روزنامه غربگرایی که شش سال پیش ادعا می‌کرد «امضای وزیر امور خارجه آمریکا تضمین برجام است»، حالا از موضع طلبکاری ادعا می‌کند توقع داشتن تضمین، به‌خاطر فقر دانش تاریخی روابط بین‌الملل است.

روزنامه شرق در گذشته با تیترهایی مانند، «امضای کری تضمین است»، «اینک بدون تحریم»، «فروپاشی سازمان‌ تحریم»، «پیروزی بدون جنگ» سعی در بزک توافق با آمریکا داشت، اما در ادامه با خروج آمریکا از برجام تیتر زد «برجام بدون آمریکا»!

این روزنامه اما اخیرا برای سبک کردن بار آمریکا و غرب (در زمینه مسئولیت ارائه تضمین)، از قول دیاکو حسینی (همکار سابق حسام آشنا در مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری) نوشت: «ما در ایران شـایـد بـه خاطر فقر دانش تاریخی روابط بین‌الملل، بیش از اندازه مناسبات بین کشورها را با روابط اجتماعی انسـان‌ها مقایسه می‌کنیم». او با رد تمثیل معامله که در این‌باره مطرح می‌شود، ادامه داد: «در روابط بین‌الملل برخلاف امور اجتماعی در درون جوامع، هیچ پلیس یا حکومت جهانی نیست که بخواهد حق را بین افراد تضمین کند و عدالت را اجرا کند... در روابط بین‌الملل و در سیستم بین‌المللی و اساساً چنین نهادهایی وجود ندارند و اراده کشـورها، اولین و آخرین تعیین‌کنندگان امور هستند. در چنین وضعیتی تنها قدرت کشورهاست کـه تعیین می‌کند تا چه اندازه می‌توانند از خودشـان دفاع کند». 

حسینی تصریح کرد: «تضمین در روابط بین‌الملل در حالی که با یک ابرقدرت مواجه هستید بی‌معنی است، چون به محض اینکه این ابرقدرت اراده کند می‌تواند به راحتـی، بدون هیچ مانعی و با پرداخت کمترین هزینه، از توافق عقب بکشد. «بی‌جهت نیست که شما حتی یک نمونه سراغ ندارید که یک کشور در توافق با کشـور دیگری، خصوصاً با یک ابرقدرت از آن ابرقدرت تضمین گرفته باشـد و در اجرای آن تضمین موفق بوده باشـد. فکر می‌کنم تضمین به هیچ وجه ممکن نیست. البته شاید امتیازهایی ردوبدل شود ولی اسمش تضمین نیست». 

در عین حال گفت: نظر او رها کردن بحث تضمین از سوی ایران نیست، «ولی باید واقع بین باشیم و بدانیم مابه‌ازای آنچه می‌خواهیم، چیست. مابه‌ازایش واقعاً تضمین نخواهد بود. می‌تواند مقداری امتیاز بیشتر باشد». توجه هم بکنیم که اگر آقای بایدن بخواهد چنین کاری انجام بدهد، درحالی که هیچ امتیاز دیگری از ایران نگرفته، داخل آمریکا بیچاره‌اش می‌کنند». 

او به قطبی بودن صحنه سیاسی آمریکا به‌خصوص درباره ایران ‌اشـاره کرد و افزود: «فروختن توافقی با ایران با چنین شـرایطی در انتخابات آینده برای او مشـکل جدی ایجاد خواهد کرد». او راه‌حل را در زمینه بخت‌هایی دانست که آمریکایی‌ها مصمم هستند بعد از برجام مطرح کنند درباره مسائل منطقه و مسائل دیگر با ایران وارد گفت‌وگو شوند: «ما می‌توانیم اسـتدلال کنیم، وقتی شما نمی‌توانید، یک توافق موجود را تضمین کنید و اجرا کنید و در گذشته هم چنین نکردید، طبیعی اسـت که نباید درخواست اضافه مبنی بر مذاکرات بعدی داشـته باشید و این می‌تواند مابه‌ازای آن در یک معادله سیاسی تعریف شود». 

حسینی همچنین درباره بحث تحریم‌ها نیز دیدگاه متفاوتی داشت: «اگر تحریم‌ها هم برداشـته شـود... از آنجا که شـبکه تحریم‌ها علیه ایران بسیار گسترده است و از آنجایی‌که آینده سیاسـی ایران و آمریکا به شـدت مبهم اسـت، حتی رو به تاریکی و تیرگی هم می‌رود، طبیعتاً حتی با وجود برداشتن برخی تحریم‌های وعده داده شـده در برجـام، در میان‌مدت امکان تشـویق ســرمایه‌گذاری‌های گسترده در ایران وجـود نخواهد داشـت».

درباره رویکرد روزنامه شرق گفتنی است که اولا؛ کج‌فهمی درباره مسئله تضمین اجرای برجام، صرفا به فقر دانشی مربوط نمی‌شود؛ بلکه گاهی مطامع جناحی یا ماموریت و معذوریت در پادویی غرب هم می‌تواند موجب تجاهل شود؛ چنانکه روزنامه شرق اگر تیتر زد «امضای کری تضمین است»، بدان خاطر بود که مدیرمسئول آن بعدها اعتراف کرد برای جا انداختن برجام، ناچار به اغراق و بزک و دروغ شده‌اند!

ثانیا؛ باید از روزنامه شرق و امثال دیاکو حسینی و طیف متبوع آنها پرسید اگر به ادعای شما توافقات بین‌المللی تضمین‌بردار نیست و آمریکا هم در این زمینه بدسابقه است، چرا اعتماد به آمریکا را ترویج کردید و چرا برای تدوین و اجرای نامتوازن برجام به هر قیمت، فضاسازی کردید؟ اگر قرار بود از آمریکا تضمین نگیرید، چرا اجرای تعهدات ایران را یکجا (ظرف 2 ماه) و قبل از اجرای تعهدات نسیه آمریکا و غرب انجام دادید؟!

ثالثا؛ اگر قدرت کشورها، تضمین هر توافقی است، چرا اصرار به تضعیف اقتدار ایران، چه در حوزه هسته‌ای، و چه در حوزه نظامی و نفوذ منطقه‌ای داشتید؟ چرا طرف ایرانی را ضعیف وانمود کردید؟ و از آن طرف، این پالس (اطمینان و تضمین) را به آمریکا دادید که در صورت خروج از توافق و نقض تمام و کمال آن، همچنان در توافق می‌ماندید و یک‌طرفه آن را اجرا می‌کنید؟ فرض کنیم نمی‌توانستید تضمین بگیرید، تضمین و اطمینان دادن‌تان به آمریکا چه بود؟ از سر ساده‌لوحی و ناشیگری بود، یا...؟!

رابعا؛ مطالبه تضمین معتبر برای دادن اجازه بازگشت دوباره آمریکا به برجام (و طبعا دادن اجازه دسترسی به مکانیسم ماشه)، یک تعارف یا ابزار چانه‌زنی برای گرفتن خرده امتیاز نیست؛ بلکه یک مطالبه راهبردی است که نمی‌گذارد از موضع بدهکاری و قانون‌شکنی خارج شده و در جایگاه طلبکاری از ایران بایستد. ضمن اینکه شرط اجرای دوباره تعهدات ایران، اخذ تضمین معتبر، در کنار مطالبه خسارت چند سال عهدشکنی برجام و پیش‌بینی خسارت دادن آمریکا در صورت عهدشکنی مجدد است. اتفاقا بر اساس بند آخر گزارش شرق، آمریکا موظف است تعهد بدهد که سرمایه‌گذاران در ایران را پس از بازگشت به برجام، تهدید نمی‌کند.