا: هفت شهید در سال‌های ۱۳۴۱ و ۱۳۴۳ و و ۱۳۵۰۱۳۴۵ بوده است.
رده دوم سال تولد شهدا: شش شهید در سال‌های ۱۳۴۲ و ۱۳۴۶ بوده است.
رده سوم سال تولد شهدا: چهار شهید در سال‌های ۱۳۳۸ و ۱۳۴۸ بوده است.
رده چهارم سال تولد شهدا: سه شهید در سال‌های ۱۳۴۰ و ۱۳۴۴ و ۱۳۴۷ بوده است.
بیشترین فراوانی سال تولد شهدا:
متولدین سال‌های ۱۳۳۸ الی ۱۳۴۶ (یعنی همان‌ها که امام خمینی در قیام ۱۵ خرداد فرموده بود: یاران من در دامان مادرانشان هستند) و همان‌طور که استان اصفهان بالاترین میزان شهدای دفاع مقدس را داراست، جامعه فشارکی‌ها نیز بالاترین آمارشهدا را نسبت به سایرین داراست.
دوم: شهید مدافع حرم فشارکی‌ها
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار دستاندرکاران کنگره شهدای استان کرمان فرمودند: «نتیجه زنده نگهداشتن یاد شهدا، رویش جوانان مدافع حرم است». ایشان همچنین در مناسبت دیگری فرموده‌اند: «اینکه بنده بار‌ها تکرار می‌کنم که جوان امروز، از جوان اوّل انقلاب و دوران جنگ اگر جلوتر نباشد، بهتر نباشد، عقب‌تر نیست - و من معتقدم که جلوتر است - به‌خاطر این است که امروز با این‌همه ابزار‌های تبلیغی، با این‌همه شگرد‌های گوناگونِ فروریختن پایه‌های ایمان، جوان انقلابی ایستاده است. ما در عرصه فرهنگ، در عرصه سیاست، در عرصه‌های اجتماعی، در عرصه‌های هنری الی‌ماشاءالله جوان مؤمن داریم؛ البتّه بله، یک‌عدّه‌ای هم هستند که معتقد نیستند، پابند نیستند، آن را هم می‌دانیم، نه اینکه غافل باشیم؛ امّا این خیل عظیم جوانان مؤمن، جزو معجزات انقلاب است».
آخرین شهید ملحق شده به کاروان شهدای فشارکی، زمانی به دنیا آمد، که امام خمینی (ره) بادلی آرام و قلبی مطمئن رفته بود و ایشان در زمان حیات الهی آن مرد خدا نبود و مصداق آن سخن امام خمینی (ره) درخصوص نسل دامن آن مادران نمی‌شد، ولی از نسل رویش‌های انقلاب بوده و باز از همان سن جوانی شهدای دفاع مقدس بود و تداوم دهنده نهضت خمینی (ره) در لوای امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) بود.
شهید «حمیدرضا باب‌الخانی» در دی سال ۱۳۶۷ در اصفهان چشم به جهان گشود. چند روز بعد از عروسی دوباره عازم سوریه شد و سرانجام پس از گذشت حدود سه سال دفاع از حرم، در ۲۸ بهمن سال ۱۳۹۸ یعنی تقریبا در محدوده میانگین سنی شهدای دفاع مقدس (۳۱ سالگی) به شهادت رسید و به‌عنوان سی و سومین شهید مدافع حرم اصفهان و شصت و ششمین شهید فشارکی‌ها جاودانه شد.
رحمت واسعه الهی بر همه شهیدان اسلام و انقلاب اسلامی و به‌خصوص جنگ تحمیلی و مدافع حرم و راه‌شان پر رهرو و جامعه‌مان سرشار از روحیه شیدایی آنان، که همه و به‌خصوص مسئولین زیر بار منّت خون شهدا بوده و مدیون آنانیم و وظیفه داریم رسالت آنان را به‌دوش کشیده و تداوم بخشیم؛ و ان‌شاءالله نسل پرورش‌یافته جدید از تجارب دفاع مقدس و مدافعین حرم، بزودی میدان‌دار عرصه آزادی قدس شریف خواهند بود و شهدایی نیز تقدیم خواهد شد، که زمینه ساز ظهور حضرت حجت (عج) منتقم مظلومین و شهدا خواهند شد.