طبق فرموده رهبر معظم انقلاب، امروزه فضیلت زنده نگه داشتن یاد شهدا کمتر از شهادت نیست. مجاهدت و ایثارگریهای پرشمار شهدا و ایثارگران ایران اسلامی در طول سالهای پرشور و حماسه هشت سال دفاع مقدس، بر هیچ انسان قدرشناسی پوشیده نیست؛ موج جانفشانیها و از خودگذشتگیهای رزمندگان مجاهد ما در دوران جنگ تحمیلی هشت ساله به قدری غرورانگیز و افتخارآمیز است که تا همیشه میتوان به ذکر یاد و خاطرات آن پرداخت. در این میان، نکته حائز اهمیت این است که همگان در هر جایگاه و منصبی که حضور دارند، خود را منتدار خون پاک شهدا و تلاشهای مجاهدانه ایثارگران این مرز و بوم بدانند و با اتخاذ تدابیر و تمهیدات مقتضی، زمینههای لازم را برای تجلیلی درخور و شایسته از خدمات و زحمات خالصانه رزمندگان سالهای دفاع مقدس میسر کنند.
یکی از تازهترین اقداماتی که با هدف تجلیل از حماسهآفرینیهای شهدا و ایثارگران جنگ تحمیلی هشت ساله در دست انجام قرار گرفته است، برگزاری مسابقه طراحی لوح و بنای یادبود شهدا و ایثارگران؛ به ویژه شهدای راهآهن جمهوری اسلامی ایران است که به همت شرکت راهآهن جمهوری اسلامی ایران در دست برگزاری است.
برای بررسی نقش و اهمیت برگزاری این رویداد و رویدادهای هنری از این دست که بهمنظور زنده نگهداشتن یاد و نام شهدا و ایثارگران و تجلیل از مقام رفیع ایشان برپا میشوند، به سراغ طاهر شیخالحکمایی؛ هنرمند مجسمهساز کشور رفتیم و با او در اینباره به گفتوگو نشستیم.
شیخالحکمایی، با اشاره به تأثیر برگزاری رویداد فرهنگی تجلیل از شهدای راهآهن در جامعه گفت: دعوت به همکاری و اجرای چنین فراخوانهایی از سوی برخی از نهادهای کشور نظیر سازمان زیباسازی شهرداری و مؤسسسات فرهنگی برای موضوعات خاص خود و در زمینههای مختلف همواره ارائه میشود، بهویژه وقتی قرار باشد این آثار بهصورت حجمی در فضای شهر و مؤسسات فرهنگی و هنری به نمایش دربیایند؛ کاری که اکنون شرکت راهآهن درحال انجام آن است، اتفاقی خوب، تأثیرگذار و شایسته تجلیل است؛ چراکه اهمیت به شهدا و ایثارگران، اهمیت به خود فرد است.
وی افزود: معمولاً در فراخوان چنین پروژههای فرهنگی، هنرمندان صاحب امضاء شرکت نمیکنند و باید تمهیداتی برای حضور این افراد در این پروژههای ارزشی و مهم اندیشیده شود؛ یا اینکه از آتلیههای این افراد دیدن کرده و سفارشهای کاری مناسب و درخوری به آنها داده شود تااینکه در نهایت آثاری شایسته و تأثیرگذار طراحی و اجرا شوند.
این هنرمند در ادامه بیان کرد: در این راستا فراخوانها نیز بیتأثیر نیستند؛ چراکه علاقهمندان و هنرمندان جوان با ارائه ایدههای خلاقانه و افکار جدید خود میتوانند آثاری بهروز و متناسب با آرمانها و عقایدشان طراحی کنند؛ شرکت راهآهن میتواند با ایجاد فرصتی مناسب، آثار مناسب هنرمندان را در قالب ماکت، یادمان، مجسمه شهدا و ایثارگران دوران جنگ و دفاع مقدس در فضای ایستگاههای راهآهن به نمایش عمومی درآورد تا مردم تا زمان رسیدن قطار از این ایدهها و نگاه هنرمندان و هنرجویان نسبت به مسائل ارزشی و عقیدتی جامعه بهرهمند شوند؛ قطعاً این کار تأثیر فرهنگی بسیاری بر بطن جامعه خواهد داشت.
این مجسمهساز ادامه داد: این نمایشگاهها میتوانند بهصورت دائمی در چندین ایستگاه راهآهن و حتی ایستگاه مرکزی به نمایش عمومی دربیایند و اگر چندین سال بهصورت مداوم نمایش پیدا کنند، شرکت راهآهن صاحب صدها ماکت، یادمان و آثار فرهنگی مرتبط به حوزه ایثار و شهادت خواهد بود که اتفاقی شایسته و مثبت است.
وی درخصوص تأثیرگذاری قالب مجسمهسازی برای تجلیل از فرهنگ ایثار و شهادت خاطرنشان کرد: هرکدام از حوزههای هنری تواناییهای بهخصوص و تأثیرگذاری دارند که باید درکنار هم معنا و مفهوم خاصی داشته و بر یکدیگر نیز مؤثر باشند و مفهوم نهایی که تجدید دوباره این آرمانها و تجلیل از شهدا است را به بینندگان خود القا کنند.
مدرس دانشگاه تهران اضافه کرد: آثار خلق شده میتوانند با شرایط زمان حال و مکانی که در آن زندگی میکنیم، بهروزرسانی شوند و تغییراتی همسو با تفکر هنرمندان و موقعیت حال جامعه در آنها لحاظ شود و آثاری که با مصالح و امکانات جدید ساخته و پرداخته شود، بیشک نگاه اکثریت مردم را به خود جذب میکند.
این مجسمهساز درباره رغبت و مشارکت هنرمندان نسبت به حضور در رویدادهای فرهنگی اینچنینی گفت: میل هنرمندان نسبت به حضور و مشارکت در اینگونه آثار همیشه وجود داشته و دارد؛ اما هنرمندان حرفهای و صاحبنام در این رویدادها شرکت نمیکنند و این اتفاق هم طبیعی است؛ چراکه این افراد غالباً یا معلم هستند یا آموزشگاه و آتلیه دارند و نمیتوانند در چنین فراخوانهایی با شاگردانشان مسابقه دهند؛ مسئولان برگزارکننده طرح باید به سراغ هنرمندان درجه یک بروند تا کارهای خوبی از آنها بگیرند و در قالبهایی چون: موزهای، نمایشگاهی و... به نمایش دربیاورند.
وی در پایان با اشاره به رویکردهای لازم جهت تولید محتوای فرهنگی و هنری در حوزه ایثار و شهادت خاطرنشان کرد: با توجه به فرهنگ، نگاه و اعتقاداتمان، نگاه آحاد مردم و هنرمندان ما نسبت به فضای شهادت و ایثار و دوران جنگ تحمیلی با نگاه مردم و هنرمندان سراسر دنیا متفاوت است و هنرمندان و هنرجویان نیز باید در تولید آثارشان به این نکات فرهنگی و اعتقادی توجه کنند؛ با شناختی که از فعالیتها فرهنگی و هنریمان دارم، باید بگویم که فرهنگ شهادت و ایثار از سالیان گذشته در تولید محتوای آثار مورد توجه قرار گرفته است و هنرمندان باید بیشازپیش عمق این ارزشها را درک کنند، اصل مطلب را از دل آن بیرون بکشند و در قالب اثر هنری امروزی که ریشه در فرهنگ غنی کهن ما دارد، عرضه کنند.