جعل عمیق بحران معنا

فاش نیوز - آنچه امروزه دارد در میدان فرهنگ می‌گذرد نوعی بحران معناست. «بحران به اموری کوتاه‌مدت اطلاق می‌شود که ویژگی آنها نا‌معمول‌بودن حجم و شدت آنهاست.(1)» اما تأثیر اثیریِ بحران معنا طولانی‌مدت، و حجم و شدت آن فرانجومی و محاسبه‌ناشدنی است. این مسئلۀ فوری! نیاز به پاسخگوییِ سریع دارد.

اساسی‌ترین موضوعی که زندگیِ آدمی‌زاده در سایۀ آن درک می‌شود امر معناست.
«ارزش، فایده، احترام، عاطفه، عشق و ... هر یک نوعی از معنا هستند؛ یعنی آن چیزی که در پس کنش هر کنش‌گری نهفته است و به آن شکل می‌دهد.(2)»
و طرفه این که، «هیچ چیز در دنیا برای انسان مهم‌تر و مفید‌تر از یافتن معنای وجودی خودش نیست. کسی که یک چیز برای ادامۀ زندگی داشته باشد، با هر چگونه نیز کنار خواهد آمد.(3)»
اما گسترش ایده‌های نو برای کنترل روانشناختی و شاکلۀ رفتاری نسل جدید، در دستور کار فضای مجازی قرار دارد!
بی‌تردید انگیزه و اندیشه، عناصر اصلی برای زیستن و میل به معنی می‌باشد. اما انگار برخی افراد امروزه علی‌رغم بهره‌مندی از ثروت و حساب بانکیِ پُر، «معنایی که به خاطر آن زندگی کنند ندارند.[و این در حالی است که]قوی‌ترین انگیزش انسان‌ها میل به معناست.(4)»
هرچند ممکن است اشتیاق به معناجویی انسان با شکست مواجه شود، اما ضروری است مانع از «نابسامانی اندیشه و گسست ریشه‌های روانیِ انگیزه‌های عاطفی و حیاتی(5)» شویم؛ تا حداقل حرکت جامعه پس از محک انواع خالکوبی و آرایش مو و سگ‌گردانی و دوردورِ اندرزگو! و عقد آریایی، به سوی رونمایی از دف و دایره در مراسم سوگواری! کُند گردد!  
هرچند از یک منظر "متاع کفر و دین بی‌مشتری نیست" و برخی به‌خاطر ایده‌های ناپسند حتی جان خود را گذاشته‌اند! اما رویداد‌های منحصر‌به‌فرد فوق با سرشتی مبهم؛ به‌طور آشکار گرایش به گذار از مرز فرهنگ ایرانی و اسلامی دارند.
به‌راستی که رنگِ رنگین‌کمانیِ فاضلاب، چیزی جز آب‌های آلوده و کثیف نیست! و در کف آن، لجن سیاهی خود را نشان می‌دهد.
جامعه‌شناسی شناخت تداومِ «تفاخرات تخَرخُرانگیز!(6)» را مُولِّد بحران می‌داند و بر آن است که اگر برای این ترکیب نوآیین، زودتر چاره‌اندیشی نشود، تنش‌های جّدی میان آداب و رسوم ایرانی و اسلامی با آموزه‌های دیجیتال، شوکران تباهی را به کام فرهنگ خواهد ریخت ...
گسترش بحران معنا و نماد‌های پلشتی که حریم و حیا را در نوردیده، و اینک به مراسم احساسی و عاطفی رسیده‌اند! در واقع آژیر خطری است که باید زودتر شنیده شود.

جعل عمیق

افراد از به اشتراک‌گذاری لبخند و اطلاعات و علاقه‌مندی‌ها و ... لذت می‌برند.
درست است که شور و‌ شوق حاصل از این بخشندگی روحی، لبخند رضایت را بر چهره می‌نشاند! ولی این شادمانگی لایه‌ی زیرینی هم دارد.
با دست‌یابی شالوده‌شکنان دیجیتالی در 2017 به فناوری جعل عمیق "Deep Fake"، فضای مجازی، مملو از کلیپ‌های کوتاه با محتوایی شبیه افسانه‌ی عبدالله بحری! شد.
اما پخش صوت قرآن بر روی برخی از کلیپ‌های حاوی موجودات تخیلی با شمایلی غیر‌طبیعی! نشان می‌دهد که "تکنیک دیجی برای حفظ اقتدار خود، از رفتن زیر چتر مذهب ابائی ندارد! و این درحالی است که با دین و ایمان سر ستیز دارد.
اساساً جهانِ تابع قوانین طبیعی است. به تعبیر رضا داوری اردکانی، «وقتی علم به کالای مصرفی تبدیل می‌شود، اختیارش دیگر در دست دانشمندان و دانشگاهیان نیست و معلوم نیست تا چه اندازه در اختیار صلاح بشر قرار دارد. مردمان هم به آن خو‌ گرفته‌اند و خو‌ می‌گیرند و نمی‌پرسند چرا زمانه چنین‌شده و آدمی به کجا می‌رود.(7)»
این ساز ناکوک، طنینی منفی دارد، یعنی شیطنت علیه امور قدسی را وارد مرحله‌ی جدیدتر خواهد ساخت و به زیرو زبر‌های فرهنگی آسیب خواهد زد.
تداوم آن برهوت، دفاع علمی از آموزه‌های قرآنی را مشکل خوهدکرد!
پیشینیان چه حکیمانه گفته‌اند که

علاج واقعه قبل از وقوع باید کرد
 بلا نرسیده دعا را شروع باید کرد
راهکار، اندیشه‌ی انتقادی(عاری از ایرادگیری و طردکنندگی) است. اندیشه‌ی نقاد، می‌کوشد ابتدا منطق درونی پدیده‌ها را درک کند؛ سپس با تمرکز بر شناسایی اهداف کوتاه‌مدت و دراز‌مدت پدیده‌ها، با نظام‌های فکری و فرهنگیِ به‌سامان؛ تعامل کند. شالوده‌ی تفکر انتقادی بر اصول و مهارت‌های خاص قرار دارد و آموختنی است. فقدان این رهیافت و روش، منطق درونی رواداری(امور مُجاز و غیر مُجاز) را برای بخشی از شهروندان فضای مجازی غیر‌قابل فهم خواهد کرد!
اینجا صحبت صرفاً از اهانت نیست، بلکه مطلب بر سر مبتذل ساختن مقدسات است. نوعی بی‌اعتبار‌سازی که انگار مع‌الاسف با هیچ قانونی قابل جلوگیری نمی‌باشد.

سرنخ‌ها:
(1) سیف‌زاده؛ نظریه‌پردازی در روابط بین‌الملل، مبانی و قالب‌های فکری
(2) منوچهری؛ رهیافت و روش در علوم سیاسی
(3) فرانکل؛ انسان در جستجوی معنا
(4) کری؛ نظریه و کاربست مشاوره و روان‌درمانی
(5) مانهایم؛ ایدئولوژی و اتو پیا، مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی شناخت
(6) آل احمد؛ غرب‌زدگی
(7) خلاصه‌ی مقالات همایش مجازی ابعاد انسانی- اجتماعی مسئله‌ی کرونا در ایران؛(پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی)

|| سیدمهدی حسینی