فاش‌نیوز - خودباوری یا اعتماد به نفس یکی از شرایط روانی است که شخص در آن به خاطر تجربه‌های قبلی، به توانایی‌ها و استعدادهای خود در موفقیت انجام کارها به‌طور موفقیت‌آمیز اعتماد و باور دارد.

تعریف اعتماد به نفس

 خودباوری یا اعتماد به نفس یکی از شرایط روانی است که شخص در آن به خاطر تجربه‌های قبلی، به توانایی‌ها و استعدادهای خود در موفقیت انجام کارها به‌طور موفقیت‌آمیز اعتماد و باور دارد. خصوصیت دارا بودن اعتمادِ به خویشتن، نقش حیاتی در توسعه و پیشرفت و موفقیت‌های یک فرد ایفا می‌کند. پژوهشگران دریافتند که برخلاف آنچه تصور می‌شود، اعتمادبه نفس کودکان تا سن پنج سالگی به‌طور کامل شکل می‌گیرد. محققان می‌گویند کودکان زمانی که پنج ساله می‌شوند، از احساس اعتماد به نفسی برخوردار هستند که به لحاظ تکامل با بزرگسالان قابل مقایسه است. تاکنون گمان می‌رفت که کودکان تا پیش از رسیدن به سنی که به دبستان بروند، کم سن و سال هستند و نمی‌توانند احساس منفی یا مثبت نسبت به خود داشته باشند.

 اگرچه نقطه شروع اعتماد به نفس باورهای مثبت و پیش برنده است، در واقع هر باور و طرز تفکر مثبت، رفتار مثبتی به دنبال می‌آورد و بروز این رفتار، احساس مثبت خاصی در شخص ایجاد می‌کند. این احساس مثبت آن باور اولیه را تقویت می‌کند و باورهای استوار، رفتارهای استوارتر و گسترده‌تری به دنبال دارند؛ که به نوبهٔ خود سبب به وجود آمدن احساسی خوب و عالی‌اند.

 تعریف عزت نفس
  عزت نفس، باور و اعتقادی است که فرد، دربارهٔ ارزش و اهمیت خود دارد. حرمت نفس را می‌توان با عوامل مختلف توضیح داد از جمله فردی که حرمت نفس دارد معتقد است که انسان مقدّس است و به دلیل این مقدّس بودن نمی‌توان او را قربانی اعتقادهای دیگران کرد، عامل بعد اینکه همهٔ انسان‌ها با هم متفاوتند؛ یعنی بین افراد مختلف با نژادها و قومیت‌های مختلف هیچ فرقی وجود ندارد و همین‌طور انسان‌ها با هم برابرند، عامل دیگر خود دوستی و احساس رضایت داشتن از آنچه که هستم و هرچه که هستم و همین‌طور نداشتن شرم و خجالت از وجود خود است. اصولاً می‌توان حرمت نفس را در امور مختلف زندگی شرح داد. افرادی که دارای حرمت نفس پایین هستند در زندگی خود با مشکلات فراوان روبرو می‌شوند به باور کارل راجرز تمامی انسان‌ها به حرمت نفس و عزت نفس نیازمندند. در درجهٔ نخست، عزت نفس نشان دهندهٔ احترامی است که دیگران برای ما قائل‌اند.

 عزت نفس ارزیابی شناختی و مهم‌تر از آن ارزیابی عاطفی ما از خودمان است. علاوه بر آن، عزت نفس نوع رابطه و تعامل ما با خودمان، دیگران و جهان را تعیین کرده و به بازتاب افکار، احساسات و اعمال ما کمک می‌کند. افرادی که دارای عزت نفس سالم هستند، نیازی ندارند به عواملی مانند درآمد بالا، موقعیت اجتماعی، شهرت یا حتی موارد آسیب‌زایی، چون الکل، مواد مخدر یا رابطه جنسی تکیه کنند. آن‌ها با دیگران محترمانه رفتار کرده و به سلامت افراد، جامعه و محیط خود اهمیت می‌دهند. آن‌ها از اینکه از خودشان برای یک رابطه یا پروژه کاری مایه بگذارند، هراسی ندارند چرا که از شکست یا رد شدن از طرف دیگران نمی‌ترسند.

تفاوت‌ها
 با توجه به تعریف‌ها و توضیحاتی که برای هر یک از مفاهیم عزت نفس و اعتمادبه نفس داشتیم. مرزها و تفاوت‌های آنها تا حدودی روشن شده اعتماد به نفس آگاهی داشتن به استعدادها، توانمندی‌ها، ارزش انسانی خود و جایگاهی که هر کس در این دنیا دارد و اتکا به آن نیروها و استعدادهای درونی و سعی و تلاش بر طبق آن است؛ اما عزت نفس حالت شکست‌ناپذیری، قوت و توان مقاومت و دوری از ذلت و احساس ارزشمندی است که به انسان کمک می‌کند تا در برابر سختی ها و ناملایمات زندگی ایستادگی کرده و به پیروزی و سربلندی دست یابد و به آسانی تحت تاثیر افکار و عملکرد منفی دیگران واقع نشود. در واقع افراد با عزت نفس بالا شجاع و نترسند و از غیر خدا نمی‌هراسند.

 عزت نفس با خدا محوری محقق می‌شود و وصل به امور مادی و غیرمادی است و اعم است؛ ولی اعتمادبه نفس در فرهنگ غربی، انسان محور و اخص است. انسان در صورتی می‌تواند حالت عزت نفس را در خویش ایجاد کند که ارتباط قلبی و معنوی با خدا برقرار و به دستورهای الهی عمل کند. اما اعتماد به نفس شناخت و تقویت نیروی های درونی و بهره گیری از کمک های الهی (توکل بر خدا) محقق می‌شود.

اما باید توجه داشت که اعتماد به نفس ریشه در خودشناسی و عزت نفس دارد. یعنی انسان با تأمل در خود با نقاط قوت ضعف خود آشنا می‌شود. و اگر واقع بین باشد، هر چند نقاط ضعف هم داشته باشد، می‌‌‌تواند با تکیه بر آن دسته از توانایی‌های خود و توکل به خدا به قله‌های پیشرفت دست یابد.

 اعتماد به نفس مهم‌ تر است یا عزت نفس؟

 در حقیقت شاید نتوان به سادگی به این سوال پاسخ داد زیرا در موضوعات  ارتباطی و به صورت کلی علوم انسانی، بیان پاسخ قطعی کار صحیحی نیست. اما می‌توان متوجه شد که عزت نفس ابزار پایدارتر و کلیدی‌تری است. اولین دلیل برای ان که می‌خواهم بگویم عزت نفس مهم‌تر از اعتماد به نفس است، این است که عزت نفس یک خصیصه پایه به شمار می‌آید و حس ارزشمندی ما را بیان می‌کند اما اعتماد به نفس در هر کاری ممکن است وجود داشته باشد یا خیر، به این معنی که فردی یا عزت نفس زیادی دارد یا خیر اما همان فرد می‌تواند در کاری اعتماد به نفس داشته باشد و در کاری دیگر نداشته باشد. مثلاً شما اگر عزت نفس داشته باشید، بدون هیچ تردیدی می‌توانید این حس ارزشمندی را در خود می‌بینید که با تمرین و یادگیری، اعتماد به نفس خود را ارتقا دهید و به صورت هدفمند قابلیت های اعتماد به نفس و عزت نفس را کسب کرده و به ارزش‌های انسانی خود و خداشناسی دست یابید.
 

مرتضی قنبری وفا – کارشناس ارتباطات و روابط عمومی