فاش نیوز - نمایش "مانداک" با دکوری سنگین، به عنوان نماینده شهرستان ملایر قطب تئاتر همدان، دی‌ماه راهی جشنواره تئاتر منطقه‌ای کرمانشاه و موفق به کسب هفت جایزه از بیست و هفتمین جشنواره تئاتر فجر منطقه یک شد و به دبیرخانه چهل و یکمین جشنواره تئاتر فجر معرفی گردید.

به گزارش خبرنگار تئاتر فاش‌نیوز، "محمد قاسمی"، دانش آموخته کارشناسی سینما و روانشناسی و موءسس "گروه هنری باران"، از هنرمندان تراز یک آوردگاه تئاتر استان همدان، با بیش از 30 سال سابقه کار تئاتر که خود از داوران جشنواره های استانی، منطقه ای و کشوری همچون تئاتر مرصاد کرمانشاه بوده است و همچنین در فستیوال ایپسن نروژ، لوارات هندوستان و جشنواره لهستان شرکت داشته است و پس از 7 سال با نمایش "مانداک" به زادگاهش ملایر بازگشته و چنین ارمغانی برای شهر خویش آورده است، "مانداک" را یک کلمه فارسی، برگرفته از وراثت می داند و می گوید: "مانداک" روایت داستانی یک انتقال وراثت از اجداد (در اینجا دانشمند شیمی) به فرزندان و نوادگان پس از خود و تاثیر زشت و قبیح آن بر نسل بعدی است که معضلاتی را برای ایشان ایجاد کرده است. نوادگان سازنده بزرگترین بمب میکروبی در آمریکا برای مجازات پدرشان جلسه ای ترتیب داده اند.

این نویسنده در مورد علت پرداختن به سوژه می گوید: همه ی جنگ هایی که الان اتفاق می افتد، آرام آرام به سمت جنگ نرم و میکروبی و بیماری زایی در کشورها رفته است. کسی که در مقام دانشمند، یک چیز از نوع بد را کشف می کند، اگر چه بر خلاف عموم مردم، مطالعات بسیاری داشته و مقالات فراوانی نوشته و منتشر کرده است، مانند همین آقای "فریتس هابر" که بنیانگذار اولین بمب میکروبی و خردل بوده است، و متاسفانه جایزه نوبل هم دریافت کرده است! چه مقدار انسان کشته شده و چه تعداد آدم از آن پس درگیر این موضوع شده اند!

او در همین ارتباط می افزاید: به بیمارستان آلرژی در بلوار کشاورز بروید و ببینید چه تعداد انسان در جنگ بوده اند یا پس از جنگ زاده شده اند. حتی میان متولدین دهه هفتاد نیز افرادی با بیماری های پوستی و حساسیت دیده می شوند که تمامی اینها مربوط به مسائل پسا جنگ است. خود جنگ شاید آنقدر آسیب‌زا نباشد؛ اما آن کسی که بعد از جنگ به او خفگی دست می دهد، چه چیزی را انتخاب کرده است. عرض من این است که همیشه کتاب خواندن به نتیجه درستی منجر نمی شود و اگر به غلط از آموخته ها استفاده شود، دانشِ خطرناکی‌ست. اما در این نمایشنامه، خودِ آدم هایی که در عنصرِ داستان درگیر جنگ می باشند، مگر می شود یک نفر کار بدی انجام دهد و فرزندان و نوادگان او در کره زمین و زندگی از آن بدی در عذاب نباشند؟

قاسمی در توضیح تصاویر ویدئویی که در انتهای نمایش پخش شد خاطرنشان می شود: ویدئویی که در پرفورمنس پخش شد به تصاویر مستند بمباران شیمیایی جنگ حلبچه مربوط است. در وهله نخست، سعی کردم برای این نمایشنامه، زمان و مکان و جغرافیای خاصی تعیین نکنم و هر کشوری می تواند موضوع این تجربه باشد.

حال از آن جایی که این تئاتر در کشور خودمان روی صحنه رفته است، بر آن شدم به گونه ای ارجاع داشته باشم که مخاطب از رنجی که در قدیم آن را تجربه کرده است، با اثر هم‌ذات پنداری نماید. وگرنه آن آدم هایی که در نمایشنامه روی رَمپ هستند و زاد و ولدی از آن نسل اتفاق می افتد و سربازهایی که دارند خفه می شوند، نماد است و اگر در کشور اسپانیا اجرا داشته باشیم قطعا از آنها خواهیم پرسید چه جنگ میکروبی را تجربه کرده اند؛ تا ویدئو و تصاویر مربوط به آلام و رنج های آنان را در کار استفاده کنیم.

این هنرمند عرصه نمایش در ارزیابی جشنواره چهل و یکم تئاتر فجر تصریح می کند: جشنواره خیلی خوبی امسال داریم. تعریف من به حضور اثرِ خودم در این دوره از جشنواره بر نمی گردد؛ چون من ۱۳ دوره است که به عنوان نویسنده و کارگردان در جشنواره تئاتر فجر حضور دارم. تنها اتفاقی که باید از این پس در جشنواره فجر رقم بخورد، ثابت ماندن دبیر جشنواره و عدم تغییر آن است. در تمامی فستیوال های دنیا و آن ۴ تا ۵ کشوری که بنده برای اجرای خارجی رفته ام، دبیران آن جشنواره ها به مدت ۱۰ تا ۱۵ سال ثابت هستند! نقصان هایی که در یک دوره از جشنواره هست را برای دوره بعد برطرف می کنند! اجازه بدهیم حاصل اندیشه ای که تزریق می شود را بعد از ۵ سال ببینیم به کجا می انجامد.

وی یادآور می شود: برای نمونه، سال ها قبل، بخشِ تولیداتِ تازه را داشتیم که می بایستی برای سال آینده شروع به اجرا نمایند و نمایش های شگفت انگیزی بودند. متاسفانه این بخش را حذف کردند و کارها به گونه ای باز تولید شد و با یک تمرین برای اجرا و دریافت جایزه می رفتند و قرار به اجرا هم نبود. اما در این دوره از جشنواره بنا بر این گذاشته شده که تمامی اجراها از ماه و ماه های بعد، برای اجرای عمومی به روی صحنه برود؛ و این نقطه مثبت کار هاست؛ اینکه جشنواره فجر به سمت تولید آثار می رود و صرفا به تک اجرا و دو اجرا بسنده نمی کند.

وی می گوید: من و تمامی اعضای گروه دیشب تا صبح روی چهار پایه بودیم و نخوابیدیم؛ آن هم برای تنها ۲ اجرا! معمولا برای نمایشی با این حجم از دکور و اجرا، باید ۳۰ اجرا انجام شود. اتفاق خوب برای جشنواره تئاتر فجر این است که برای سال آینده، اجراها پُر و پیمان خواهد شد. ضمن آنکه آقای "زارعی" در انتخاب آثار دقت و وسواس بسیار زیادی به خرج دادند و من خودم شاهد بودم که ایشان در زمان تولید نمایش ها، با یکایک کارگردانان تماس می گرفتند و جویای احوال و روند تولید می شدند. شما کدام دبیر جشنواره را سراغ دارید که تا به الان چنین کاری انجام داده باشد؟!

"قاسمی" در ادامه صحبت های خود به بحث ژانر در نمایش‌نامه ها و حضور جوانان اشاره کرده و می گوید: شاهد تنوع ژانر و حضور پررنگ جوانان هستیم. ویترین گوناگونی از چهار نسل ساخته شده است که شامل نسل پیش از من، نسل من و نسل بعد از من می شود. اتفاقاً نگاه جشنواره به جوان‌گرایی بوده است.

این کارگردان در خصوص ویژگی های فرمی و محتوایی نمایش "مانداک" که می تواند در تصمیم‌گیری داوران اثرگذار باشد اظهار می دارد: قصه ای ساخته و پرداخته شده که جغرافیا ندارد. تمام مشکلات بشر از زمانی آغاز می شود که راجع به حزئیات سخن بگوییم؛ در حالی که کلیات همچنان وجود دارند. شما نگاه کنید؛ نمایش‌نامه "مده آ" نوشته "اوریپید" که ۲۵۰۰ سال پیش در یونان نوشته شده است و بعدها "سوفوکل" و "ژان آنوی" آن را بازنویسی کردند، حال، جهان و زندگی به کدام سمت رفته است که سال گذشته یک جوان توسط پدر و مادرش شرحه شرحه شده است و دقیقا همین اتفاق را "مده آ" آن زمان بر سر فرزندان خود می آورد!

این کارگردان تآتر می گوید: علت ماندگاری نمایش "مده آ" از یک دغدغه‌ی ابدی بشریت دارد سخن می گوید؛ نه راجع به یک موضوع در برش خاصی از جغرافیا که در یک زمانِ کوتاه سپری شده است. نمایش بنده نیز دارد از دغدغه های ابدی بشر و خشم، انتقام، کینه و نفرت صحبت می کند و اگر آن برشِ ویدئویی و تصویری را کنار بگذارید، هرگز نمی توانید مکان و زمان خاصِ تاریخی را بر اثر مترتب کنید. همانطور که مشاهده نمودید، ما حین اجرا، از موسیقی به زبان های اسپانیولی و ایتالیایی و زبان شاعرانه که مربوط به جغرافیای خاصی نیست استفاده می کنیم.

وی همچنین بیان می کند: من دوست می دارم فضای کلی کار را ببینند. با وجودی که بنده ساکن تهران می باشم، اما با بچه های تئاتر شهرستان کار کرده ام که در دلِ شهرستان ها مهجور مانده اند و باید حتما دیده شوند. همچنین طراحی صحنه و لباس به شکل انفرادی و بازیگران زن و آقای "سجاد غفوری" آهنگساز این کار یکی از استعدادهای درخشان در جهان موسیقی هستند و زمانی که بعد از جشنواره تئاتر فجر اجرا برویم، جایزه خود را گرفته ایم. من از پریشب تا به الان نخوابیده ام. دیشب هم روی رَمپ در دکورِ صحنه تا ۷ صبح بودم و به منزل رفتم و ۸ صبح برخاستم. الان هم با کمر درد نمایش را اجرا کردم و بعد از اجرا در خدمت شما هستم.

"محمد قاسمی" اینطور صحبت های خود را به پایان می برد که، به نظر من آنچه در جشنواره فجر اهمیت دارد، یافتن آدم ها و استعدادها بر روی صحنه تئاتر است. نه همگی، بلکه عموم هنرمندانی که در قاب تلویزیون و یا پرده سینما مشاهده می کنید، روزگاری بر روی سِنِ تئاتر قدم زده اند. آنهایی که ممکن است به ماهیت سینما و تلویزیون ضربه زده باشند یا بزنند، خارج از فضای تئاتر وارد این حوزه ها شده اند. پس باید به سمتی رفت که همیشه خروجی های مثبت دیده شود.

گفتنی است پری بارانی، محمد قاسمی، حامد ترابی، محیا جباری، مهدی عسگری، مژده دریانی، مهشید صارمی، فاطمه مرادطلب، یاسمن شاهسوند، مائده عبداللهی و نازنین فیضی به عنوان بازیگر در این نمایش ایفای نقش می کنند. احمد امانی و مهدی عسگری دستیاران کارگردان، سجاد غفوری، آهنگساز و نوازنده، الهام دریانی، طراح لباس، مژده دریانی، طراح حرکات فرم، فرشته آقارضی، طراح نور، یاسر سبزیانی، تدارکات و زهره جلیلی طراح لباس، در نمایش« مانداک«حضور دارند.

گفتنی‌ست چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که از ۲۵ دی در شهرستان‌های مختلف و با بخش رادیو تئاتر در تهران آغاز شده، از شنبه یکم تا ۱۱ بهمن ماه اجراهای صحنه‌ای و خیابانی خود را به دبیری کوروش زارعی در تهران دنبال خواهد کرد.

گزارش و گفت و گو: تورج اردشیری‌نیا

عکس: الهام‌سادات روئین‌تن