دکتر سید محمدرضا بهشتی: انس با قرآن ویژگی بارز شهید بهشتی بود
شفقنا- دکتر «سید محمدرضا بهشتی» دانشیار گروه فلسفه دانشگاه تهران در آیین رونمایی از تفسیر قرآن شهید بهشتی گفت: انس با قرآن یکی از ویژگی‌های مهم و بارز زندگی شهید بهشتی بود. او در قم تحصیل کرده بود و به طور طبیعی تمام توجهش باید روی اصول و فقه می بود. اما ایشان به تفسیر و کلام و فلسفه اسلامی علاقه ویژه داشت و بعد هم فراتر از حوزه، علوم جدید را دنبال کرد. ریاضیات و فیزیک خوبی داشت و زبان انگلیسی را خوب می دانست به گونه‌ای که ما وقتی از اروپا برگشتیم، ایشان دروس دوران دبیرستان را با ما کار می کرد تا ما بتوانیم سر کلاس حاضر شویم. بعدا بر روی فلسفه غرب تمرکز داشت.
به گزارش شفقنا، فرزند شهید بهشتی در این مراسم تصریح کرد: طبیعتا وقتی فردی با ابعاد مختلف و حساس به مسائل اجتماعی سراغ تفسیر می رود، رویکرد متفاوتی نسبت به کسانی که در یک حوزه تخصص دارند خواهد داشت. رویکرد او با کسانی که با رویکرد حدیثی و یا ادبی به سراغ متن می روند متفاوت خواهد بود. شهید بهشتی مانند یک قرآن پژوه و با نگاه به سبک و سیاق قرآن به تفسیر پرداخته است. او به سراغ لمس سیاق و روال و افق خود قرآن رفته و این رویکرد آثار خود را در جاهای مختلف نشان می دهد.
وی افزود: در همین کتاب خدا از دیدگاه قرآن که رساله دکتری ایشان بوده و پس از اصلاحاتی چاپ شده، رویکرد قرآن پژوهی ایشان خود را نشان می دهد. در آیه سَنُرِیهِمْ آیَاتِنَا فِی الْآفَاقِ وَفِی أَنْفُسِهِمْ رویکرد متفاوت ایشان قابل ملاحظه است. در سنت فلسفی و عرفانی کسانی که به اینجا رسیده اند کارستان کرده اند. اما شهید بهشتی با وجود احترامی که برای چهره‌های بزرگ قائل شده ، می گوید مطالب آنها قابل تامل و بررسی است و نمی شود این موضوعات بلند فلسفی و عرفانی را به آیه گره زد.
دکتر بهشتی گفت: در اول تفسیر بخش کوچکی درباره چگونگی تفسیر ایشان وجود دارد. این بخش جدای از درس تفسیر است. من خودم در جلساتی که این مطالب مطرح می شد حاضر بودم و حال و هوای آن را به یاد دارم. مرحوم بهشتی به تفصیل رویکرد خود درباره تفسیر را در ذیل آیات محکم و متشابه توضیح دادند ولی متاسفانه ما صوت همه آن جلسات را نداریم. ولی این جلسه ای که در اول کتاب آمده حاصل گفتگوی ایشان با شهید علی اکبر اژه ای است. دو روز قبل از این جلسه ما در سفر بودیم و شهید بهشتی در سفر نسبت به مسائلی که حضور ذهن داشتند یادداشت هایی را آماده کردند و در جلسه ارائه دادند. آقای اژه ای این را پیاده کرد و به شهید بهشتی نشان داد و ایشان پسندید.
وی افزود: شهید بهشتی می گوید قرآن متنی به زبان عربی چهارده قرن پیش و شفاهی است. یعنی ویژگی‌های یک بیان شفاهی را دارد. ذیل هرکدام از این مطالب می شود ایستاد. گاهی فکر می کنیم با این عربی امروز، آن عربی را می فهمیم. اما نکات ظریفی وجود دارد و باید به عقب برگشت و این ظرافت‌ها را دریافت. باید در فضای زبان زمان قرآن قرار گرفت. زبان شفاهی نیز ویژگی ها و لوازمی دارد که شهید بهشتی این ویژگی ها را ذکر می کند و جا دارد درباره روش برداشت ایشان از قرآن تامل شود.
فرزند شهید بهشتی درباره ترجمه ایشان از کتاب «تاریخ قرآن» تئودور نولدکه گفت: شهید بهشتی بخش اول را ترجمه می کنند که مربو ط به خود تئودور هستند. این ترجمه روان است و دقت آن خوب و قابل قبول است. واژه های یونانی و عبری را نداشته اند و تلاش شد این نقیصه برطرف شود. کتاب، کتاب مهمی است. آشنایی تئودور با عهدین خوب است و ذهن دقیقی در تفسیر و متن دارند. نولدکه راجع به ایران باستان هم کتاب خوبی دارد. مرحوم بهشتی این کتاب را برای استفاده حلقه تفسیری که به محوریت ایشان و آیت الله موسوی اردبیلی تشکیل می شده ترجمه کردند. شهید بهشتی وفادارانه متن را ترجمه کرده است و برای همین نمی دانیم وقتی در روال انتشار بیفتد چگونه می شود و آیا بررسان اجازه انتشار کامل آن را می دهند یا نه.